ΚΥΡΙΑΚΗ ΣΤ’ ΜΑΤΘΑΙΟΥ [:Ρωμ.12,6-14]
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου
με θέμα:
«ΤΑ ΑΝΥΠΟΨΙΑΣΤΑ ΧΑΡΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ»
[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 3-8-1986]
(Β161)
Η Εκκλησία μας, αγαπητοί μου, είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Τόσο γιατί είναι το σώμα του Χριστού, όσο και γιατί τα μέλη Του είμαστε εμείς, εμείς που πιστεύομε στον Χριστό. Και ενωθήκαμε μαζί Του στο Βάπτισμα και εις το μυστήριον της Θείας Ευχαριστίας. Και όπως η ζωή του σώματος ανήκει στον Θεό, έτσι και η οργάνωσις του σώματος ανήκει πάλι εις τον Θεό. Και η οργάνωσις του σώματος αποβλέπει στην καλή και σωστή λειτουργικότητά του. Έτσι, το κάθε μέλος του σώματος, δηλαδή ο κάθε πιστός, έχει και ένα έργο, έχει μια διακονία. Έτσι, σημειώνει ο Απόστολος Παύλος στην σημερινή αποστολική του περικοπή: «Καθάπερ ἐν ἑνὶ σώματι μέλη πολλὰ ἔχομεν, τὰ δὲ μέλη πάντα οὐ τὴν αὐτὴν ἔχει πρᾶξιν, ἀλλ’ ἑκάστῳ ὡς ὁ Θεὸς ἐμέρισε μέτρον πίστεως».
Όταν όμως ακούμε για τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, που είναι μοιρασμένα στους πιστούς, δηλαδή σε όλους εμάς, η σκέψη μας συνήθως πηγαίνει… πού πηγαίνει; Στα λαμπερά χαρίσματα, εκείνα που λάμπουν, εκείνα που κάπως διακρίνονται, που ξεχωρίζουν, που εκθαμβώνουν τα μάτια των πολλών. Όπως είναι η γλωσσολαλία, να ομιλήσει κανείς ξαφνικά μία ξένη γλώσσα. Παρότι αυτό το χάρισμα πλέον δεν υπάρχει στην Εκκλησία. Ήτο χάρισμα των πρώτων ημερών της Εκκλησίας. Ή ακόμα αν θέλετε η ίασις των ασθενών, το θεραπευτικόν χάρισμα. Ή ακόμα η απέλασις των δαιμόνων. Να λέγει μία ευχή, να εναποθέτει το χέρι του ο άνθρωπος και να διώχνει τους δαίμονες. Και ο δαιμονισμένος άνθρωπος να γίνεται καλά. Ή ακόμα η προόρασις, η διόρασις, να προγνωρίζει κανείς κάτι και να το αναγγέλλει ή να βλέπει κανείς κάτι, την ώρα που γίνεται, σε μία μακρινή απόσταση. Όλα αυτά, αγαπητοί μου, και όποια άλλα, είναι εκείνα τα οποία πραγματικά δημιουργούν μίαν αίγλη και νομίζομε έτσι ότι αυτά τα χαρίσματα δεν είναι για μας, ότι εμείς είμαστε άμοιροι χαρισμάτων, που να έχομε τέτοια χαρίσματα και συνεπώς είμεθα μέλη ανενέργητα και στατικά.
Εντούτοις, υπάρχουν χαρίσματα. Ανυποψίαστα. Χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, τα οποία ούτε καν έχομε υποψιασθεί ότι είναι χαρίσματα· που, αν προσέξομε σε αυτά, ίσως ανήκομε σε ένα από αυτά ή αν θέλετε, μπορούμε να καλλιεργήσομε ένα από αυτά. Γι΄αυτό σημειώνει και ο Απόστολος Παύλος και λέγει, πάντα στη σημερινή αποστολική περικοπή· λέγει: «Ἒχοντες δὲ χαρίσματα κατὰ τὴν χάριν τὴν δοθεῖσαν ἡμῖν διάφορα(:«έχοντες», λέει, «χαρίσματα που μας δόθηκαν, κατά την χάριν του Θεού, διαφορετικά το ένα από το άλλο»), εἴτε προφητείαν, κατὰ τὴν ἀναλογίαν τῆς πίστεως, εἴτε διακονίαν, ἐν τῇ διακονίᾳ -δηλαδή εάν κανείς έχει την διακονία να μένει στην διακονία-, εἴτε ὁ διδάσκων, ἐν τῇ διδασκαλίᾳ (:εάν εκείνος που διδάσκει να μένει στο χάρισμα αυτό), εἴτε ὁ παρακαλῶν, ἐν τῇ παρακλήσει (:εκείνος ο οποίος παρηγορεί, να μένει εις την παρηγορίαν), ὁ μεταδιδούς, ἐν ἁπλότητι (:εκείνος ο οποίος μεταδίδει, να μεταδίδει με απλότητα), ὁ προϊστάμενος, ἐν σπουδῇ (:εκείνος ο οποίος προΐσταται ενός έργου, να προΐσταται μετ’ επιμελείας), ὁ ἐλεῶν, ἐν ἱλαρότητι (:εκείνος ο οποίος έχει το χάρισμα να ελεεί, να ελεεί με ιλαρότητα)».Να τα χαρίσματα τα ανυποψίαστα. Να υπηρετείς την Εκκλησία, να δίδεις από τα υπάρχοντά σου με απλότητα, να ελεείς με ιλαρότητα, να προΐστασαι ενός έργου με επιμέλεια, φροντίδα ιδιαιτέρα και προσφορά της υπάρξεώς σου. Να, επαναλαμβάνω, αγαπητοί μου, τα ανυποψίαστα χαρίσματα.
Εδώ ο Απόστολος, αναφέρει, σε αυτήν την περικοπή που σας διάβασα, μία δέσμη από επτά χαρίσματα. Αλλού αναφέρει εννέα χαρίσματα, διαφορετικά. Αλλού άλλα. Διότι τα χαρίσματα είναι πάμπολλα. Πόσα είναι τα χαρίσματα; Όσες και οι ανάγκες της Εκκλησίας. Α, ώστε λοιπόν τα χαρίσματα δεν αποβλέπουν εις το να έχει κανείς το χάρισμα και να καμαρώνει, αλλά αποβλέπουν εις το να υπηρετείται η Εκκλησία δια των χαρισμάτων. Διαμέσου εκείνων οι οποίοι έχουν τα χαρίσματα αυτά. Αν εγώ φορώ τον σταυρόν αυτόν, δεν είναι αδαμαντοκόλλητος, μπορούσε όμως να ήτο και αδαμαντοκόλλητος, μεταλλικός, ένας σταυρός, απλώς. Δεν είναι κόσμημα. Όταν φοράω τον σταυρό, ξέρετε τι λέγω; Διότι προβλέπεται αυτό. Δεν είναι δική μου επινόησις. «Εἶπεν ὁ Κύριος τοῖς αὐτοῦ μαθηταῖς· ὁ θέλων ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ,καὶ ἀκολουθείτω μοι». Δεν είναι κόσμημα. Είναι έργον. Είναι καθήκον. Και δη σκληρόν. Έτσι λοιπόν, δεν μπορούμε να πούμε ότι κάτι λάμπει. Μπορεί βέβαια ένα χάρισμα να μοιάζει ότι λάμπει. Είναι ταυτόχρονα και ένα παράσημο, μία τιμή. Αλλά εκείνος που υπηρετεί την Εκκλησία, δεν έχει μία τιμή; Αλλά είναι κυρίως έργον.
Και πρώτα πρώτα να πούμε τούτο. Ότι δεν υπάρχει κανείς που να μην έχει κάποιο χάρισμα. Δεν υπάρχει ούτε ένας μέσα στην Εκκλησία, που να μην έχει κάποιο χάρισμα. Εξάλλου αυτό το φανερώνει και η παραβολή των ταλάντων. «Πήρε», λέει, «ο πρώτος πέντε τάλαντα, ο δεύτερος επήρε δύο ο άλλος ένα». Δεν έχει σημασία πόσα πήρε ο καθένας. Σημασία ότι ο καθένας πήρε ένα τάλαντο, κάποια τάλαντα. Αυτό λοιπόν σημαίνει ότι όλοι έχομε κάποιο ή κάποια χαρίσματα.
Ακόμα το κάθε χάρισμα, πρέπει να καταλάβουμε ότι είναι η συνισταμένη του προσωπικού κόπου, της προσωπικής πίστεως, αλλά και της δωρεάς του Θεού. Το χάρισμα δεν είναι που έρχεται στον άνθρωπο χωρίς ο άνθρωπος να προσφέρει κάτι. Γιατί τότε θα λέγαμε ότι για μια στιγμή, δεν πήρα εγώ το χάρισμα αυτό. Ε, δεν έχω ευθύνη. Όχι, αδελφέ μου. Ακόμη όταν προτρέπει ο Απόστολος και λέγει «Ζηλοῦτε τά χαρίσματα τά κρείττονα», «να ζηλεύετε τα χαρίσματα τα καλύτερα και διώκετε τα καλύτερα χαρίσματα» σημαίνει ότι δεν είναι μόνο θέμα να μου δώσει ο Θεός. Είναι θέμα να Του δώσω κι εγώ. Ξέρετε πώς μοιάζει το πράγμα; Με μία βρύση το χάρισμα του Θεού, που τρέχει. Πόσο θα πάρεις νερό; Εξαρτάται από το δοχείο που θα βάλεις κάτω από την βρύση. Το παράδειγμα είναι του αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων. Να σας το πω καλύτερα πώς το λέγει ο ίδιος. «Η χάρις του Θεού είναι ωκεανός. Το πόσο θα πάρεις από τον ωκεανό, εξαρτάται από το δοχείο που κρατάς». Το ίδιο πράγμα. Μόνο που δεν λέγει «βρύση», λέγει «ωκεανός». Ώστε τι είναι ένα χάρισμα; Η συνισταμένη, η κράσις, το δέσιμο δύο πραγμάτων. Ο προσωπικός μου κόπος και το χάρισμα του Θεού. Ούτε μόνο ο Θεός χαρίζει, ούτε μόνο ο άνθρωπος προσφέρει από το έργο το δικό του. Αλλά είναι και τα δυο μαζί.
Γι΄αυτό σημειώνει ο Απόστολος: «Κατὰ τὴν ἀναλογίαν τῆς πίστεως». Η πίστις είναι έργον, είναι αρετή. Ό,τι είναι έργον, είναι αρετή. Ό,τι δεν είναι έργον, δεν είναι αρετή. Και τι λέγει λοιπόν εδώ ο Απόστολος; Σου προσφέρει, λέει, ο Θεός το χάρισμα «κατὰ τὴν ἀναλογίαν τῆς πίστεως». Πιο πάνω λέει: «κατὰ τό μέτρον τῆς πίστεως». Είναι το ίδιο. Και ακόμα τι λέγει; Ή μάλλον, αυτό δείχνει ότι είναι η δωρεά, κράμα της προσωπικής σου δουλειάς και της προσφοράς του Αγίου Πνεύματος. Ή ακόμη, αν θέλετε, θυμηθείτε την παραβολή των ταλάντων, που σας είπα προηγουμένως, που, τι ζήτησε ο Κύριος, όταν προσέφερε τα τάλαντα; Τον πολλαπλασιασμόν. Γυρίζει ο πρώτος και λέγει: «Κύριε, τα πέντε σου τάλαντα, γίνηκαν δέκα». Τι σημαίνει αυτό; Δουλεύω αυτό που μου δίνει ο Θεός, και μου δίνει πιο πολλά. «Τα δυο σου Κύριε, τάλαντα, έγιναν τέσσερα». «Το ένα σου τάλαντο, Κύριε, που μου’ δωσες», λέει ο τρίτος, «ε, σε φοβήθηκα, είσαι σκληρό αφεντικό, γυρεύεις να θερίζεις εκεί που δεν σπέρνεις και γυρεύεις να μαζεύεις από εκεί που δεν σκορπίζεις. Λοιπόν επειδή σε φοβήθηκα, δεν κατεχράσθην το τάλαντό σου, το πήρα, το έκρυψα στη γη και τώρα να’ το, παρ’ το». «Δούλε πονηρέ και αχρείε και πονηρέ…», άκουσε αυτός ο δούλος.
Ακούσατε; Δεν είναι λοιπόν μόνο να το φυλάξεις. Γιατί υπάρχει και η άλλη περίπτωση. Να σπαταλήσεις το τάλαντο. Ο άσωτος υιός της παραβολής, όταν απεμακρύνθη, εσπατάλησεν την «οὐσίαν» του πατρός. «Οὐσία» θα πει περιουσία. Εσπατάλησε την περιουσία του πατρός. Και ποια είναι η περιουσία του πατρός; Η προίκα που δίνει στα παιδιά του. Τα τάλαντα! Αυτή είναι η προίκα. Και έρχεσαι και την σπαταλάς. Δεν την σπαταλάς, μου λες. Αλλά την κρύπτεις. Και πάλι αποκαλείσαι αχρείος και οκνηρός δούλος. Άχρηστος, δηλαδή, άνθρωπος, αχρείος, άχρηστος άνθρωπος. Τι φοβερό πράγμα! Βλέπετε ότι πρέπει να δουλέψουμε τα διακονήματα, τα χαρίσματα που μας δίδει ο Θεός, μέσα εις την Εκκλησία και υπέρ της Εκκλησίας;
Ας έρθομε λοιπόν να δούμε, αγαπητοί μου, τα επιμέρους αυτά επτά ανυποψίαστα ξαναλέγω, χαρίσματα, πλην του πρώτου· που είναι η προφητεία. Μήπως αρχίσουμε να αφυπνιζόμεθα και να λέμε ότι μπορούμε και πρέπει, οφείλομε να υπηρετήσομε σε ένα ή σε περισσότερα από αυτά.
«Εἴτε προφητείαν», λέγει ο Απόστολος, «κατὰ τὴν ἀναλογίαν τῆς πίστεως». Είναι το χάρισμα της προφητείας. Είναι αυτό που λέγει ο Θεοδώρητος: «Οὐ μόνον τῶν ἐσομένων τήν πρόγνωσιν, ἀλλά καί τῶν κεκρυμμένων τήν γνῶσιν». Ποιο είναι το χάρισμα της προφητείας; Να γίνω ένας σαν τους τέσσερις μεγάλους προφήτας της Παλαιάς Διαθήκης ή τους δώδεκα ελάσσονας, τους μικρούς; Ή να γίνω… τι να γίνω; Το χάρισμα της προφητείας, ξέρετε, υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει πάντοτε μέσα εις την Εκκλησίαν. Όχι μόνον σαν κάτι που προλέγει τα μέλλοντα, όπως λέγει εδώ ο Θεοδώρητος, «τῶν ἐσομένων τήν πρόγνωσιν», εκείνων που θα γίνουν την πρόγνωσιν, αλλά «καί τῶν κεκρυμμένων τήν γνῶσιν». Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι τα κρυμμένα υπάρχουν όμως. Να γίνει μια αποκάλυψις.
Και πού μπορεί να γίνει αυτή η αποκάλυψις των παρόντων; Πρώτα πρώτα μέσα στην Αγία Γραφή. Η Αγία Γραφή είναι μπροστά μας. Και καλούμεθα να την ερμηνεύσομε. Αλλά η ερμηνεία της Αγίας Γραφής ακολουθεί τον πεπατημένον δρόμον της λεγομένης «ακαδημαϊκής» ερμηνείας. Αυτή που θα μαθαίναμε στο σχολείο μας ή στο Πανεπιστήμιο. Από καθηγητάς που, αν θέλετε, μπορεί να είναι και άπιστοι άνθρωποι. Και όχι κατά το πλείστον, ε, τυχαίνει και κανένας καθηγητής Θεολογίας να είναι άπιστος άνθρωπος ή στο Γυμνάσιο ή στο Πανεπιστήμιο. Να μην πιστεύει. Αλλά τι κάνει; Διδάσκει την καθιερωμένην ερμηνείαν. Και λέγει το και το. Και αυτό να είναι αληθές, να είναι πραγματικό, να είναι σωστό. Αυτό είναι; Όχι. Είναι η ερμηνεία εκείνη που γίνεται έξω από τους συνήθεις ή σχολαστικούς κανόνες της ερμηνείας. Είναι εκείνη η έκτακτος ερμηνεία του ιδίου σημείου· που στους ακροατάς δημιουργεί έκπληξη. Αν θέλετε, κάποτε άκουσα από έναν καθηγητή της Θεολογίας, της ερμηνείας μάλιστα της Καινής Διαθήκης, άκουσα το εξής να λέγει: «Δεν είδα, δεν βρήκα στον άγιο τον Γρηγόριο τον Παλαμά, ούτε ένα χωρίο της Αγίας Γραφής να το ερμηνεύει σωστά». Περίεργο πράγμα... Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς! Δεν ερμηνεύει ούτε ένα χωρίο της Γραφής σωστά! Γιατί; Είχε δίκιο. Είχε δίκιο! Τον θυμήθηκα χθες το βράδυ, που ετοίμαζα τον λόγον αυτόν να σας τον πω. Γιατί είχε δίκιο; Γιατί αυτός ο καθηγητής ερμηνεύει σύμφωνα με τους κανόνες τους παραδεδομένους ή αν θέλετε, τους σχολαστικούς κανόνες ερμηνείας της Αγίας Γραφής· οι οποίοι δεν είναι και αδιάβλητοι, αν το θέλετε. Ο άγιος Γρηγόριος ερμηνεύει με προφητικό χάρισμα. Αυτό είναι το σπουδαίο. Που λες… «Μα αυτό τι θέλει να πει;». Αυτό θα πει… Αυτό θα πει! Διότι μόνο ο άγιος ερμηνεύει σωστά τον λόγο του Θεού. Αυτός που έχει το προφητικό χάρισμα. Αυτό είναι το προφητικό χάρισμα. Όχι να προλέγω μόνον. Αλλά και να αποκαλύπτω. Είναι πολύ σημαντικό αυτό και θα παρακαλούσα να το προσέξομε.
Ή, ακόμη, να αποκρυπτογραφεί κανείς την εποχή του. Να αποκρυπτογραφεί την εποχή του. Ξέρετε, ο ιστορικός, δεν μπορεί να γράψει ιστορία της εποχής του. Αλλά ο άγιος, που έχει το χάρισμα της προφητείας, ο πιστός, αποκαλύπτει ποιο είναι το πρόσωπο της εποχής του. Θα σας πω ένα παράδειγμα. Ο Τωβίτ ερμηνεύει έναν προφήτην, τον Ιωνά. Και λέγει στο παιδί του, τον Τωβία: «Παιδί μου, κοίταξε, ο Ιωνάς είναι αληθινός. Είπε ο Θεός, θα καταστρέψει την Νινευί -Δεν την κατέστρεψε· είχαν περάσει 120 χρόνια!-. Ο Ιωνάς είναι αληθινός -δηλαδή ο Θεός είναι αληθινός πίσω από τον Ιωνά-. Παιδί μου, πρόσεξε. Η Νινευί θα καταστραφεί οπωσδήποτε. Γι΄αυτό κοίταξε, άμα θα πεθάνω -ήταν στο τέλος της ζωής του- θα με θάψεις και θα φύγεις. Θα μαζέψεις την περιουσία σου και θα φύγεις. Θα πας… -του είπε πού θα πάει- στους Ράγους της Μηδίας. Εκεί, λέει, θα πας». Όταν έφυγε ο Τωβίας, έγινε η καταστροφή της Νινευί. Ανύποπτα. Ύστερα από τόσα χρόνια. Πώς και έγινε αυτό; Αποκάλυπτε τους καιρούς ο Τωβίτ. Έβλεπε ότι η Νινευί δεν κατεστράφη, γιατί μετενόησε. Τώρα όμως επανήλθε εις την κακίαν της. Συνεπώς επανέρχεται και η προφητεία. Αυτό όμως ήταν ανυποψίαστο για πολλούς. Για τους πάντας. Αλλά ο Τωβίτ, με το προφητικό του πνεύμα, αυτό το προφητικό πνεύμα, αυτό που μιλάμε τόσην ώρα, τι είπε; «Η Νινευί οπωσδήποτε θα καταστραφεί». Βλέπετε παρακαλώ; Ενώ δεν είναι ο πρωτότυπος προφήτης. Ο πρωτότυπος προφήτης είναι ο Ιωνάς. Αλλά ο Τωβίτ επιβεβαιώνει. Αυτό θέλει πάλι προφητικό χάρισμα.
Αλλά ας προχωρήσουμε. «Εἴτε διακονίαν, ἐν τῇ διακονίᾳ». Είναι οι ποικίλες, αγαπητοί μου, διακονίες, μέσα στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας. Θα λέγαμε, από θέματα πνευματικά που μπορεί να υπηρετήσει κανείς μέσα στην Εκκλησία, μέχρι το κτίσιμο μιας εκκλησιάς ή την καθαριότητα μίας εκκλησίας, ενός ναού. Ή ακόμα, αν θέλετε, από την γραφειοκρατική εξυπηρέτηση των μελών της Εκκλησίας μέχρι τα τεχνικά στοιχεία, την τεχνική διεκπεραίωση μίας υποθέσεως στην Εκκλησία. Αυτό με μία γενική ονομασία λέγεται «διακονία». Θα ήθελα να σας έλεγα, μήπως σ’ αυτό μπορούμε να βρούμε τον εαυτόν μας; Εδώ μπορούμε να υπηρετήσομε την Εκκλησία; Κι άμα λέμε «Εκκλησία» δεν εννοούμε παρά τους πιστούς. Μπορούμε; Αν προσέξετε, κάποιος παίρνει σύνταξη κι έχει χρόνο στην διάθεσή του. Μπορεί να τρέχει, λοιπόν, σε υποθέσεις ποικίλες ή των μελών της Εκκλησίας ή του ναού. Και γενικά της ενορίας του. Άλλος έχει γερά πόδια, μπορεί να ανεβοκατεβαίνει σκάλες, να τρέχει από δω, από εκεί, έχει χέρια, έχει μάτια, έμαθε κάτι, τρέχει να βοηθήσει από δω από εκεί. Άλλος σκουπίζει, πλένει τα καλύμματα. Όλα αυτά είναι διακονία μέσα στην Εκκλησία. Και… δεν το λέγω εγώ, το είδατε, είναι χάρισμα. Χάρισμα; Είναι χάρισμα. Έτσι, θα έκλεινα αυτό το διακόνημα, αυτό το χάρισμα, με τούτο. Γίνεται μία λειτουργική ή κηρυκτική σύναξις. Και δεν υπάρχει τρόπος να ειδοποιηθούν οι άνθρωποι. Το λέμε σε πέντε μόνο. Γίνονται ταχυδρόμοι αυτοί οι πέντε και το μαθαίνουν οι πιστοί στα πέρατα της γης. «Έχομε αύριο σύναξη στο τάδε μέρος. Ελάτε να ακούσετε». Τι είναι αυτό; Διακονία είναι. Υπηρετούν μέσα εις την Εκκλησία με προθυμία.
Τρίτον: «εἴτε ὁ διδάσκων, ἐν τῇ διδασκαλίᾳ». Είναι αυτός που διασαφηνίζει τις αποκεκαλυμμένες αλήθειες. Ή εμβαθύνει ακόμα, αν θέλετε, στον λόγο του Θεού. Και τον μεταδίδει τον λόγον του Θεού εις τους υπολοίπους. Είναι μία συνεχής, θα λέγαμε, μία επί χρόνια, μια ισόβια μελέτη της Αγίας Γραφής, που αποδίδει το χάρισμα αυτό· που θα έλεγε κανένας ότι θέλει πολλή αγρυπνία, θέλει πολλή προσοχή, θέλει πολύ βασανισμό του ιερού κειμένου. Και τότε ο Θεός δίνει το χάρισμα να δει κανείς περισσότερα από εκείνα τα οποία διαβάζει.
Τέταρτον: «εἴτε ὁ παρακαλῶν, ἐν τῇ παρακλήσει». «Είτε», λέγει, «αυτός ο οποίος παρακαλεί, να είναι στο χάρισμα της παρακλήσεως». Τι θα πει αυτό; Είναι ο διδάσκαλος της παρακλήσεως. Τι θα πει αυτό; Είναι ο διδάσκαλος που δεν απευθύνεται εις τον νου, αλλά είναι εκείνος που εξατομικεύει τα πράγματα και αποτείνεται όχι στον νου, αλλά στην καρδιά και την βούληση ενός ανθρώπου. Να σας πω ένα παράδειγμα. Ομιλεί ο ομιλητής, ο οποίος μπορεί να έχει χάρισμα να ομιλεί, αλλά να μην είναι με το χάρισμα του παρακαλούντος. Όταν πλησιάσει έναν άνθρωπο να είναι αδέξιος. Αντίστροφα, εκείνος που έχει το χάρισμα της παρακλήσεως, να είναι αδέξιος να ομιλήσει. Είδατε μερισμό, χωρισμό των χαρισμάτων; Ομιλεί λοιπόν ο ομιλητής μέσα εις την Εκκλησίαν και ο πλαϊνός ενός κάποιου που έχει το χάρισμα της παρακλήσεως, λέγει: «Ποιος μπορεί να τα κάνει αυτά; Αλίμονό μας. Είμαστε για την κόλαση…». Τον παίρνει ο παρακαλών και του λέει: «Γιατί για την κόλαση; Ο λόγος του Θεού είναι για όλους μας. Δεν είναι για αγγέλους· είναι για ανθρώπους». Τον παίρνει, τον προτρέπει, τον παρηγορεί, τον βοηθάει, τον ενισχύει. Αποτείνεται στην καρδιά του, αποτείνεται στην βούλησή του. Δεν αποτείνεται εις τον νου του. Αυτός είναι εκείνος που έχει το χάρισμα της παρακλήσεως. Έτσι θα λέγαμε ότι παράκλησις σημαίνει παρηγορία, ενίσχυσις, προτροπή ή συμβουλή. Έρχονται άνθρωποι και μας λέγουν: «Πάτερ, πέστε μας, ένα λόγο μόνο, ένα λόγο». Λες: «Τι να σας πω;». «Ένα λόγο». Και τους λες ένα λόγο και παρηγορούνται. Kaι ενισχύονται. Και φεύγουν ενισχυμένοι. Και μπορούν να γυρίσουν ύστερα από καιρό και να σου πουν: «Θυμόσαστε, μας είχατε πει εκείνο. Ε, αυτό μας εστήριξε». Αυτό είναι το χάρισμα της παρακλήσεως.
Πέμπτον: «ὁ μεταδούς, ἐν ἁπλότητι». «Εκείνος που μεταδίδει, να μεταδίδει με απλότητα». Τι είναι αυτός που μεταδίδει; Είναι αυτός που χορηγεί από τα προσωπικά του υλικά αγαθά. Όχι τα υλικά αγαθά της Εκκλησίας. Από τα προσωπικά του αγαθά. Χωρίς να ζητά –αυτό θα πει «ἐν ἁπλότητι»- την ανθρώπινη δόξα και την ανθρώπινη προβολή. Απλώς ζητάει την κάλυψη των αναγκών του πλησίον. Ακόμα, όταν αυτός ο άνθρωπος έτσι προσφέρει, «ἐν ἁπλότητι» -το ωραίο, «ὁ μεταδούς, ἐν ἁπλότητι», ωραιοτάτη φράσις- είναι κερδισμένος. Διότι λέγει «ευχαριστώ πολύ». Όχι εκείνος που λαμβάνει λέγει «ευχαριστώ» -οφείλει να πει «ευχαριστώ» ο λαμβάνων- αλλά εκείνος που δίδει, λέγει «ευχαριστώ». Γιατί; Γιατί αισθάνεται ότι του δίδεται η ευκαιρία να κερδίσει την Βασιλεία του Θεού, με την παρουσία εκείνου που έχει ανάγκη. Και λέγει αυτός το «ευχαριστώ».
Έκτον: «ὁ προϊστάμενος, ἐν σπουδῇ». Δηλαδή εκείνος που έχει την επιμέλεια, την φροντίδα των άλλων. Των ορφανών, των χειρών, των συσσιτίων αν θέλετε, ό,τι έργο υπάρχει στην Εκκλησία. Είναι αυτό που λέγει στον Τίτο ο Απόστολος Παύλος, «να μάθουν και οι δικοί μας προΐστασθαι καλών έργων». «Να το μάθουν», λέει, «οι δικοί μας». Αυτός είναι ο προϊστάμενος. Και τι; Καλείται να προΐσταται, να επιμελείται «ἐν σπουδῇ». Δηλαδή τι; Με επιμέλεια, με ζήλο, με φροντίδα. Σαν να είναι δικό του το έργο. Όχι σαν να είναι κάποιου ξένου. Όχι αγγαρεία. Αλλά να το παίρνει θερμά, ζεστά, προσωπικά.
Και τέλος, έβδομον: «Ὁ ἐλεῶν, ἐν ἱλαρότητι». «Κι εκείνος ο οποίος ελεεί, να ελεεί με ιλαρότητα, με χαρούμενο πρόσωπο». Είναι εκείνος ο οποίος, γενικά, θα λέγαμε, αγαπά να βρίσκεται κοντά στους θλιβομένους, στους πάσχοντας, στους πενθούντας, στους φτωχούς, να τους συνδράμει με κάθε τρόπο, αλλά το πρόσωπό του είναι ιλαρόν, είναι χαρούμενον. Όπως λέγει η Σοφία Σειράχ: «Ἐν πάσῃ δόσει ἱλάρωσον τὸ πρόσωπόν σου». Ό,τι δίνεις, το πρόσωπό σου να είναι χαμογελαστό. «Ἱλάρωσον τὸ πρόσωπόν σου». Ή όπως λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος : «Οὐ μετά ἀλύπου μόνον γνώμης, ἀλλά καί μετά φαιδρᾶς καί χαιρούσης». «Όχι μόνον να είσαι άλυπος, αλλά και χαρούμενος, όταν δίνεις κάτι».
Αγαπητοί μου, ο Απόστολος ομιλεί για τα χαρίσματα, τα διάφορα χαρίσματα, για να δείξει, όπως λέγει ο Μέγας Φώτιος ότι «Οὐ τό μέν μέγα τό δέ μικρόν ἀλλά ποικίλα καί ἁρμόδια». Δεν υπάρχουν μικρά και μεγάλα χαρίσματα. Υπάρχουν χαρίσματα απλώς μέσ’ την Εκκλησία, τα οποία υπηρετούν έναν σκοπόν. Ακόμη: «Εἰ γάρ καί ἔχεις», λέει ο Ιερός Χρυσόστομος, εἰ γάρ καί χάρις ἐστιν (:αν υπάρχει χάρις) ἀλλ' οὐκ ἁπλῶς ἐκχεῖται (:δεν έρχεται να χυθεί η χάρις απάνω σου), ἀλλά τοσοῦτον ἐπιρρεῖ (:αλλά τόσο επιρρέει επάνω σου) ὅσον ἄν εὖροι σκεῦος πίστεως αὐτό προσενεχθέν (:όσο βρίσκει σκεύος πίστεως που προσηνέχθη στο Πνεύμα το Άγιον, για να μπει μέσα το χάρισμα)».
Αγαπητοί μου, μπορείτε να φανταστείτε μιαν Εκκλησία, που οι πάντες εργάζονται σαν το μελίσσι, που ο καθένας έχει την διακονία του κατά τρόπον άψογον; Τι ωραίο αυτό! Τι θαυμάσιο! Αν πει κάποιος: «Είμαι άρρωστος και είμαι στο κρεβάτι, δεν έχω την δυνατότητα, τι μπορώ εγώ να κάνω;». Κάνε προσευχή για τους άλλους. Να υπηρετήσεις την διακονίαν της προσευχής. Αρκεί να λείπει η οκνηρία από μας. Αρκεί να φύγει αυτή η εσφαλμένη αντίληψη ότι εμείς δεν έχομε τίποτα, κανένα χάρισμα. Αυτά, αγαπητοί μου, είναι τα ανυποψίαστα χαρίσματα που ο ταπεινός και εργατικός άνθρωπος επισημαίνει, αποδέχεται και αποδίδει. Έτσι η Εκκλησία λαμπρύνεται και ο Χριστός δοξάζεται.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ
και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή
μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,
ψηφιοποίηση της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας και επιμέλεια:
Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
• Απομαγνητοφώνηση ὁμιλίας δια χειρὸς τοῦ ἀξιοτίμου κ. Ἀθανασίου Κ.
• http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/omiliai_kyriakvn/omiliai_kyriakvn_327.mp3