Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος
Ο
Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος και η Ιερά Σύνοδος καλούνται να λάβουν μία από
τις δυσκολότερες αποφάσεις που πήραν ποτέ. Απόφαση που μπορεί να έχει
πάρα πολύ σημαντικές συνέπειες και για το μέλλον της ελληνικής και
παγκόσμιας Ορθοδοξίας και για κρίσιμα εθνικά μας θέματα. Είναι από αυτές
που μπορεί να προσδιορίσουν τη θέση του Αρχιεπισκόπου και των Ιεραρχών
στην Ιστορία. Η ευθύνη τους είναι τεράστια.
Εμμέσως πλην σαφώς βέβαια, το ίδιο είναι και η ευθύνη της κυβέρνησης και του ελληνικού πολιτικού κόσμου στο σύνολό του. Ακόμα κι αν δεν είναι έτσι, δύσκολα θα πιστέψουν διεθνώς ότι οι σχετικές αποφάσεις λαμβάνονται από την Ιεραρχία, χωρίς συμφωνία με την πολιτική ηγεσία της χώρας. Ο λόγος για την αναγνώριση της αυτοκέφαλης Ουκρανικής Εκκλησίας και την υπαγωγή της στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Την απόφαση αυτή έλαβε πέρυσι το Φανάρι, αλλά δεν το ακολούθησε μέχρι τώρα καμιά άλλη Ορθόδοξη Εκκλησία στον κόσμο. Ούτε καν οι ελληνόφωνες Ορθόδοξες Εκκλησίες ή Εκκλησίες χωρών που δυσφορούν κατά καιρούς με τον "ρωσικό ηγεμονισμό", όπως αίφνης η Γεωργία. Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι η πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριαρχείου δεν βρήκε την αναμενόμενη απήχηση ούτε καν στην ίδια την Ουκρανία(!), υπέρ της οποίας ελήφθη.
Ο εξαιρετικά αμφιλεγόμενος (και κατηγορηθείς για φιλοναζιστικές τάσεις) πρώην πρόεδρος Ποροσένκο, που έκανε προεκλογική σημαία την απόφαση του Φαναρίου, συνετρίβη στις εκλογές, ιδίως στις περισσότερο ορθόδοξες ανατολικές επαρχίες. Ελάχιστοι κληρικοί έχουν προσχωρήσει στην αυτοκέφαλη Εκκλησία, που μάλιστα γνώρισε νέα διάσπαση προ μηνών. Προ ημερών, ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος Ζελένσκι συνέλαβε τον πρώην αρχηγό των ουκρανικών μυστικών υπηρεσιών και τον κατηγόρησε για προδοσία. Ο λόγος; Η άσκηση πιέσεων σε ορθόδοξους ιερείς να προσχωρήσουν στην --υπό το Οικουμενικό Πατριαρχείο-- Αυτοκέφαλη Εκκλησία!
Να σημειώσουμε ότι και το κλίμα στο δυτικό κατεστημένο μεταβάλλεται τώρα σε σχέση με το Ουκρανικό. Οι δυνάμεις που πρωταγωνίστησαν στην εξαπόλυση του νέου Ψυχρού Πολέμου βρίσκονται σε υποχώρηση. Ο Τραμπ τάχθηκε υπέρ της επαναφοράς της Ρωσίας στους G-7, ο Μακρόν έκανε άνοιγμα προς τη Μόσχα και φλερτάρει με την αγαπητή στον Πούτιν ιδέα ενός "πολυπολικού" κόσμου.
Οι δε Νεοσυντηρητικοί, μεταξύ των αρχιτεκτόνων της ουκρανικής κρίσης, μοιάζουν να θέλουν να κάνουν "παραχωρήσεις" στη Ρωσία και στους ρωσικούς πληθυσμούς της Ανατολικής Ουκρανίας, για να αποσπάσουν μια πιο "φιλική" στα ισραηλινά συμφέροντα στάση της Μόσχας στη Μέση Ανατολή. Πρόκειται για μία γεωστρατηγική περιοχή όπου πλέον μοιάζει να μην μπορεί να γίνει σχεδόν τίποτα, χωρίς τη συγκατάθεση της Ρωσίας.
Εμμέσως πλην σαφώς βέβαια, το ίδιο είναι και η ευθύνη της κυβέρνησης και του ελληνικού πολιτικού κόσμου στο σύνολό του. Ακόμα κι αν δεν είναι έτσι, δύσκολα θα πιστέψουν διεθνώς ότι οι σχετικές αποφάσεις λαμβάνονται από την Ιεραρχία, χωρίς συμφωνία με την πολιτική ηγεσία της χώρας. Ο λόγος για την αναγνώριση της αυτοκέφαλης Ουκρανικής Εκκλησίας και την υπαγωγή της στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Την απόφαση αυτή έλαβε πέρυσι το Φανάρι, αλλά δεν το ακολούθησε μέχρι τώρα καμιά άλλη Ορθόδοξη Εκκλησία στον κόσμο. Ούτε καν οι ελληνόφωνες Ορθόδοξες Εκκλησίες ή Εκκλησίες χωρών που δυσφορούν κατά καιρούς με τον "ρωσικό ηγεμονισμό", όπως αίφνης η Γεωργία. Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι η πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριαρχείου δεν βρήκε την αναμενόμενη απήχηση ούτε καν στην ίδια την Ουκρανία(!), υπέρ της οποίας ελήφθη.
Ο εξαιρετικά αμφιλεγόμενος (και κατηγορηθείς για φιλοναζιστικές τάσεις) πρώην πρόεδρος Ποροσένκο, που έκανε προεκλογική σημαία την απόφαση του Φαναρίου, συνετρίβη στις εκλογές, ιδίως στις περισσότερο ορθόδοξες ανατολικές επαρχίες. Ελάχιστοι κληρικοί έχουν προσχωρήσει στην αυτοκέφαλη Εκκλησία, που μάλιστα γνώρισε νέα διάσπαση προ μηνών. Προ ημερών, ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος Ζελένσκι συνέλαβε τον πρώην αρχηγό των ουκρανικών μυστικών υπηρεσιών και τον κατηγόρησε για προδοσία. Ο λόγος; Η άσκηση πιέσεων σε ορθόδοξους ιερείς να προσχωρήσουν στην --υπό το Οικουμενικό Πατριαρχείο-- Αυτοκέφαλη Εκκλησία!
Να σημειώσουμε ότι και το κλίμα στο δυτικό κατεστημένο μεταβάλλεται τώρα σε σχέση με το Ουκρανικό. Οι δυνάμεις που πρωταγωνίστησαν στην εξαπόλυση του νέου Ψυχρού Πολέμου βρίσκονται σε υποχώρηση. Ο Τραμπ τάχθηκε υπέρ της επαναφοράς της Ρωσίας στους G-7, ο Μακρόν έκανε άνοιγμα προς τη Μόσχα και φλερτάρει με την αγαπητή στον Πούτιν ιδέα ενός "πολυπολικού" κόσμου.
Οι δε Νεοσυντηρητικοί, μεταξύ των αρχιτεκτόνων της ουκρανικής κρίσης, μοιάζουν να θέλουν να κάνουν "παραχωρήσεις" στη Ρωσία και στους ρωσικούς πληθυσμούς της Ανατολικής Ουκρανίας, για να αποσπάσουν μια πιο "φιλική" στα ισραηλινά συμφέροντα στάση της Μόσχας στη Μέση Ανατολή. Πρόκειται για μία γεωστρατηγική περιοχή όπου πλέον μοιάζει να μην μπορεί να γίνει σχεδόν τίποτα, χωρίς τη συγκατάθεση της Ρωσίας.
Στην πρώτη γραμμή του νέου Ψυχρού Πολέμου
Είναι προφανές ότι η εκκλησιαστική διαμάχη περί την Ουκρανία, έχει μεν μια πολύ σοβαρή εκκλησιαστική πτυχή, που περιλαμβάνει την απειλή ενός Σχίσματος στην Ορθοδοξία, ανάλογου με αυτό που επήλθε μεταξύ της Ανατολικής και της Δυτικής Εκκλησίας. Έχει όμως και τεράστια γεωπολιτική σημασία. Η αναγνώριση της αυτοκεφαλίας και η υπαγωγή της Ουκρανικής Εκκλησίας στο Φανάρι, αντί στο Πατριαρχείο της Μόσχας, δεν είναι φυσικά μια αποκλειστικά θρησκευτική υπόθεση, ούτε κανένας την αντιλαμβάνεται έτσι. Αντανακλά τη γεωπολιτική σύγκρουση ΗΠΑ και Ρωσίας για τον έλεγχο της Ουκρανίας. Ένα βασικό, άλλωστε, επιχείρημα του Οικουμενικού Πατριαρχείου είναι καθαρά πολιτικό: η ανεξαρτησία της Ουκρανίας, η οποία, ως εκ τούτου, που δικαιούται μια δική της αυτοκέφαλη Εκκλησία.
Εδώ, όμως αρχίζουν τα δύσκολα. Το Φανάρι και η ίδια η Ελλάδα, αν ο Αρχιεπίσκοπος και η Ιερά Σύνοδος αποφασίσουν να αναγνωρίσουν την Αυτοκεφαλία, διασχίζουν τον χώρο της Εκκλησίας για να μπουν στο κέντρο μιας από τις εντονότερες παγκόσμιες διαμάχες. Και μάλιστα παίρνοντας το μέρος μιας μη ορθόδοξης εναντίον μιας ορθόδοξης δύναμης, που τυχαίνει να είναι διαχρονικά --και παρά τα κατά καιρούς προβλήματα-- η πιο φιλική προς τους Έλληνες μεγάλη δύναμη, εδώ και μία χιλιετία!
Διερωτάται κανείς, αν οι Έλληνες θρησκευτικοί και πολιτικοί ηγέτες νοιώθουν τέτοια αυτοπεποίθηση και σιγουριά, που σκέπτονται ότι μπορούν εύκολα να κάνουν παγκόσμια πολιτική, χωρίς στο τέλος να καταβάλλουν και οι ίδιοι και η χώρα δυσανάλογο τίμημα. Μήπως καλύτερα θα ήταν να περιμένουμε λιγάκι, να δούμε τι θα γίνει με την Ουκρανία, γιατί η κρίση αυτή είναι μόνο στην αρχή της, αλλά και που θα "κάτσει" τελικά η ίδια η αμερικανική και ευρωπαϊκή πολιτική και η παγκόσμια κατάσταση;
Είναι προφανές ότι η εκκλησιαστική διαμάχη περί την Ουκρανία, έχει μεν μια πολύ σοβαρή εκκλησιαστική πτυχή, που περιλαμβάνει την απειλή ενός Σχίσματος στην Ορθοδοξία, ανάλογου με αυτό που επήλθε μεταξύ της Ανατολικής και της Δυτικής Εκκλησίας. Έχει όμως και τεράστια γεωπολιτική σημασία. Η αναγνώριση της αυτοκεφαλίας και η υπαγωγή της Ουκρανικής Εκκλησίας στο Φανάρι, αντί στο Πατριαρχείο της Μόσχας, δεν είναι φυσικά μια αποκλειστικά θρησκευτική υπόθεση, ούτε κανένας την αντιλαμβάνεται έτσι. Αντανακλά τη γεωπολιτική σύγκρουση ΗΠΑ και Ρωσίας για τον έλεγχο της Ουκρανίας. Ένα βασικό, άλλωστε, επιχείρημα του Οικουμενικού Πατριαρχείου είναι καθαρά πολιτικό: η ανεξαρτησία της Ουκρανίας, η οποία, ως εκ τούτου, που δικαιούται μια δική της αυτοκέφαλη Εκκλησία.
Εδώ, όμως αρχίζουν τα δύσκολα. Το Φανάρι και η ίδια η Ελλάδα, αν ο Αρχιεπίσκοπος και η Ιερά Σύνοδος αποφασίσουν να αναγνωρίσουν την Αυτοκεφαλία, διασχίζουν τον χώρο της Εκκλησίας για να μπουν στο κέντρο μιας από τις εντονότερες παγκόσμιες διαμάχες. Και μάλιστα παίρνοντας το μέρος μιας μη ορθόδοξης εναντίον μιας ορθόδοξης δύναμης, που τυχαίνει να είναι διαχρονικά --και παρά τα κατά καιρούς προβλήματα-- η πιο φιλική προς τους Έλληνες μεγάλη δύναμη, εδώ και μία χιλιετία!
Διερωτάται κανείς, αν οι Έλληνες θρησκευτικοί και πολιτικοί ηγέτες νοιώθουν τέτοια αυτοπεποίθηση και σιγουριά, που σκέπτονται ότι μπορούν εύκολα να κάνουν παγκόσμια πολιτική, χωρίς στο τέλος να καταβάλλουν και οι ίδιοι και η χώρα δυσανάλογο τίμημα. Μήπως καλύτερα θα ήταν να περιμένουμε λιγάκι, να δούμε τι θα γίνει με την Ουκρανία, γιατί η κρίση αυτή είναι μόνο στην αρχή της, αλλά και που θα "κάτσει" τελικά η ίδια η αμερικανική και ευρωπαϊκή πολιτική και η παγκόσμια κατάσταση;
Ο Μπρεζίνσκι ξύπνησε τον ρωσικό γίγαντα
Για τους Ρώσους, η Ουκρανία έχει την ίδια σημασία που έχει, για μας τους Έλληνες το Αιγαίο και η Κύπρος. Το Ουκρανικό είναι το πιο ζωτικό από τα ζωτικά θέματα της Ρωσίας σήμερα και διαχρονικά. Όσοι υποτίμησαν την δύναμη του ρωσικού εθνισμού είχαν πολύ άσχημο τέλος, από τον Ναπολέοντα, τον Χίτλερ μέχρι τους αλαζόνες νικητές του Ψυχρού Πολέμου. Αυτοί εξέλαβαν την προσχώρηση τμήματος των σοβιετικών ελίτ ως αναγκαστική συνθηκολόγηση της Ρωσίας και τώρα διαμαρτύρονται γιατί το αποτέλεσμα είναι η κυβέρνηση Πούτιν.
Οι Αμερικανοί δεν έκρυψαν ποτέ ότι το Ουκρανικό αποτελεί την αιχμή του δόρατος της νέο-ιμπεριαλιστικής πολιτικής τους βαθιά στον ορθόδοξο και σλαβικό χώρο. Είναι συνέχεια, άλλωστε, της καταστροφής της Σερβίας. Πρόκειται για μια γραμμή που δεν διαφέρει από εκείνες που χάραξε η γεωπολιτική του Χαουζχόφερ και οργάνωσε το Drang nach Osten, η εξόρμηση προς Ανατολάς του Χίτλερ.
Ο Μπρεζίνσκι είναι ο "ιέρακας των ιεράκων" (αν και έκτοτε βγήκαν πιο "γεράκια" κι από αυτόν), ο "στρατηγός" του παλαιού Ψυχρού Πολέμου, ο οργανωτής της συμμαχίας με τον ισλαμικό φονταμενταλισμό κατά των Σοβιετικών και εκ των αρχιτεκτόνων του νέου Ψυχρού Πολέμου. Είναι φανατικός φορέας της βαθιά αντιρωσικής πολωνικής εθνικής ιδεολογίας. Για τον Μπρεζίνσκι, λοιπόν, ο έλεγχος της Ουκρανίας και το οριστικό σπάσιμο των σχέσεων των δύο μεγαλύτερων ορθόδοξων σλαβικών εθνών έπρεπε να είναι η υπ' αριθμόν 1 παγκόσμια προτεραιότητα της στρατηγικής των ΗΠΑ.
Ο ορθόδοξος κόσμος (Έλληνες και Σλάβοι) είναι επίσης ο υπ' αριθμόν 2 (μετά το Ισλάμ) παγκόσμιος εχθρός της Αυτοκρατορίας, κατά τον άλλο θεωρητικό, τον εισηγητή του "Πολέμου των Πολιτισμών" Σάμιουελ Χάντινγκτον. Η στρατηγική Μπρεζίνσκι φάνηκε να θριαμβεύει υλοποιούμενη με το πραξικόπημα του 2014 στο Κίεβο, το οποίο οργάνωσαν ο Μπρέναν και η Νούλαντ. Ακολούθησε ο εμφύλιος στην Ουκρανία, η καταστροφή των σχέσεων Ευρώπης-Ρωσίας και ο νέος Ψυχρός Πόλεμος.
Το τελικό αποτέλεσμα; Η Μόσχα αναγκάστηκε να βγει από το καβούκι της. Παρενέβη στρατιωτικά στη Συρία και ανέτρεψε ριζικά τα μεσανατολικά και παγκόσμια δεδομένα δεκαετιών. Λίγο πριν πεθάνει, ο Μπρεζίνσκι έγραψε ένα άρθρο, με το οποίο συνιστούσε, εμμέσως πλην σαφώς, την εγκατάλειψη της στρατηγικής που είχε ο ίδιος προωθήσει, θεωρώντας την προφανώς ανέφικτη.
Αθήνα, Μόσχα και Κίεβο
Από τότε που ξέσπασε το Ουκρανικό, η Αθήνα ακολουθεί μια πολιτική συμπόρευσης με τους Δυτικούς, συμφωνώντας με τα μέτρα που οι ΗΠΑ ανάγκασαν την ΕΕ να πάρει, έχοντας επιβάλλει ζημιογόνες και για την ίδια οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία κλπ. Αξίζει τον κόπο να επισημάνουμε ότι η Τουρκία, αν και μέλος του ΝΑΤΟ, δεν εφήρμοσε την πολιτική που ήθελαν οι Αμερικανοί στο Ουκρανικό", όπως και σε πολλά άλλα θέματα. Τα αποτελέσματα για Ελλάδα και Τουρκία σήμερα εν σχέσει με το παρελθόν, είναι τόσο εύγλωττα που δεν χρειάζεται να τα σχολιάσουμε εμείς.
Η πολιτική απλής παρακολούθησης των αποφάσεων της ΕΕ δεν είναι ασφαλώς μια σπουδαία πολιτική, ούτε κερδίζει κανείς πολλά πράγματα. Έχει, όμως, τουλάχιστον το προσόν να είναι κάπως ασφαλής. Μένεις στο κοπάδι και δεν σε τρώνε οι λύκοι. Άλλο βέβαια αυτό και άλλο να πας να πρωταγωνιστήσεις σε μια διεθνή γεωπολιτική σύγκρουση, με ενέργειες που ο άλλος θα εκλάβει σαν "μαχαιριά" στην καρδιά των ζωτικών του συμφερόντων.
Δεν μας φτάνει η οικονομική και κοινωνική κατάσταση της χώρας, τα προβλήματα με τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, η τουρκική πίεση, η πρωτοφανής αστάθεια, οικονομική και γεωπολιτική, που μας ζώνει από παντού, έχουμε άραγε λόγο να προχωρήσουμε τώρα σε ενέργειες που θα εισπραχθούν από τη Ρωσία ως βαθιά και αδικαιολόγητα εχθρικές; Φυσικά, η Μόσχα, ακόμα κι αν δεν αντιδράσει άμεσα, ασφαλώς και θα μας τη "φυλάξει".
Μια ιστορική υπενθύμιση
Τα τελευταία χρόνια διεξάγονται στην Ελλάδα δύο, όχι μία, προσπάθειες συστηματικής διαστρέβλωσης της ιστορίας μας, αλλαγής της ιστορικής αυτοσυνείδησης του ελληνικού λαού και αρπαγής της αλήθειας του, του πιο σημαντικού όπλου που διαθέτει ο άνθρωπος και οι λαοί για να σταθούν όρθιοι. Η μία, η παλαιότερη, εκπορεύεται από την παγκοσμιοποιητική πτέρυγα του καπιταλισμού, η δεύτερη από τα νεοσυντηρητικά κέντρα.
Οι ελληνορωσικές σχέσεις δεν στερούνται σκιών. Δεν θα μπορούσε άλλωστε να συμβαίνει κάτι άλλο. Οι πιο επίφοβοι, όμως, εχθροί του Ελληνισμού διαχρονικά, αυτοί που μας κατέστρεψαν, δεν προήλθαν τόσο από τον Βορρά, όσο από την Ανατολή και από τη Δύση. Μην ξεχνάμε ότι το 1964 στη Ρωσία έστειλε τον Λυσσαρίδη ο Μακάριος για να αποτρέψει τη σχεδιαζόμενη τουρκική εισβολή στην Κύπρο, όπερ και εγένετο.
Στη Σόφια, τον στενότερο σύμμαχο της Μόσχας, έστειλε τον Παπούλια ο Ανδρέας Παπανδρέου για να αμυνθεί απέναντι στην Τουρκία το 1987 και η Βουλγαρία συμπαραστάθηκε, μετακινώντας μονάδες στην μεθόριο με την Τουρκία. Στη Μόσχα επίσης εστάλη, μυστικά, το 2004, ο Πάφου Γεώργιος για να ζητήσει από τον Πατριάρχη Μόσχας να πει στον Πούτιν να θέσει βέτο στο αγγλοαμερικανικό ψήφισμα στο Συμβούλιο Ασφαλείας όπερ και εγένετο. Στη Μόσχα και στο Παρίσι προσπάθησαν να στηριχθούν όσοι ηγέτες σε Ελλάδα και Κύπρο ένιωσαν την ανάγκη μιας κάπως πιο ανεξάρτητης πολιτικής.
Η πρόταση Αναστασίου-Χρυσοστόμου
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως θεσμός είναι αγαπητός και σεβαστός από τη συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού, ακόμα και Ελλήνων που δεν μετέχουν της Ορθοδόξου Πίστεως. Προφανώς, το ίδιο συμβαίνει και με τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, τη Σύνοδο και την ελληνική πολιτική ελίτ. Και δεν θα αρνηθούμε ότι και το Φανάρι διαθέτει, στην υπόθεση της Ουκρανίας, τα δικά του θεολογικά και πολιτικά επιχειρήματα.
Όμως, η εμπέδωση του οικουμενικού ρόλου του Φαναρίου και η διεθνής ακτινοβολία του δεν εξαρτάται από την σχεδόν ανύπαρκτη υλική ισχύ του, ή την αποδεκατισμένη κοινότητα των ορθοδόξων της Τουρκίας. Εξαρτάται από τη διεθνή ακτινοβολία του που με τη σειρά της εξαρτάται και από τον τρόπο άσκησης του οικουμενικού του ρόλου. Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος και ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος δεν έχουν αναγνωρίσει την αυτοκεφαλία της Ουκρανικής Εκκλησίας και την υπαγωγή της στο Φανάρι. Ζήτησαν την σύγκλιση μιας Οικουμενικής Διάσκεψης για να βρει μια συμβιβαστική λύση στο ζήτημα. Προφανώς, δεν έχουν ίχνος εχθρικού αισθήματος προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη και το Πατριαρχείο. Να το βοηθήσουν θέλουν.
Ελπίζει κανείς ότι ο Θεός θα φωτίσει τον Αρχιεπίσκοπο, την Σύνοδο, αλλά και τον πρωθυπουργό να λάβουν την ορθότερη, υπό τις περιστάσεις, απόφαση. Η πρόσφατη άλλωστε εμπειρία της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ είναι εξόχως διδακτική για το τι παθαίνει τελικά ένας πολιτικός και ένα κόμμα που σπεύδουν να κάνουν όχι μόνο τα λογικά, αλλά και κάθε παράλογο χατήρι των Αμερικανών. Θυμίζουμε το όπως-όπως κλείσιμο του "Μακεδονικού", τις μύριες παραχωρήσεις στην Ουάσινγκτον χωρίς ανταλλάγματα για την Ελλάδα και την τυφλή εμπιστοσύνη στις αμερικανικές υποσχέσεις.
