ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΡΙΔΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ Χτυπήματα καί ἀπογοητεύσεις

  

Ἡ ἐξορία, γι᾿αὐτόν πού μπορεῖ νά τήν ἀντέξει, ἔχει στιγμές ἡσυχίας, γαλήνης καί ἠρεμίας. Στιγμές ἐνατένισης τοῦ Θεοῦ καί προσευχητικῆς ἕνωσης μ᾿Αὐτόν. Στιγμές δημιουργικῆς διακονίας, σέ ὅσο βαθμό τό ἐπιτρέπουν οἱ δεσμεύσεις τῆς περιθωριοποίησης καί τῆς ἀπομόνωσης ἀπό τό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας.
 

     Αὐτό τό σκέλος τῆς ἤρεμης ἐνατένισης τοῦ Θεοῦ καί τῆς ταπεινῆς διακονίας ἀπό τόν μητροπολίτη Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικόδημο πρός τό «μικρό ποίμνιο», πού τοῦ χαρίσθηκε στό ταπεινό σπίτι τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, τό διαπραγματευθήκαμε σέ πολύ γενικές γραμμές στό προηγούμενο φύλλο. Ἐκεῖνο πού ἐντυπωσιάζει εἶναι ὅτι ἡ «ἐν κρυπτῷ» αὐτή ἥσυχη ζωή καί ταπεινή διακονία προσφερόταν ἁπλά καί ἄδολα μέσα σέ ἕνα περιβάλλον ἐκκλησιαστικό ἐκρηκτικό καί τρικυμιῶδες. Κάθε τόσο, ριπές ἀπό βολές πού εἶχαν ὡς στόχο τόν ἐξόριστο μητροπολίτη καί τούς συνεξορίστους 11 ἀδελφούς του. Κάθε τόσο μεγάλα κύματα ἐκκλησιαστικῶν ἀναταραχῶν πού ἔσπαγαν πάνω τους καί ἔπρεπε νά τά ἀντιμετωπίσουν, νά μπορέσουν νά σηκωθοῦν πάλι, νά σταθοῦν ὄρθιοι μέχρι νά ἔλθει τό ἑπόμενο κύμα. Ἔσπευσε ὁ Σεραφείμ καί ὁ σκληρός πυρήνας γύρω του, ἐνῶ ἦταν ἀκόμα ὁ Ἀττικῆς Νικόδημος στήν Κηφισιά, νά κάνει οἰκονομικό ἔλεγ-χο στά τρία προσκυνήματα τῆς μητροπόλεώς του. Ὁ ὁρισμένος ἀπό τόν Ἀρχιεπίσκοπο διευθυντής τοῦ Ο.Δ.Ε.Π. Ἀρβανίτης ἔστειλε ἕνα πρόσωπο, δυσμενῶς διακείμενο πρός αὐτόν, νά κάνει τούς ἐλέγχους. Καί ἐκεῖνος ζήτησε τότε παράλληλο, ἀνεξάρτητο, ἀδέκαστο ἔλεγχο ἀπό τίς οἰκονομικές ὑπηρεσίες τοῦ κράτους. Τό ἀποτέλεσμα αὐτῶν τῶν ἐλέγχων, πού ὁλοκληρώθηκαν ἀργότερα, ἦταν ἡ ἀπουσία τῆς παραμικρῆς οἰκονομικῆς ἀτασθαλίας καί ἡ ἀπόδειξη τῆς χρηστῆς διαχείρισης τῶν προσκυνημάτων.
 


     Ἀλλά ἡ ρίψη λάσπης καί ἡ συκοφάντηση, μέσῳ τοῦ τύπου, γιά τήν οἰκονομική διαχείριση στή μητρόπολη ἀπό τόν Ἀττικῆς Νικόδημο συνεχίστηκε. Διαβάζουμε στό ἡμερολόγιό του: «30-08-1974. Ἡ Ἀκρόπολις γράφει σήμερα ὅτι ὁ Ἀττικῆς Δωρόθεος ζήτησε οἰκονομικό ἔλεγχο, γιατί διεπίστωσε ἔλλειμμα 20.000.000. Ἀμέσως ἔδωσα ἐντολή στόν δικηγόρο Κωνσταντίνου νά κάνη ἐξώδικο πρόσκλησι στήν ἐφημερίδα καί στόν Μητροπολίτη. Ἐπί πλέον ἐπῆρα στό τηλέφωνο τόν Δωρόθεο καί τοῦ ζήτησα ἐντός τῆς αὔριον νά ἀνακαλέση. Προσπάθησε νά δικαιολογηθῆ ὅτι δέν ξέρει τί γράφει ἡ Ἀκρόπολις». Ἡ ἐφημερίδα μετά τό ἐξώδικο προσπάθησε νά θολώσει τά νερά συνεχίζοντας νά ἀφήνει ὑπονοούμενα γιά μή χρηστή διαχείριση: «01-09-1974. ...Ἡ Ἀκρόπολις δημοσιεύει μιά ἀπάντησι στό ἐξώδικό μου, ἀλλά προσπαθεῖ νά θολώση τό θέμα. Ὁμιλεῖ περί 14.000.000 τά ὁποῖα ἐνδεχομένως ἐδαπανήθησαν εἰς ἔργα, ἀλλά χωρίς νά ὑπάρχη ἡ νόμιμη διαδικασία. Εἶναι ἀφόρητη ἡ ἠθική κατωτερότης, τόσον ὁρισμένων ἐκκλησιαστικῶν παραγόντων ὅσον καί ὁρισμένων ἐφημερίδων». Καί πάλιν ὅταν ἦλθαν οἱ ἐλεγκτές νά δοῦν τήν ταμειακή κατάσταση τῆς μητροπόλεως καί τά παραστατικά, διαπίστωσαν τό ψευδές καί συκοφαντικό τῆς καταγγελίας. Ἔγραφε ὁ Ἀττικῆς Νικόδημος στό ἡμερολόγιό του τρεῖς μῆνες μετά: «04-12-1974. Μοῦ ἐτηλεφώνησε ὁ Τζώτζης (λογιστής τῆς μητροπόλεως Ἀττικῆς). Οἱ ἐλεγκταί εἶδαν τήν ταμειακή κατάστασι καί τά χρεόγραφα καί εἶπαν: Πῶς εἶναι δυνατόν καί λέγεται ὅτι ὑπάρχει ἔλλειμα 20.000.000 ὅταν ὑπάρχουν μετοχές καί χρήματα; Ἀπό ὅ,τι φαίνεται ἔχει γίνει σαφής καταγγελία». Τό τραγικό γιά τίς ἐφημερίδες εἶναι ὅτι, ἐνῶ ἡ πρώτη πληροφορία τοῦ δῆθεν μεγάλου χρηματικοῦ ἐλλείματος στή μητρόπολη Ἀττικῆς ἦταν πρωτοσέλιδο μέ μεγάλους τίτλους, ἡ εἴδηση τῆς ἀθωότητας τοῦ Νικόδημου ἦταν στά ψιλά γράμματα κάποιας ἐσωτερικῆς σελίδας τῆς ἐφημερίδας. (*Παρόμοιες καταγγελλίες πού ἔγιναν καί σέ ἄλλους ἐκ τῶν 12 μητροπολιτῶν ἔπεσαν ὅλες στό κενό, ἀφοῦ ὅμως αὐτοί συκοφαντήθηκαν πρῶτα διά τοῦ τύπου).
 

     Τήν ἴδια περίοδο καί ἄλλοι ἔλεγχοι. Ἡ κατηγορία τώρα ἦταν ὄχι ὅτι πῆρε χρήματα ἀλλά εἰκόνες. Ἔγραφε στό ἡμερολόγιο: «28-11-1974. Ἦρθαν οἱ ἐλεγκταί τῆς Μητροπόλεως. Μέ αἰφνιδίασαν. Ὑπάρχουν καταγγελίες. Μοῦ εἶπαν ὅτι ὑπάρχει καταγγελία ὅτι ἐπῆρα ἀπό τούς Ναούς 700 εἰκόνες. Ἀπίθανες ἐπινοήσεις προκειμένου νά κάνουν ὡρισμένοι ἄνθρωποι κακό». Ὁ μητροπολίτης τούς ἐνημέρωσε ὅτι ὅλες οἱ εἰκόνες εἶναι στή μητρόπολη στήν Κηφισιά, ὅπου ὑπάρχει καί φωτογραφικό ἀρχεῖο παραλαβῆς τους ἀπό τόν Δωρόθεο. Ζήτησε, μάλιστα, νά πᾶνε στή μητρόπολη, νά δεσμεύσουν τό φωτογραφικό ἀρχεῖο καί νά κάνουν πραγματικό ἔλεγχο ἄν ὅλες οἱ εἰκόνες εἶναι στή θέση τους. Ἔτσι, ἀποδείχθηκε ὅτι ἡ κλοπή τῶν εἰκόνων ἦταν ἕνα ψεῦδος καί μιά συκοφαντία. Ὁ Δωρόθεος, μάλιστα, φοβήθηκε τόσο πού ἔκτοτε φύλαγε ὡς κόρη ὀφθαλμοῦ ὅλες τίς εἰκόνες αὐτές.
 

     Ἕνα δεύτερο μεγάλο κτύπημα γιά τόν Ἀττικῆς Νικόδημο ἦταν ἡ ἀπώλεια τοῦ Χαλκίδος Νικολάου. Ἐπρόκειτο γιά ἕναν ἱεράρχη ἀγαθό, σεμνό, ἅγιο, μέ τόν ὁποῖο εἶχε συνδεθεῖ μέ αἰσθήματα εἰλικρινοῦς καί ἀδελφικῆς φιλίας. Αὐτή ἡ στενή ἀδελφική ἀγάπη ἦταν ἕνα στήριγμα γι᾿ αὐτόν. Αἰσθανόταν τήν παρουσία τοῦ Νικολάου νά τόν ἐνισχύει καί νά τόν παρηγορεῖ στή μεγάλη περιπέτεια. Μέσα σέ λίγους μῆνες ἀπο τή διάγνωση τῆς ἀσθένειάς του κοιμήθηκε. Ὁ Ἀττικῆς Νικόδημος βρισκόταν κοντά του σέ ὅλες τίς φάσεις τῆς ἀσθένειάς του καί αἰσθάνθηκε νά συγκλονίζεται μέ τήν ἐν Κυρίῳ μετάστασή του. Ἔγραφε στό ἡμερολόγιό του: «11-01-1975. Τό ἀπόγευμα ἐτηλεφώνησε ἀπό τό Λονδίνο ὁ Βασίλης Σελέντης. Ὁ Νικόλαος βρίσκεται σέ κίνδυνο. Ἔχει συνεχῆ αἱμορραγία. Γεμίσαμε λύπη. Ὁ Νικόλαος εἶναι ἡ συντροφιά μας καί ἡ παρηγοριά μας. Ἄν ὁ καλός Θεός μᾶς τόν πάρη, ἡ δοκιμασία θά εἶναι μεγάλη. Τό βράδυ ξανατηλεφώνησε καί εἶπε ὅτι ὁ γιατρός πού πέρασε τόν βρῆκε ἐλαφρῶς καλύτερα καί ὅτι ἄν μέχρι αὔριο τό πρωΐ ἔχει βελτίωσι θά ξεπεράση τόν κίνδυνο».
 
     «14-01-1975. Σήμερα ὅλη τήν ἡμέρα εἴχαμε ἀνησυχία γιά τήν πορεία τοῦ Χαλκίδος. Εἶχε δυσκολίες. Μετά ἀπό κάποια ἐπέμβασι πού τοῦ ἔκαναν ἠρέμησε. 15-01-1975. Ἐκάναμε Θεία Λειτουργία γιά τόν Χαλκίδος. Ἐλειτούργησε ὁ Λαρίσης». 


«19-01-1975. Ἐκοιμήθη σήμερα ὁ Χαλκίδος. Τήν ὁσία ψυχή του τήν πῆραν οἱ ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ. Νοιώθω ὅπως ἔνοιωθε ὁ ἅγιος Γρηγόριος Ναζιανζηνός, ὅταν ἔχασε τόν Μέγα Βασίλειο. Ὁ Νικόλαος ἦταν γιά μένα ἕνα στήριγμα καί μιά παρηγοριά. Ὁ καλός Θεός μᾶς παίρνει πάντοτε τά στηρίγματα. Δέν θέλει νἄχουμε ἄλλο στήριγμα στή γῆ παρά αὐτόν τόν ἴδιο».
 
     «23-01-1975. Ἦρθα στή Χαλκίδα μέ τήν σωρό τοῦ Χαλκίδος Νικολάου. Ἡ ὑποδοχή ἦταν καταπληκτική. Τόν ὑποδέχθηκαν μέ βαθειά συγκίνησι καί κλάματα. Πλήθη λαοῦ. Ἀπό τήν πλευρά τῆς μητροπόλεως συνεχεῖς ἀσχημίαι. 24-01-1975. Ἐγύρισα ἀπό τήν Χαλκίδα. Ἡ κηδεία τοῦ Νικολάου ἕνα γεγονός πνευματικό. Χιλιάδες λαοῦ. Καί ὅλοι μέ συμμετοχή καί πόνο».
 

     Μέ τήν ἀπουσία τοῦ ἐκλεκτοῦ ἀδελφοῦ καί φίλου του Χαλκίδος Νικολάου ὁ Ἀττικῆς Νικόδημος συνέχισε τόν σκληρό ἀγώνα του γιά τήν ἐπαναφορά τῶν ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων στήν κανονική πορεία τους. Ὅλα αὐτά τά χρόνια προσπάθησε μέ τούς ὑπόλοιπους ἐκθρονισθέντες ἀδελφούς του νά εὐαισθητοποιήσει τήν Ἱεραρχία (κυρίως τό ὑγιές κομμάτι της) νά κατανοήσει τί ἀκριβῶς εἶχε συμβεῖ καί νά δώσει κάποια λύση στήν ἄδικη ἐκθρόνιση τῶν 12 μητροπολιτῶν. Κυρίως, ἀπευθύνθηκαν στούς ἐκλεγέντες ἐπί Ἱερωνύμου πού, τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1974, μέ τήν ἐπαναφορά τοῦ κατοχικοῦ Καταστατικοῦ τῆς Ἐκκλησίας, ἐπανεντάχτηκαν στά διοικητικά σώματα τῆς Ἐκκλησίας. Εἰδικά αὐτοί μποροῦσαν νά κατανοήσουν τήν βασική ἀντίφαση: Τήν ἴδια ἐποχή καί ἀπό τίς ἴδιες Συνόδους μέ αὐτές πού ἐξέλεξαν τούς ἐκθρονισθέντες ἐξελέγησαν κι αὐτοί. Αὐτοί ὅμως ἦταν μέσα στή διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας ἐνῶ οἱ ἀγαπητοί τους ἀδελφοί ἐκτός. Αὐτοί ἀναγνωρίσθηκαν τελικά κανονικοί, ἐνῶ οἱ ἐκτοπισθέντες ἀδελφοί τους ἔμειναν μέ τό στίγμα τοῦ «ἀντικανονικοῦ» μακριά ἀπό τό ποίμνιό τους, τά πνευματικά παιδιά τους.
 

     Δυστυχῶς, πολλοί ἀπ᾿αὐτούς κυριευμένοι ἀπό τόν φόβο μή συμβεῖ καί σ᾿αὐτούς σκληρή καί αὐθαίρετη ἐκθρόνιση κρύφτηκαν στό καβούκι τους περιμένοντας καλύτερες καί πιό ἥμερες μέρες. Κάποιοι, μάλιστα, ἔσπευσαν νά δηλώσουν στόν Ἀρχιεπίσκοπο ὑποταγή.
 

     Κάποιοι ἄλλοι, λιγότεροι αὐτοί, στήν ἀρχή ἔδειξαν μιά κινητικότητα γιά τούς ἐκτοπισμένους ἀδελφούς τους. Ἔκαναν κάποιες παραστάσεις στόν Ἀρχιεπίσκοπο, προσπάθησαν νά πείσουν κάποιους ἀδελφούς τους, προσέφυγαν ἀκόμα καί σέ πολιτικά πρόσωπα νά πιέσουν γιά μιά δίκαιη λύση στό ἐκκλησιαστικό. Ὅμως, μετά ἀπό δυό-τρία χρόνια σταμάτησαν. Εἶπαν ὅτι ἀπό κεῖ καί πέρα θά κάνουν προσευχή! Κραυγαλέα ἐξαίρεση στόν παραπάνω κανόνα ἦταν ὁ μητροπολίτης Σιδηροκάστρου Ἰωάννης. Ἦταν ὁ ἐπίσκοπος πού στάθηκε μέ εἰλικρίνεια καί ἐντιμότητα. Αὐτός πού πόνεσε ὡς γνήσιος ἀδελφός τούς κυνηγημένους καί ἐξοστρακισμένους ἀδελφούς του καί πάλεψε μέ γενναιότητα καί θάρρος γι᾿αὐτούς. Αὐτός πού εἶδε στήν περιπέτεια τῶν ἀδελφῶν του ὄχι ἁπλά καί μόνον μιά ἀδικία πού συνέβη στό πρόσωπό τους, ἀλλά μιά βίαιη καταστρατήγηση τῶν Κανόνων, πού φέρει μεγάλο κλυδωνισμό στό σκάφος τῆς Ἐκκλησίας. Σέ ὅλες τῆς συνάξεις τῆς Ἱεραρχίας, μέχρι τό τέλος τῆς ζωῆς του, ἔφερνε τό θέμα τῶν 12 μητροπολιτῶν. Ἀδιαφορώντας γιά τή δυσφορία καί τήν ἔκρηξη ὀργῆς πού προκαλοῦσε στόν ἑκάστοτε Ἀρχιεπίσκοπο καί στό σκληροπυρηνικό περιβάλλον του. Αἰσθανόταν ὅτι οἱ πληγές τῆς Ἐκκλησίας ὅσο δέ θεραπεύονται χαίνουν καί κινδυνεύουν νά μολύνουν ὅλο τό σῶμα. Ἀλλά καί σέ πλεῖστες συνελεύσεις τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου, στίς ὁποῖες συμμετεῖχε, δέν ἔπαυε νά θέτει τό θέμα, νά πιέζει γιά λύση καί νά ἐπιχειρηματολογεῖ.
 


     Ἡ πιό μεγάλη χαμένη εὐκαιρία τῶν λεγομένων «Ἱερωνυμικῶν» ἐπισκόπων, πού ἀνέδειξε τήν πλήρη ἀδυναμία τους νά συντονίσουν τίς κινήσεις τους καί μέ δυναμικό καί ἀποτελεσματικό τρόπο νά δώσουν μιά λύση στό ἐκκλησιαστικό πρόβλημα, ἦταν ἡ 120ή Συνοδική Περίοδος (1976-1977). Ἡ παρουσία στή Σύνοδο 7 λεγομένων «Ἱερωνυμικῶν» καί ἑνός τῆς Ἀριστίνδην τοῦ Ἱερωνύμου, σύνολο 8 ἐπισκόπων, φίλα διακείμενων πρός τούς 11 ἐκθρονισθέντες, γιά μιά ὁλόκληρη συνοδική περίοδο, ἕνα ὁλόκληρο ἔτος, δέν ἦταν ἱκανή νά φέρει τό παραμικρό ἀποτέλεσμα, νά προχωρήσει ἔστω κάποια βήματα ἀσκώντας τήν πίεση πού ἐπιβάλλουν οἱ Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας γιά τήν ὁμαλή πορεία της.
     

Καί μόνο ἀπό τά παραπάνω πού ἀναφέραμε φανταζόμαστε ὅλοι τόν πόνο, τήν λύπη καί τή μεγάλη ἀπογοήτευση πού γευόταν χρόνια ὁλόκληρα ἀπό αὐτή τήν χλιαρή, φοβισμένη καί ἀνάδελφη συμπεριφορά τῶν «φίλων» συνεπισκόπων. Δέν μιλᾶμε γιά γενικά πράγματα ἀλλά γιά συγκεκριμένες συμπεριφορές σέ πληθώρα περιστατικῶν, πού δημιουργοῦσαν πόνο καί ἀπογοήτευση. 

Ἀρχιμ. Εἰρηναῖος Μπουσδέκης