Άσηπτη θεολογία ή θεολογία της μολύνσεως; (βίντεο) Α' μέρος
Δείτε το δεύτερο μέρος : Προφύλαξη στὸν θεῖο ἔρωτα;
Ὁ π.Ἰωάννης Δρογγίτης ἀπαντᾶ σὲ ἐρωτήσεις τοῦ Ιουστίνου Καρνέιρο πού ἀφοροῦν τὴ Θεολογία τῆς Ἐκκλησίας σὲ σχέση μὲ τὴν ὑφιστάμενη ἐπιδημία καὶ τὶς αἰτιάσεις τοῦ ἐπιστημονισμοῦ καὶ τοῦ κοσμικοῦ πνεύματος.
Πατέρα Ιωάννη.
Προκειμένου να γίνει μία διασάφηση των αμφιβολιών της Ορθόδοξης
Πορτογαλικής Κοινότητας, θα ήθελα να σας κάνω κάποιες ερωτήσεις.
Γενικά
σκοπεύουμε στο να μάθουμε ποια είναι η θεολογική τοποθέτηση της
Ορθόδοξης Εκκλησίας σε σχέση με τις μεταδοτικές ασθένειες. Πρώτον.
–Μπορούν οι μολυσματικές ασθένειες να μεταδοθούν μέσα στον Ορθόδοξο Ναό; Μέσα από τα λειτουργικά σκεύη, τις Άγιες Εικόνες, τα Ιερά Λείψανα και από την επαφή ή την εγγύτητα μεταξύ των πιστών;
–Είναι απαραίτητα τα υγειονομικά μέτρα μέσα στο Ναό ώστε να αποφευχθεί η μόλυνση; Είναι για παράδειγμα η τήρηση των αποστάσεων και η χρήση της μάσκας αποδεκτά μέτρα;
«Καταρχάς, άνευ ευγενίας κοσμικής, να σου πω ότι το χαίρομαι πάρα πολύ και που μιλάμε τώρα αλλά και κυρίως διότι ξέρω ότι αυτό απευθύνεται στους Πορτογάλους αδελφούς με τους οποίους έχουμε συναντηθεί χωρίς να το έχουμε σχεδιάσει. Έχουμε δημιουργήσει κατά κάποιον τρόπο μία σύναξη και μιλάμε και επικοινωνούμε και μετέχουμε στις διδασκαλίες των Αγίων χωρίς να το έχουμε σχεδιάσει, χωρίς να έχει προηγηθεί ένα έργο επί χάρτου ιεραποστολικό. Και αυτό είναι το πιο ωραίο γιατί αυτό το συγκρότησε ο Θεός. Ξεκάθαρα.
Και είναι και οι συγκινήσεις μας μεγάλες, οι δικές μου τουλάχιστον και από κάποιους που ακούω ισχύουν και γι’ αυτούς, γιατί όταν συγκροτεί κάτι ο Θεός είναι σαν την σύναξη την λειτουργική. Αυτό είναι ενέργεια του Θεού. Το να συναντώμεθα, το να μιλάμε για αυτά είναι μία δική Του πρωτοβουλία. Και όπως γίνεται και στη Λειτουργία, έτσι γίνεται και σ΄ αυτήν την περίπτωση, δηλαδή αυτό γίνεται με πρωτοβουλία του Θεού.
Και η δική μας συνάντηση γίνεται με πρωτοβουλία του Θεού και γι’ αυτό έχω την βεβαιότητα και το λέω, όχι γιατί στηρίζομαι στην άποψή μου αλλά στη γνώμη, που αυτή είναι θεολογική έννοια, στη γνώμη και στην ευλογία του Γέροντα του δικού μου, ο οποίος επισφράγισε αυτήν την συνομιλία κι έτσι δια της γνώμης του έχουμε αυτήν την βεβαιότητα.
Αυτό είναι το πρώτο που έχω να σου πω.
Το δεύτερο είναι ότι όλα αυτά που λες στην πρώτη ερώτηση είναι πάρα πολλά. Σίγουρα δεν μπορούμε να τα θίξουμε στην πληρότητά τους. Συμφωνώ κι εγώ ότι αυτό που είναι το ζητούμενο σήμερα είναι η θεολογία των πραγμάτων. Γιατί η θεολογία αποσιωπάται, ή την θεολογία την κακομεταχειριζόμαστε. Και νομίζω ότι δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε κάτι, όπως όλα έχουν λεχθεί από τους Αγίους, απλώς πρέπει να μπούμε μέσα σε αυτήν την δεξαμενή και κυρίως να μπούμε μέσα στο λειτουργικό Σώμα κι εκεί να δεχτούμε τους λόγους που υπάρχουν ζωντανοί μέσα στο λειτουργικό Σώμα.
Όλοι οι λόγοι οι θεολογικοί υπάρχουν μέσα στο λειτουργικό Σώμα. Υπάρχουν μέσα στη Λειτουργία, υπάρχουν μέσα στις Ακολουθίες της Εκκλησίας. Υπάρχουν μέσα στην εκκλησιαστική ζωή και λαλούνται. Κι εμείς αυτό που χρειάζεται είναι να γίνουμε ευήκοοι. Και γινόμαστε ευήκοοι είτε γιατί έτσι το θέλει ο Θεός, ακόμα κι αν είμαστε ακάθαρτοι όπως στην προκειμένη περίπτωση, είτε γιατί έχει προηγηθεί η πρώτη Χάρη, που είναι καθαρτική Χάρη όπως λένε και οι Άγιοί μας και ο Άγιος Ιωσήφ ο νέος. Προηγείται η καθαρτική Χάρη κι έρχεται η θεία γνώση μετά.
Έτσι λοιπόν αυτό που έχουμε να κάνουμε είναι να δεχτούμε αυτούς τους λόγους, όπως κι αν έχουν έλθει σ’ εμάς, και να τους λαλήσουμε. Να λαλούνται μέσα στην Εκκλησία, γιατί πολλές φορές εισέρχονται μέσα στην Εκκλησία και οι κοσμικοί λόγοι, οι κοσμικοί τρόποι, η κοσμική μεθοδολογία κυρίως, και δι’ αυτών λαλούμε, και όταν λαλούμε έτσι τότε αστοχούμε και μακάρι ο Θεός να μας φυλάξει να μην αστοχήσουμε κι εμείς ούτε και τώρα ούτε και ποτέ.
Έτσι λοιπόν, να μπω λίγο στο ερώτημα και να σου πω ότι για να απαντήσουμε σ’ αυτό θα έφτανε να έχουμε την πίστη την απλή, έξω από γνωσιολογικές ας πούμε καταστάσεις. Θα έφτανε αυτό και φτάνει. Στους βεβαιοπίστους φτάνει αυτό. Αυτό δεν αναιρεί την ανάγκη της διατύπωσης, απλώς συμβαίνει ό,τι και με την Καινή Διαθήκη. Η διατύπωση υπάρχει και χρειάζεται για να μην συμβαίνουν παραχαράξεις των βιωμάτων και παραχάραξη της Πίστεως, ή, για να δώσουμε μία ας πούμε μαρτυρία της ζωής της Εκκλησίας.
Μέσα από αυτό λοιπόν το πρίσμα θα σου πω ότι για να μπούμε μέσα στο θέμα μας θα κοιτάξουμε τι συμβαίνει στον άνθρωπο. Θα αρχίσω από την ανθρωπολογία με μια μόνο πρόταση ας πούμε. Ξέρουμε ότι ο άνθρωπος δεν είναι ούτε μόνο το σώμα του, ούτε μόνο η ψυχή του. Όπως λέει ο Πατερικός λόγος, είναι το συναμφότερο. Αυτό λοιπόν το συναμφότερο ως συναμφότερο λογίζεται, και αυτός πάντοτε μένει ενωμένος. Και δεν διαιρείται παρά μόνο πρόσκαιρα, με τον θάνατο. Αλλά και πάλι θα ενωθεί. Το Μυστήριο παραμένει Μυστήριο ενότητας. Έτσι λοιπόν συμβαίνει και με τη Θεία Λειτουργία. Η Θεία Λειτουργία είναι αυτό το συναμφότερο. Είναι λοιπόν η Λειτουργία όλου του Σώματος και το Σώμα αυτό συγκροτείται πάνω εις τον Χριστόν, εις τον Χριστόν, εν Χριστώ.
Ο Χριστός είναι η κεφαλή του σώματος. Αυτός αυτουργεί για την συγκρότηση, και το Άγιο Πνεύμα είναι η ζωή μέσα σε αυτό το Σώμα. Οι ενέργειές Του είναι που τελειώνουν όλες τις αγιαστικές, και τις ενέργειες εκείνες που ενσωματώνουν τα μέλη εις το Σώμα. Τους ανθρώπους δηλαδή, τους πιστούς μέσα σε αυτό το Σώμα. Έτσι λοιπόν, η Θεία Λειτουργία είναι το Μυστήριο του Σώματος. Και αυτό το Σώμα δεν διαιρείται. Είναι πάντοτε, είναι το όλον. Και η Θεία Ευχαριστία είναι ένα λειτουργικό γεγονός, είναι μία λειτουργική πράξη, μία μυστηριακή πράξη του Σώματος. Δεν έχουμε λοιπόν ανώτερες και κατώτερες καταστάσεις μέσα στη Λειτουργία. Δεν έχουμε διαιρέσεις. Καταρχάς να πούμε ότι δεν υπάρχει διαφορά, δεν υφίσταται διαφορά μεταξύ της λειτουργικής πράξης του καθαγιασμού και όλης της Λειτουργίας. Δεν έχουμε επομένως έναν συνωστισμό κάποια στιγμή. Έχουμε σύναξη. Έχουμε την σύναξη, και την φανέρωση, και την ενσωμάτωση με διαβαθμίσεις. Με αναβαθμούς, με εισόδους μέσα στο Μυστήριο αλλεπάλληλες. Με χαρισματικές καταστάσεις. Με διαδοχικές αναβάσεις και αναβαθμούς και διαδοχικούς βαθμούς ενσωμάτωσης στο Σώμα. Αυτά συμβαίνουν.
Τι να πούμε; Δεν προλαβαίνουμε να το πούμε για το Μυστήριο. Πραγματικά. Το τί συμβαίνει στη Θεία Λειτουργία δεν θα το προλάβουμε σ’ όλη μας τη ζωή. Γι’ αυτό συχνά το λέμε πώς λειτουργεί γιατί καταλαβαίνουμε ότι είναι δύσκολο να ζήσεις ακέραια όλη τη Θεία Λειτουργία. Δηλαδή, μόνο όσο ο Θεός θέλει μπορεί κανείς να ζήσει αυτήν την εμπειρία. Παρ’ όλα αυτά όμως όντως γνωρίζουμε ότι υπάρχουν αυτές οι αναβάσεις, αυτοί οι αναβαθμοί και οι βαθμοί ενσωμάτωσης. Και αυτό συμβαίνει. Δεν μπορούμε να πούμε λοιπόν ότι η συγκρότηση του Σώματος μέσα στη Θεία Λειτουργία -ή και στη Λατρεία που είναι κάτι διαφορετικό αλλά είναι Μυστήριο και αυτό του Σώματος- ότι η συγκρότηση λογίζεται ως ένας συνωστισμός… σ’ ένα σουπερμάρκετ ή στην Ερμού που πηγαίνουν να κάνουν ψώνια οι άνθρωποι στο Μοναστηράκι εδώ στην Αθήνα… Δε λογίζεται ως τέτοιο φυσικά. Είναι ένα Μυστήριο.
Ούτε μπορούμε να απομονώσουμε την στιγμή της μεταβολής των Τιμίων Δώρων από την Λειτουργία του Σώματος. Όλη η σύναξη πορεύεται προς την κοινωνία των Αγιασμάτων, των Τιμίων Δώρων. Αλλά αυτό είναι Λειτουργία, είναι Μυσταγωγία όλου του Σώματος. Είναι ένα Μυστήριο που λογίζεται ως όλο. Έχει ως κέντρο την μετάληψη των Αγιασμάτων απ’ όσους μπορούν να μεταλάβουν, αλλά όλοι κινούμεθα προς τα εκεί. Οι κινήσεις όλου του Σώματος είναι προς τα εκεί, αλλά δεν λογίζεται διαφοροποίηση. Άρα σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε ότι κανείς ενδέχεται να μολυνθεί (;) -να πούμε αυτή τη λέξη;- να λάβει (;) έναν ιό μέσα στη Θεία Λειτουργία, διότι αυτονοήτως αυτό σημαίνει ότι μπορεί να λάβει και έναν ιό κατά την μετάληψη των Αγιασμάτων. Και όχι γιατί αυτό είναι ένα λογικό άτοπο απλώς. Είναι ένα μυστηριακό και θεολογικό άτοπο που ούτε καν μπορεί να συζητηθεί. Είναι το Μυστήριο του Σώματος. Είναι το Μυστήριο της ενσωμάτωσης όλων εις τον Χριστό, που μπορεί να έχει υψηλότερο σημείο ενσωμάτωσης την ώρα της Θείας Μεταλήψεως, αλλά όλη η συγκρότηση είναι μυστηριακή. Είναι η φανέρωση. Είναι η βεβαίωση κάθε φορά της ενσωματώσεως στο Σώμα του Χριστού. Αυτό φανερώνεται στη Θεία Λειτουργία για όλους μας. Και άλλα πολλά βέβαια που ίσως δεν προλαβαίνουμε και για να μην μακρηγορήσουμε το σταματάμε εδώ.
Άρα λοιπόν είναι τελείως άτοπο να μιλήσουμε για μολυσμό μέσα στη Θεία Λειτουργία. Μπορούμε να το κατανοήσουμε αυτό μέσα από μια πολιτική οπτική, μέσα από μια ορθολογιστική οπτική, δηλαδή το πως να σκεφτούν αυτοί οι χώροι, αλλά ούτε καν επιτρέπεται να διαλεχθούμε θεολογικά μέσα σε αυτό, γιατί αυτό σημαίνει ότι πρώτον έχουμε τέλεια απιστία στα γεγονότα. Δεν έχουμε καμία υπαρξιακή συμμετοχή στη Θεία Λειτουργία.
Επίσης αν το πούμε εμείς σαν ιερείς δείχνουμε την αποξένωσή μας από το εκκλησιαστικό σώμα. Έχουμε μία σοβαρή μορφή κληρικαλισμού μέσα στην Εκκλησία αν θεωρήσουμε κάτι τέτοιο. Γιατί; Γιατί αυτονοήτως εμείς θεωρούμε ότι κάνουμε το Μυστήριο μόνοι μας, ότι το κάνουμε κάπου στα κρυφά εμείς. Μπορεί να κλείνουμε την θύρα, την Ωραία Πύλη αλλά αυτό είναι απλώς μία λειτουργία και ένα σύμβολο -ουσιαστικό βέβαια, ρεαλιστικό σύμβολο- των υπερφυών γεγονότων εκείνη τη στιγμή, τα οποία δεν λείπουν και στην υπόλοιπη Θεία Λειτουργία. Έχουμε όμως μία μεγαλύτερη κατάβαση του Θεού. Μία ειδικότερη εμφάνιση των θείων ενεργειών την στιγμή της μεταβολής των Τιμίων Δώρων. Αυτό λοιπόν συμβολίζεται, εικονίζεται -ό,τι σημαίνει εικονισμός στην Θεία Λειτουργία- με το κλείσιμο των θυρών. Όμως το Μυστήριο συντελείται ούτως ή άλλως. Έχουμε την παρουσία του Αγίου Πνεύματος που αυτουργεί, που συγκροτεί όλο το θεσμό της Εκκλησίας λέμε, έτσι δεν είναι; Και συγκροτεί το Σώμα και είναι Παρόν και ενεργεί. Και έχουμε Αγίους, και μή Αγίους ακόμα, οι οποίοι ζούσαν την παρουσία και την εμφάνιση της χάριτος του Αγίου Πνεύματος, -των χαρίτων θα λέγαμε, των ενεργειών γιατί δεν είναι μία…- όχι μόνο στη Θεία Λειτουργία, και στον Όρθρο και σε όλες αυτές τις προετοιμασίες που κάνουμε για τη Θεία Λειτουργία. Έχουμε σοβαρές εμπειρίες από τους Αγίους πάνω σε αυτό το θέμα. Και απλούς ιερείς έχουμε που ζήσαν τέτοια πράγματα.
Άρα λοιπόν είναι θα έλεγα βλάσφημη οποιαδήποτε τέτοια προσέγγιση. Είναι αδιανόητη. Τη στιγμή δηλαδή που συγκροτείται το Σώμα του Χριστού, η Εκκλησία, να έχουμε μόλυνση ! Καταλάβατε; Το λέμε στην Παναγία: Νενίκηνται τῆς φύσεως οἱ ὅροι, ἐν σοὶ Παρθένε ἄχραντε. Και νικώνται της φύσεως οι όροι και μέσα στην Εκκλησία. Αυτή είναι η εικόνα, μέσω της Θεοτόκου. Άρα λοιπόν είναι άτοπο εντελώς να πούμε κάτι τέτοιο. Και είναι άτοπο και μπορούμε να το εξηγήσουμε και με πολλούς τρόπους αυτό.
Είναι άτοπο το εξής. Τί συμβαίνει στη Θεία Λειτουργία; Μιλάμε για ενσάρκωση του Λόγου. Μία συνεχή ενσάρκωση του Λόγου δια της Θείας Λειτουργίας. Και μέσα σε αυτήν την ενσάρκωση καλούνται οι πιστοί να συμμετάσχουν. Κι έτσι η Εκκλησία δεν είναι ένας σύλλογος. Γιατί αυτά φανερώνουν τα λόγια μας μερικές φορές στην Εκκλησία. Ότι είμαστε ένας σύλλογος που λέμε κάποια τραγούδια, λέμε κάποιους ψαλμούς. Ευχαριστιόμαστε ψυχολογικά, έχουμε ψυχολογικά δικά μας βιώματα, αλλά αυτό δεν έχει καμμία σχέση με την Εκκλησία η Οποία είναι το μεγαλύτερο Μυστήριο μέσα στον κόσμο. Το πιο υψηλό σημείο του κόσμου είναι η Θεία Λειτουργία. Δεν μπορούμε να μιλάμε λοιπόν με αυτήν την γλώσσα. Είναι τελείως έξω από την εμπειρία της Εκκλησίας κάτι τέτοιο. Τι συμβαίνει λοιπόν τότε; Συμβαίνει ότι όλοι αυτοί οι συμμετέχοντες ταυτίζονται με το Σώμα του Χριστού και κυρίως εκείνοι που κοινωνούν, αλλά δια των ακτίστων ενεργειών φανερώνεται το Σώμα ακόμα και για τους ανθρώπους που είναι με υπακοή έξω από την μετάληψη των Αγιασμάτων. Έχουν κι αυτοί λοιπόν άλλους βαθμούς κοινωνίας και άλλη μορφή κοινωνίας με τον Λόγο.
Έχουμε λοιπόν την ταύτιση αυτή, αν μου επιτρέπεται αυτός ο όρος, μεταξύ του Σώματος του Χριστού, αυτού του ιδίου Σώματος και του Αίματος του Χριστού με την Εκκλησία. Έχουμε αυτήν την κοινωνία, αυτήν την ενσωμάτωση. Η Εκκλησία είναι αυτό το Σώμα, είναι το Σώμα του Χριστού. Όταν κοινωνώ το Σώμα του Χριστού, κοινωνώ με τον ίδιο τον Χριστό, με την τεθεωμένη ανθρώπινη φύση Του. Κοινωνώ όμως όχι μόνο με τον Χριστό και φεύγω, ενώνομαι και με την Εκκλησία. Η ένωσή μου είναι οντολογική, είναι πραγματική και ρεαλιστική ταυτόχρονα. Δεν είναι σύμβολο. Ενώνομαι με τον Χριστό, που σημαίνει ενώνομαι και με την Εκκλησία. Αυτό είναι το Σώμα Του. Μεταλαμβάνω Σώμα και Αίμα Χριστού, σημαίνει ότι μεταλαμβάνω τον ίδιο τον Χριστό και το Σώμα του ταυτόχρονα. Καταλαβαίνετε πόσο τυφλό θα είναι να πούμε ότι όταν μεταλαμβάνω δεν κοινωνώ και όταν είμαι με το Σώμα αρρωσταίνω; Δεν τίθεται τέτοιο θέμα ποτέ, έτσι; Είναι τελείως αθεολόγητο. Είναι σα να μην πιστεύουμε καθόλου και τους Αγίους μας. Όχι μόνο τις εμπειρίες τους αλλά και τις διδασκαλίες τους. Και τον Άγιο Μάξιμο και όλους τους μεγάλους Αγίους, και τον Άγιο Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη και τον Άγιο Ιωάννη της Κροστάνδης, και όλους τους Αγίους που μίλησαν, τον Άγιο Νικόλαο τον Πλανά και τους ομοίους του.
Έτσι λοιπόν, δε νοείται κάτι τέτοιο. Και γιατί δε νοείται; Να το πάμε και λίγο παραπέρα. Και πού είναι τα μικρόβια; Τί έχουμε στη Θεία Λειτουργία; Τί συμβαίνει εκεί; Φεύγουν τα μικρόβια, που σημαίνει φεύγει η φύση; Δεν πάμε με τη φύση μας; Δεν συμμετέχει η φύση ακέραιη στη Θεία Λειτουργία; Αυτό θα ήταν αιρετικό. Έτσι λοιπόν έχουμε στη Θεία Λειτουργία έναν συνεορτασμό. Μια σταυρική συνάντηση και μια σταυρική δοξολογική αναφώνηση. Μια συλλειτουργία των φυσικών και των υπερφυσικών. Των λογικών και των υπέρλογων. Των ανθρωπίνων και των θείων. Του κτιστού και του ακτίστου.
Έχουμε λοιπόν αυτή τη συλλειτουργία. Και σ’ αυτή τη συλλειτουργία δεν μπορούμε να πούμε ότι απουσιάζει η φύση. Όπου υπάρχει η φύση, υπάρχει, ως είναι. Υπάρχουν λοιπόν μικρόβια μέσα στη Θεία Λειτουργία; Υπάρχουν μέσα στο Ναό, ας το πούμε καλύτερα, μικρόβια; Στις εικόνες, στα σκεύη, στον ιερέα, στους πιστούς, παντού; Καταρχάς όλα αυτά είναι φυσικά και τα πάντα είναι και φυσικά. Τί γίνεται λοιπόν στην περίπτωση αυτή; Αναχωρεί η φύση και φεύγει; Φυσικά όχι. Δεν αναχωρεί η φύση από τη Θεία Λειτουργία. Είναι εκεί παρούσα. Και επομένως, τα μικρόβια φεύγουν από το Ναό; Όχι δεν φεύγουν από το Ναό τα μικρόβια. Και οι αρρώστιες; Και οι αρρώστιες εκεί είναι. Τις φέρνουμε πάνω μας τις αρρώστιες. Αλλά τί συμβαίνει; Λόγω αυτής της ανακράσεως, λόγω αυτού του βαθμού της ενσωμάτωσης στο Σώμα του Χριστού, λόγω της ενώσεως του Σώματος, και της φανερώσεως, της εσχατολογικής φανερώσεως του Σώματος… Λέμε η Θεία Λειτουργία είναι εσχατολογική φανέρωση, είναι φανέρωση των εσχάτων στο παρόν, στον κτιστό κόσμο, στο επίπεδο του κτιστού. Παραμένουν λοιπόν τα μικρόβια, παραμένει η φύση. Άρα τί γίνεται; Είναι ανενέργητα. Είναι οι όροι της φύσεως που νικώνται. Μένουν ανενεργοί. Θα επιστρέψει η ενέργειά τους όταν αναχωρήσουμε, όταν δηλαδή ο βαθμός ενσωμάτωσης αλλάξει. Γιατί τα πάντα γίνονται στο επίπεδο του κτιστού και παραμένει αυτό. Όμως έχουμε κορύφωση στη Θεία Λειτουργία αυτής της ενσωμάτωσης. Έχουμε φανέρωση της εσχατολογικής ενσωμάτωσης. Έχουμε τόσα πολλά Μυστήρια.
Εκεί λοιπόν που λειτουργείται αυτό το Μυστήριο… η Εκκλησία είναι η Αγία Κοίτη που λέει ο Άγιος Μάξιμος, στην Oποία η ψυχή και ο Θεός γίνονται ένα… σ’ αυτή τη μακαρία και αγνή, αγνοτάτη Κοίτη έχουμε αυτή τη θεία συνουσία μεταξύ ψυχής και Θεού, μεταξύ ανθρώπου και Θεού. Έχουμε το Σώμα λοιπόν που ενώνεται, αγνώστως και πανάγνως. Αυτό λοιπόν συμβαίνει εκεί. Η φύση δεν αναχωρεί. Είναι και αυτή παρούσα, όμως είναι ανενέργητη. Είναι όπως ο χρόνος. Λέμε, «παίρνουμε καιρό». Δεν σημαίνει ότι παύει ο χρόνος να υπάρχει για εμάς. Σημαίνει ότι υπερβαίνεται. Έτσι λοιπόν υπερβαίνεται και η φύση στο επίπεδο της φθοράς με την έννοια της μετάδοσης μολυσμών…
Ας πούμε ότι λειτουργούμε και εισέρχεται μέσα στο Ιερό ένας κακοποιός και πάνω στην Τράπεζα που είναι τα Αγιάσματα, τα Τίμια Δώρα, χύνει ας πούμε ένα μολυσματικό υγρό. Δεν τολμώ να πω οτιδήποτε. Θέλει όπως λέγαμε στην δημοτική έκφραση να μαγαρίσει τα Θεία. Και ρίχνει λοιπόν κάτι το τελείως άτοπο, ή, εγώ είμαι απρόσεκτος και λειτουργώ με ένα μουχλιασμένο πρόσφορο, ή, όπως ο Άγιος Νικόλαος ο Πλανάς, χρησιμοποιώ δηλητήριο αντί για Νάμα. Τί θα γίνει; Θα πάψει να είναι δηλητήριο αυτό; Η μούχλα θα απορροφηθεί από τη Θεία ενέργεια; Αυτό είναι αιρετικό. Εκεί θα είναι η μούχλα, αλλά θα είναι εντελώς ανενέργητη. Και έχουμε πάρα πολλά παραδείγματα… Αλλά μου είπες καλύτερα να μιλήσουμε θεολογικά. Ας μην βάλω τα παραδείγματα λοιπόν των Αγίων. Να τα πούμε θεολογικά.
Άρα λοιπόν θα παραμείνει η φθορά. Θα παραμείνουν τα στοιχεία της φθοράς ανενέργητα. Ποιός Ορθόδοξος μπορεί να πει ότι ένα μουχλιασμένο πρόσφορο μετά τη μεταβολή μπορεί να προκαλέσει κοιλιακά προβλήματα; Ποιός Ορθόδοξος μπορεί να πει ότι αυτό δεν μπορεί να είναι το Σώμα και το Αίμα του Χριστού επειδή έχει αυτή τη διαδικασία της φθοράς πάνω του, η οποία μας ξέφυγε; Ή, όταν γίνει αυτή η εγκληματική ενέργεια που σας είπα, ότι αυτά παύουν να είναι το Σώμα και το Αίμα του Χριστού; Με οποιονδήποτε ανθρώπινο μολυσμό, δεν θα παραμείνει το Σώμα και το Αίμα του Χριστού…; Δεν θα μεταφέρει ζωή και αφθαρσία; Έτσι δεν λέμε;
Άρα λοιπόν νομίζω ότι σε αυτά τα ερωτήματα και σ’ αυτές τις γνώμες υπάρχει έντονα το αιρετικό στοιχείο. Υπάρχει ο δοκητισμός. Υπάρχουν τα στοιχεία που αναιρούν τις αποφάσεις της Τετάρτης Οικουμενικής Συνόδου. Υπάρχει μία εικονομαχία στην πραγματικότητα. Όχι μόνο στο επίπεδο της προσκύνησης των εικόνων, δεν λέω καν αυτό, μιλάω για την Θεία Λειτουργία ως εικόνα των εσχάτων. Η εικόνα είναι μεγάλη υπόθεση για την Εκκλησία. Έτσι λοιπόν μπαίνουν πάρα πολλά ζητήματα μέσα.
Θα πούμε ότι όπως συμβαίνει και με το Σώμα του Χριστού. Τί είναι το Σώμα του Χριστού; Ο Χριστός τί είναι; Ένα Θεανθρώπινο Πρόσωπο, λέμε. Μία υπόσταση. Είναι Θεός και άνθρωπος. Δύο τέλειες φύσεις σε ένα Πρόσωπο. Δύο φύσεις που έχουν και οι δύο την θέληση της φύσεως. Η κάθε μια φύση τη δική της θέληση και τη δική της ενέργεια. Και τί έχουμε; Αντίδοση των ιδιωμάτων όπως λέμε στο πρόσωπο του Χριστού. Αυτό λοιπόν συμβαίνει και με το σώμα Του. Όπως συμβαίνει στο δικό Του το ίδιο Σώμα, συμβαίνει και στο Σώμα της Εκκλησίας, όταν αυτό φανερώνεται στην εσχατολογική του πλήρωση. Καταλαβαίνετε τί σημαίνει να λέμε.. «να μολυνθεί»; Είναι σα να λέμε μη γένοιτο. Ποιός μολύνεται; Το Σώμα του Χριστού; Οι πιστοί είναι το Σώμα του Χριστού. Αυτό είναι το μυστηριακό Του σώμα. Και η ενότητα αυτή είναι όπως λέει και ο Άγιος Μάξιμος, η «εν Τριάδι νοουμένη ενότητα», την οποία συγκροτεί ο ίδιος ο Θεός.
Λοιπόν έχουμε ένα σωρό άτοπα πράγματα μέσα σ’ αυτό.
Αλλά αν μου επιτρέπεις και αν δεν έχω μακρηγορήσει θα σου πω το εξής. Για μας ο κύριος λόγος είναι αυτός, που ζούμε στην Εκκλησία: είναι αδιανόητο να ξεχωρίσουμε το Σώμα από τη Λειτουργία. Και ό,τι σημαίνει Σώμα και για τον ίδιο τον Χριστό και για τους ανθρώπους. Αλλά θα σου πω και κάτι άλλο που για μένα ας πούμε υπερβαίνει ακόμα και αυτό. Τα μέλη του Χριστού τί κάνουν; Καταρχάς έχουν έναν πόθο. Το λέμε και στη Λειτουργία. Πίστει καί πόθῳ προσέλθωμεν, ἵνα μέτοχοι ζωῆς αἰωνίου γενώμεθα. Με πόθο κινούμαστε. Αυτός ο πόθος, τί κάνει; Το λέει καταπληκτικά ο Άγιος Μάξιμος. Δηλαδή το κορύφωσε. Είναι ένας πόθος που νικά την ίδια την φύση. Δηλαδή όπως λέει εκεί καταπληκτικά, προτιμούμε την αλήθεια και αυτής της φύσεως. Ο πόθος της Θείας Μεταλήψεως μας κάνει να προτιμούμε λοιπόν την αλήθεια και αυτής της φύσεως. Ένας πιστός θα προτιμούσε την αλήθεια, τον πόθο για τον Χριστό, τον θείο έρωτα που λέμε. Την κοινωνία των Αγιασμάτων και αυτής της φύσεως και αυτής της ζωής. Αυτή είναι η Θεία Λειτουργία και η Θεία Μετάληψη και ένα σωρό άλλα πράγματα που αν έχεις κάποια ερώτηση μπορούμε να τα θίξουμε γιατί νομίζω ότι μακρηγορώ.»
-https://www.youtube.com/watch?v=KfpJHa3SnqQ – Ἀρωγή Ι.Α.
Απομαγνητοφώνηση ΤΑΣ ΘΥΡΑΣ
Το δεύτερο μέρος : Προφύλαξη στὸν θεῖο ἔρωτα;
==============================
Προφύλαξη στὸν θεῖο ἔρωτα; Β' μέρος
Δείτε το πρώτο μέρος : Άσηπτη θεολογία ή θεολογία της μολύνσεως;
Ὁ π.Ἰωάννης Δρογγίτης ἀπαντᾶ σὲ ἐρωτήσεις τοῦ Ἰουστίνου Καρνέιρο πού ἀφοροῦν τὴ Θεολογία τῆς Ἐκκλησίας σὲ σχέση μὲ τὴν ὑφιστάμενη ἐπιδημία καὶ τὶς αἰτιάσεις τοῦ ἐπιστημονισμοῦ καὶ τοῦ κοσμικοῦ πνεύματος.
Όσον αφορά αυτό που είπατε σχετικά με τους βαθμούς ενσωμάτωσης… τόσο από πλευράς χώρου όσο και χρόνου. Εννοώ, μέσα στον Ναό, έξω από τον Ναό… ή όσον αφορά τα χρονικά όρια της Θείας Λειτουργίας και των άλλων Ακολουθιών. Μπορούμε να πούμε ότι μέσα σε αυτά τα όρια οι πιστοί έχουν ανοσία και έξω από αυτά τα όρια η ανοσία χάνεται;
«Νομίζω ότι το ερώτημα αν και αναπόφευκτο, και καλά κάνεις και το θέτεις γιατί πρέπει να το θέσεις, είναι σα να αφουγκράζεσαι ας πούμε ερωτήματα, σπέρματα σχολαστικισμού, τα οποία έχουμε όλοι μέσα μας ή έχουν ενδεχομένως οι άνθρωποι που θα ακούσουν αυτό που κάνουμε τώρα. Θεωρώ δηλαδή το ερώτημα τέτοιο. Δηλαδή πρέπει να απαντήσουμε με έναν τρόπο στον σχολαστικισμό των ανθρώπων. Δεν θα απαντήσουμε. Θα δείξουμε ότι αυτό είναι ένα σχολαστικό ερώτημα. Δεν θα αρνηθούμε καμμία διακινδύνευση αλλά πρώτα πρέπει να δείξουμε τη νόσο. Η νόσος είναι αυτή αυτήν την στιγμή μέσα από το ερώτημά σας. Θα πούμε τα όρια στο μηδέν, στο Δι’ ευχών, στο έξω, στο λίγο κοντά στην πόρτα και μέσα απ’ την πόρτα… Θα αρχίσουμε να μιλάμε δηλαδή με έναν τρόπο που δεν ταιριάζει στην Ορθόδοξη εμπειρία και ζωή και θεολογία βέβαια.
Αυτό που λέμε σίγουρα λοιπόν, είναι ότι η Θεία Λειτουργία, ας πούμε για το κέντρο της Λατρείας, είναι πραγματική εν χρόνω, μέσα στην ιστορία, φανέρωση των εσχάτων όπου τα πάντα ζουν αιωνίως και άφθαρτα. Μιλήσαμε για τη σχέση Βασιλείας, ας πούμε, χάριτος και φθοράς. Νομίζω ότι δεν χρειάζεται να πούμε κάτι γι’ αυτό. Όμως δεν χρειάζεται να πούμε ακριβώς τέτοια όρια. Εννοείται ότι ο άνθρωπος ενσωματώνεται στο Σώμα του Χριστού μέσα στην Θεία Λειτουργία και στην λατρεία. Δεν μπορεί κανείς να έχει στο μυαλό του τέτοια όρια: α τώρα που περνάω τη θύρα του Ναού μπαίνω σ’ αυτό, τώρα που βγαίνω έχω κατέβει. Εννοείται ότι ο βαθμός της ενσωμάτωσής μας κορυφώνεται και ελαττούται. Είναι νομίζω άπρεπο να απαντήσουμε ακριβώς τη στιγμή που ελαττούται. Κατανοούμε όλοι ότι μέσα σ’ αυτά τα όρια έχουμε εικονική φανέρωση.
Και εδώ εισερχόμεθα στο μεγάλο θέμα, ποια είναι η σχέση μεταξύ εικόνας και πραγματικότητας. Η εικόνα είναι πραγματικότητα. Τα έσχατα είναι πραγματικότητα. Όπως και η Εικόνα που προσκυνάμε τί είναι; Είναι μία φανέρωση του Πρωτοτύπου. Τί έχουμε; Μόνο διαφορά εις την κατ’ ουσίαν ταυτότητα λέμε στη θεολογία. Έχουμε λοιπόν διαφορά στην κατ’ ουσίαν ταυτότητα αλλά έχουμε φανέρωση πραγματική. Και η ύλη είναι έμπλεος θείας χάριτος. Ωραία; Λοιπόν, προσκυνούμε αυτήν την ύλη που είναι έμπλεος θείας χάριτος. Προσκυνούμε το εικονιζόμενο πρόσωπο. Το ίδιο το πρόσωπο, εκτός απ’ την ουσία του προσώπου. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι δια της προσκυνήσεως εμείς για να είμαστε Ορθόδοξοι δεν προσκυνούμε απλώς, δεν αποδίδουμε μόνο μια τιμή, αλλά τί; Μετέχουμε στη χάρη του προσώπου. Γινόμαστε και δι’ αυτού του τρόπου της προσκυνήσεως -κατ’ αναλογίαν, με βαθμό κι εδώ- θείας φύσεως κοινωνοί της χάριτος. Δεν είναι η ύλη έμπλεος θείας χάριτος; Κάθε ύλη τέτοια, λειτουργική, δεν είναι έμπλεος θείας χάριτος; Άρα λοιπόν εμείς μεταλαμβάνουμε μέσω της Εικόνας. Κάθε Εικόνα, κάθε εικονισμός είναι μία τέτοια φανέρωση, κι όπου τα έσχατα γίνονται παρόντα. Εδώ καινουργείται που λέμε ο χρόνος στην Εκκλησία.
Άρα γινόμαστε πάρα πολύ φτωχοί. Και δε νομίζω ότι χρειάζεται να δώσουμε μία τόσο ακριβή απάντηση, όχι γιατί δεν υπάρχει. Νομίζω μόνος του ο καθένας θα καταλάβει. Όταν μεταλαμβάνουμε, όταν προσκυνούμε ένα εικόνισμα, το προσκυνούμε τί; Και παρακαλούμε τον Θεό και τους Αγίους τί; Να θεραπευθούμε πολλές φορές, έτσι δεν είναι; Θα ορίσουμε με χρονομέτρηση πότε λαμβάνει χώρα η θεραπεία και πότε παύει να υφίσταται; Πότε έρχεται η χάρη και πότε αναχωρεί; Εννοείται ότι έχουμε μία κατάβαση και μία απομείωση αυτής της ενότητας. Γιατί; Γιατί είμαστε στα όρια του κτιστού. Το ‘παμε αυτό λίγο πριν. Καταλαβαίνεις; Επομένως τί να πούμε τώρα; Έγινε το Δι’ ευχών και τελείωσε; Εν τάξει. Θα αναχωρήσουμε από το Ναό. Είμαστε μέλη του Σώματος με άλλον βαθμό ενσωμάτωσης. Είμαστε μέσα στα όρια του κτιστού πάλι. Θα αρρωστήσουμε. Θα πεθάνουμε. Καταλαβαίνεις πως το θέτω έτσι δεν είναι; Δεν αλλάζει αυτό. Αυτό θα ήτανε πράγματι αίρεση, το «πότε ακριβώς» και το «πόσο». Το νοούμε όλοι νομίζω αυτό Ορθοδόξως.
Εμάς μας ενδιαφέρει τί συμβαίνει. Πότε συγκροτείται το σώμα. Πότε ενσωματώνεται. Πότε βεβαιώνεται η ενσωμάτωση. Τί γίνεται στην ενσωμάτωση. Η αντίδοση αυτή της θείας ενέργειας. Η πρόσληψη, ἵνα μέτοχοι ζωῆς αἰωνίου γενώμεθα. Αφθάρτου ζωής. Μιλάμε για φάρμακον αθανασίας στη Θεία Λειτουργία. Τα υπόλοιπα νομίζω ανήκουν στον σχολαστικισμό και δεν χρειάζεται να δώσουμε τόσο ακριβή απάντηση η οποία νοείται. Νοείται νομίζω.
Να πω κάτι για την προσκύνηση που μου διέφυγε λίγο πριν. Κοιτάξτε. Κάθε προσκύνηση και κυρίως μία προσκύνηση στον Θεό, κάθε κίνηση αγαπητική και στο θείο και στο ανθρώπινο επίπεδο… Δεν φοβόμαστε να τα πούμε αυτά, μας τα λένε οι Άγιοι, δεν υπάρχει σεμνοτυφία στην Εκκλησία. Είναι τύπος των θείων ερώτων οι επίγειοι, όπως λέγει και ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος και δεν είναι ντροπή να το πούμε αυτό. Ποιός μπορεί λοιπόν να κινηθεί αγαπητικά απέναντι σε ένα άλλο πρόσωπο, σε μια ενσωμάτωση με προφύλαξη; Όταν πηγαίνεις με προφύλαξη πηγαίνεις με δισταγμό. Στο θείο επίπεδο, με απιστία δηλαδή. Δε νοείται προφύλαξη στη σχέση μας με το Θεό. Γενικώς δε νοείται προφύλαξη στην αγάπη. Καταλαβαίνετε. Έτσι λοιπόν, δεν μπορούμε να πηγαίνουμε με ένα κάλυμμα, με μία μάσκα να προσκυνάμε. Είναι το αντίθετο της προσκυνήσεως αυτό. Είναι το αντίθετο της εισχώρησης, της σχέσης, του έρωτα με τα πρόσωπα. Θα πάμε στον Θεό δηλαδή με θείο πόθο και θα έχουμε καλύψει το πρόσωπο μην αρρωστήσουμε απ’ τη θεία χάρη; Αλλά αυτό υπάρχει και στην ανθρώπινη διάσταση. Έναν δισταγμό και μία δυσκολία στην ψυχή εκφράζει ας πούμε αυτή η προστασία να το πω έτσι.
Παρ’ όλα αυτά μπορούμε να πούμε ότι κάποια μέτρα που αλλάζουν τις λειτουργικές πρακτικές της Εκκλησίας δικαιολογούνται; Συμπεριλαμβαονομένου του περιορισμού του αριθμού των παρευρισκομένων, του κλεισίματος των Ναών, ως, όπως λένε κάποιοι, μια έκφραση αγάπης από την Εκκλησία για τα μέλη της και για τον κόσμο; Όχι μόνο ως έκφραση αγάπης αλλά και ως συγκατάβαση προς την αδυναμία της πίστεως κάποιων μελών της Εκκλησίας.
Κοίταξε να δεις, ποτέ η αδυναμία δεν επιβάλλεται στην αλήθεια. Αυτό είναι έξω τελείως από τις νοήσεις και από την πραγματικότητα της Εκκλησίας. Με το ίδιο σκεπτικό, κάθε αδυναμία, κάθε έλλειψη και κάθε πάθος θα πρέπει να οικονομηθεί. Τα πάθη θεραπεύονται μέσα στην Εκκλησία. Έχει ο άνθρωπος τον χρόνο, έχει τον τρόπο, έχει τις ενέργειες, τα εργαλεία για να μπορέσει να θεραπεύσει κάθε έλλειψη, κάθε πάθος, κάθε αδυναμία, κάθε ασθένεια και αυτή προς την πίστη. Αν υπάρχει αυτή να την αναγνωρίσουμε πρώτα ως αδυναμία. Αυτό που συμβαίνει τώρα στην Εκκλησία, και όπως με πληροφορείς στην Πορτογαλία, είναι ότι υπάρχει ασθένεια η οποία νοείται ως υγεία. Κατάλαβες; Διαστροφή έχει συμβεί. Ότι είναι υγειές να προφυλασσόμεθα και το άρρωστο είναι να μην προφυλάσσεται κανείς. Εδώ έχουμε μια πολύ επικίνδυνη αίρεση μέσα στην Εκκλησία.
Είναι ένα μεγάλο κακό αυτό που συμβαίνει ξέρετε και μόνο με ενέργειες του Θεού μπορεί να αναιρεθεί. Η καταστροφή έχει συντελεσθεί στο ανθρώπινο επίπεδο αλλά ευτυχώς υπάρχει το θείο. Δεν επιβάλλεται η ασθένεια στην Εκκλησία Ιουστίνε. Δεν επιβάλλεται. Αν κάποιος είναι ασθενής, αγαπητικά, και όχι με έπαρση, τον παίρνουμε από το χεράκι, τον παίρνουμε στον ώμο μας, όπως είναι και σε αυτήν την εικονογραφία αν έχεις δει, τον παίρνουμε τον ασθενή και τον πηγαίνουμε εμείς. Δεν μας πηγαίνει η ασθένεια στη θεία Βασιλεία. Η υγεία μας πηγαίνει.
Έτσι λοιπόν αυτό είναι ένα αδιανόητο επιχείρημα, είναι ένα συμπλεγματικό επιχείρημα, είναι έξω από την Εκκλησία. Είναι πονηρό, μοιάζει με το επιχείρημα του όφεως στον Παράδεισο ας πούμε, ένα τέτοιο πράγμα. Και θα έχουμε βέβαια όσο η Εκκλησία πορεύεται προς τα έσχατα, θα έχουμε εμφάνιση και μάλιστα ισχυροποίηση τέτοιων ύπουλων, δήθεν ας πούμε θεωριών, οι οποίες είναι εξοβελιστέες από την Εκκλησία και παντελώς απαράδεκτες.
Νομίζω ότι αυτή η ερώτηση έχει απαντηθεί εν μέρει αλλά θα ήθελα να την διατυπώσω πιο συγκεκριμένα. Πολλοί δηλώνουν ότι η ιδέα της αδυναμίας μολύνσεως μέσα στον Ορθόδοξο Ναό αποτελεί ένα παράδειγμα προλήψεως, μαγικής σκέψης, ή ακόμη μιας μονοφυσιτικής εκκλησιολογίας, σύμφωνα με την οποία, η ανθρώπινη φύση, μέσα στην αδυναμία και στην ευθραστότητά της θα απορροφείτο από την θεία φύση. Άλλοι λένε ότι τα θαύματα είναι πάντα δυνατά αλλά αποτελούν εξαιρέσεις στην φυσιολογική τάξη των πραγμάτων και ως εκ τούτου δεν μπορούμε να προκαλούμε τον Θεό. Τί έχετε να πείτε για αυτές τις διαφορετικές απόψεις;
Θέλω πολύ να ξεκινήσω από το τελευταίο αν το επιτρέπεις. Καταρχάς το να πούμε ότι το θαύμα είναι εξαίρεση μέσα στη Θεία Λειτουργία… πρέπει να συγκρατηθούμε στην απάντηση. Η Θεία Λειτουργία είναι το θαύμα. Δεν γίνεται μεμονωμένα κάποιο θαύμα στη Θεία Λειτουργία. Είναι μόνιμη η παρουσία του θαύματος στη Λειτουργία. Είναι αυτό καθ’ αυτό το θαύμα η Θεία Λειτουργία. Είναι τελείως βλάσφημο να πούμε ότι περιμένουμε κάπως ένα θαύμα στη Θεία Λειτουργία. Μα αυτό είναι το θαύμα. Είναι ενσωμάτωση στον Χριστό. Είναι μεταβολή και των Τιμίων Δώρων και ημών. Και ο ιερέας το λέει στην ευχή… Επικαλείται την χάρη του Αγίου Πνεύματος και ένας ακόμα λόγος που ξέχασα να πω, και σου είπα ότι υπάρχουν πάρα πολλοί, για το οποίο εμείς πιστεύουμε είναι ότι δεν αγιάζονται τα Τίμια Δώρα μόνο, αλλά αγιάζεται και η σύναξη. Λέμε να έλθει τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἐφ‘ ἡμᾶς, καὶ ἐπὶ τὰ προκείμενα δῶρα ταῦτα. Να μας μεταποιήσει όλους. Και το ψωμί και το κρασί και επομένως και το σώμα. Μιλάμε για την ενσωμάτωση. Το θαύμα είναι αυτό. Συντελείται σε κάθε περίπτωση. Δεν υπάρχει περίπτωση άλλη. Ο δοκητισμός βρίσκεται εδώ. Κατάλαβες; Ο μονοφυσιτισμός και όλες οι εκτροπές αυτές βρίσκονται ακριβώς μέσα στην ερώτηση. Θεωρούμε δηλαδή τί; «Εξαίρεση» το θαύμα; «Εξαίρεση» την θεία ενέργεια; «Εξαίρεση» την κάθοδο του Θεού;
Ακούστε με λίγο. Αυτό μπορώ να το πω στους αδελφούς εκεί στην Πορτογαλία. Πως να το πω… με την ψυχή μου ολόκληρη. Τους παρακαλώ και τους εύχομαι να αγαπήσουν την Θεία Λειτουργία με την ψυχή τους ολόκληρη. Κι εκεί θα δοθούν όλες οι απαντήσεις. έν εκείνη τη ήμέρα έμε ούκ έρωτήσετε ουδέν. Την μέρα που θα μπούμε στην Θεία Λειτουργία πραγματικά θα πάψουν και όλες μας οι ερωτήσεις πάνω στο θέμα αυτό. Δεν υπάρχουν ερωτήματα γιατί; Γιατί ο Θεός είναι σίγουρα Παρών. Οι φλόγες δηλαδή της χάριτος βρίσκονται διαρκώς μέσα στην Εκκλησία. Εννοείται ότι το θαύμα συμβαίνει μόνιμα. Αυτό είναι το θαύμα. Τί να πούμε; Ότι περιμένουμε το θαύμα; «Προσμένοντας ίσως κάποιο θαύμα», που λέει ένας Έλληνας ποιητής; Αυτά ανήκουν σε άλλη κατάσταση. Εμείς δεν προσμένουμε, είναι ήδη Παρών δηλαδή και μέσα σε αυτό μετέχουμε και καλούμαστε να μετάσχουμε.
Όσον αφορά τα υπόλοιπα που είπες για την «μαγικότητα», θα υπήρχε αν πιστεύαμε ότι οι ιοί εξαφανίζονται. Οι αρρώστιες εξαφανίζονται. Η φύση εξαφανίζεται ή απορροφάται, δεν υπάρχει. Εκεί έχουμε και τη μαγεία και τον δοκητισμό, και τον μονοφυσιτισμό όλων των ειδών και όλα εκεί υπάρχουν. Όμως η φύση παραμένει. Αυτό είπαμε πριν. Η φύση παραμένει ακέραιη. Έχουμε αναστολή της διαδικασίας της φθοράς, στο επίπεδο αυτό που το συζητάμε. Είναι αδύνατο να μεταδοθεί μία ασθένεια την ώρα ακριβώς που μεταδίδεται η ζωή η άφθαρτη. Την ώρα που εικονίζονται τα έσχατα και η αφθαρσία. Καταλάβατε; Δεν έχουμε λοιπόν απουσία της φύσεως. Αυτό θα δημιουργούσε πρόβλημα. Δεν κηρύσσει κανείς ότι έχουμε απουσία φύσεως. Απουσία των ασθενειών. Εκεί είναι και ο κορωνοϊός ακόμα. Εκεί παρών είναι, αν κάποιος έχει. Αλλά αυτή είναι η απιστία των ανθρώπων βέβαια και όχι μόνο.
Στις συνθήκες μιας επιδημίας, πρέπει η συμμετοχή στην Ορθόδοξη χριστιανική λατρεία να περιορίζεται μόνο για τους κληρικούς, τους μοναχούς ή γενικά στα μέλη που έχουν αποκτήσει μία ανώτερη πνευματική κατάσταση και στενότερη επαφή με τον Θεό; Είναι αρκετό για την Εκκλησία η Θεία Λειτουργία να συνεχίζεται αδιάκοπα σε κλειστές μοναστικές κοινότητες;
Να απορρίψουμε παντελώς αυτήν την έννοια ότι οι κληρικοί και οι μοναχοί έχουν ανώτερη πνευματική κατάσταση από τα λαϊκά μέλη της Εκκλησίας. Αυτό ας το πετάξουμε έξω. Καταρχάς ούτε θεολογικά δικαιολογείται, εκκλησιαστικά, ούτε και στην πραγματικότητα υπάρχει κάτι τέτοιο. Έχουμε γνωρίσει ανθρώπους οι οποίοι υπερβαίνουν κατά πολύ τέτοιες προσεγγίσεις με τη ζωή τους και δεν θέλω καν να το συζητήσω. Είναι σα να διαχωρίζεται. Αυτό είναι η ουσία μιας Δυτικής τελείως αντίληψης για τον κλήρο και για τον μοναχισμό, η οποία δεν υφίσταται στην Ορθόδοξη Εκκλησία.
Μπορώ να το κατανοήσω λίγο αυτό σαν ερώτημα γιατί και η κοινότητα αυτή η Πορτογαλική -νομίζω οι περισσότεροι, και αυτό είναι και το ωραίο του πράγματος- προέρχονται είτε από τον Ρωμαιοκαθολικισμό, είτε από θέσεις φιλοσοφικές ή πολιτικές ή αθεϊστικές κτλ ή από υποκουλτούρες. Επομένως εν τάξει να το δικαιολογήσουμε το ερώτημα αλλά να το δεχτούμε και να το απορρίψουμε και αμέσως. Δηλαδή, δεν υπάρχει διαφορά στην πνευματικότητα. Είναι σα να λέμε ότι το διακόνημα μέσα στην Εκκλησία οπωσδήποτε προϋποθέτει και μια μετοχή υπαρξιακή, προσωπική στη χάρη. Είναι άλλο θέμα. Κανονικά θα έπρεπε.. να το πούμε έτσι αν το δούμε Αρεοπαγιτικά. ..Για να το εξηγήσω στους φίλους εκεί στην Πορτογαλία, αν πάρουμε το σύγγραμμα του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου και με βάση τη δική του θεώρηση, σίγουρα και ο κλήρος και οι βαθμοί του φανερώνουν πνευματικές καταστάσεις, κανονικά, και ο μοναχισμός με άλλον τρόπο.
Υπάρχουν αυτά, αλλά δεν μπορούμε να πούμε ότι οπωσδήποτε υπάρχει μία ανώτερη πνευματικότητα, ακόμη και αν υπαρξιακά μετείχαμε στα ονόματα των ιδιωμάτων των λειτουργικών του κλήρου, όσοι είμαστε κληρικοί. Και πάλι αυτό δεν θα αναιρούσε ότι τα λαϊκά μέλη αγιάζονται, θεώνονται. Όλοι θεώνονται. Οι διακονίες φανερώνουν, να το πούμε έτσι, τί; Ότι ίσως το να προηγείται κανείς χρονικά σε μία μετοχή αγιαστική. Το διακόνημα λοιπόν το λειτουργικό είναι να οδηγηθούν οι άνθρωποι, να μυσταγωγηθούν με την βοήθεια των κληρικών προς την ίδια κατεύθυνση. Αν υπάρχει κάτι τέτοιο. Όμως, ακόμα κι αν δεν υπάρχει θα έλεγα και όπως πολλές φορές το βλέπουμε, επειδή η χάρη του Θεού είναι ζωντανή μέσα στην Εκκλησία και αυτή συγκροτεί και αυτή αγιάζει και αυτή καθοδηγεί και αυτή κάνει τα πάντα, πολλές φορές αυτουργεί και σ’ αυτό η χάρη του Αγίου Πνεύματος και οδηγεί τα λαϊκά μέλη της Εκκλησίας σε πολύ μεγάλο βαθμό χάριτος και αγιότητος κτλ. Αλλοίμονο αν λέγαμε κάτι τέτοιο. Έτσι πρέπει λίγο να ξεχωρίσουμε τί σημαίνει διδασκαλικό ή μυσταγωγικό χάρισμα μέσα στην Εκκλησία και αν αυτό προϋποθέτει οπωσδήποτε διαφορά ας πούμε επιπέδων. Αυτό λίγο εννοιολογικά πρέπει να το αποσαφηνίσουμε.
Όσον αφορά το ότι αν αρκεί για την Εκκλησία το να γίνεται η θυσία, η Λειτουργία ας το πούμε έτσι, η αναίμακτος θυσία χωρίς την παρουσία του λαού. Κοιτάξτε. Πρέπει να ‘χουμε μία ισορροπία νομίζω στην απάντησή μας. Η Θεία Λειτουργία είναι μία τόσο ευρεία κατάσταση. Είναι τόσο σπουδαία και μεγάλη. Εννοείται βέβαια ότι το κέντρο, ο λόγος της, να το πούμε θεολογικά, προϋποθέτει την ενσωμάτωση των ανθρώπων. Έτσι. Την παρουσία των ανθρώπων, έστω κι ενός όπως λέμε, που αυτός είναι που ενσωματώνεται στο Σώμα και σε όλα αυτά που είπαμε πριν. Εννοείται λοιπόν ότι προϋποθέτει την παρουσία λαϊκών ανθρώπων μέσα στην Εκκλησία η Λειτουργία.
Όμως η Λειτουργία έχει και ένα στοιχείο θυσίας. Δεν είναι το κύριο αλλά δεν μπορούμε να πούμε ότι δεν υπάρχει, δεν είναι μία θυσία ταυτόχρονα. Είναι και αυτό το στοιχείο μέσα της. Όταν λοιπόν εμείς σε μία περίοδο πανδημίας λειτουργούμε με κλειστές τις θύρες ή με περιορισμένο αριθμό ανθρώπων, κάνουμε κάτι έξω από τη φύση της Λειτουργίας. Ένα στοιχείο της Λειτουργίας παραμένει. Που είναι τί; Η θυσία. Η αναίμακτος θυσία. Στοιχείο μικρό, δεν είναι το κύριο, δεν είναι το κέντρο της αυτό, με καταλαβαίνεις, αλλά εκείνη τη στιγμή υπάρχει μόνο αυτό. Τί κάνουμε; Μία εξιλαστήρια θυσία στον Θεό υπέρ όλου του πληρώματος. Αυτό βέβαια το απορρίπτουμε ως πρακτική ως πάγια. Δεν μπορεί η λατρεία και η ενότητα με το Θεό να παρακωλύεται. Δεν εννοώ αυτό. Ούτε φυσικά είμαστε ικανοποιημένοι με κάτι τέτοιο. Αν αποδεχτούμε αυτό το πράγμα, σημαίνει ότι αποδεχόμαστε την αλλοίωση της φύσης της Λειτουργίας. Απλώς λέω ότι εκείνη τη στιγμή παραμένει μόνο ένα ελάχιστο σημείο από τα κύρια της Θείας Λειτουργίας που έχει βέβαια τελείως άλλο νόημα.
Ως συνέχεια στις ερωτήσεις σχετικά με την μόλυνση, μπορούμε επομένως να καταλήξουμε στο ότι δεν είναι δυνατόν να συμβεί κάτι κακό στους πιστούς μέσα στον Ναό; Γνωρίζουμε ότι στην ιστορία της Εκκλησίας συνέβησαν μαρτύρια μέσα στον Ναό ή άλλες περιπτώσεις ανθρώπων που δολοφονήθηκαν μέσα στο Ναό… τέτοια παραδείγματα.
Αυτό είναι ένα ερώτημα τόσο ενδιαφέρον όσο και, ας το πούμε έτσι έχει μία προϋπόθεση λίγο πονηρή. Ακούγεται βέβαια αλλά νομίζω ότι και αυτό ανήκει μέσα στη γενική ατοπία των ημερών.
Καταρχάς όπως είπαμε δεν απουσιάζει η φύση και η ιστορία. Ίσα-ίσα, τα έσχατα εισέρχονται μέσα στην ιστορία. Δεν εξαφανίζεται η ιστορία, ούτε η φύση, ούτε ο χρόνος. Επομένως, αυτά τα γεγονότα προφανώς και μπορούν να συμβούν. Μπορεί να συμβεί δηλαδή και ένα «κακό», σε εισαγωγικά. Είναι κακό όμως; Αυτή είναι η διαφορά. Δηλαδή, η μετάδοση φθοράς και ασθένειας είναι κάτι διαφορετικό όταν εικονίζεται και παρουσιάζεται μέσα η εσχατολογική πραγματικότητα μέσα στην ιστορία, από το να γίνει μία τέτοια εισχώρηση της ιστορίας, της βίαιης ιστορίας, της πτωτικής ιστορίας την ώρα που συντελούνται τα Άγια. Αυτό είναι κάτι τελείως διαφορετικό. Για μας εξάλλου, το να πεθάνει κανείς μέσα στη Θεία Λειτουργία είναι η ανώτερη μορφή ευλογίας που του έχει συμβεί. Το να μας θανατώσει κάποιος, το να μπει κάποιος και να μας θανατώσει την ώρα της Θείας Λειτουργίας, αυτό δε νοείται ως ατύχημα. Δε νοείται ως κάτι κακό στην Εκκλησία. Ίσα-ίσα είναι το στεφάνι, το ανώτερο στεφάνι που μπορεί να λάβει κανείς. Τον αξιώνει ο Θεός δηλαδή να πεθάνει μαρτυρικά μες στη Θεία Λειτουργία. Δεν ανήκει στην πραγματικότητα σε ένα τέτοιο ατύχημα αυτό. Είναι μία οικονομία που φανερώνει τί; Την ευδοκία του Τριαδικού Θεού. Είναι κάτι τελείως διαφορετικό.
Όμως μου δίνεις την ευκαιρία να πω κάτι, το οποίο υπάρχει ως πρόβλημα πολλές φορές. Όλα αυτά τα ερωτήματα και όλες αυτές οι αιτιάσεις, έχουν μέσα τους το εξής: ότι ο Θεός είναι σα να μην είναι ζωντανό Πρόσωπο. Έχουν έναν ντεϊσμό ας πούμε κατά κάποιον μέσα τους. Ο Θεός είναι κάπου αλλού, ίσως να βλέπει, ίσως να προσέχει αλλά δεν είναι εκεί. Αυτό είναι πέρα για πέρα άτοπο όπως καταλαβαίνεις, από πάσης πλευράς. Δηλαδή ο Θεός είναι η απόλυτη ύπαρξη. Εννοείται ότι έχει δική Του θέληση και ενέργεια για τα ιστορικά γεγονότα, για τις δικές μας πράξεις. Αν ακόμα, ακόμα και αν υπήρχε δυνατότητα να κολλήσει κανείς κάποιο μικρόβιο μέσα στην Εκκλησία, όλη αυτή η πονηρή σπορά των ημερών, όλη αυτή η πονηρή κατάσταση που ζούμε γύρω μας και που προσπαθεί να εισέλθει και στην Εκκλησία και στην θεολογία Της, δεν θα έβρισκε τον Θεό Ενεργούντα; Ο Θεός δηλαδή δεν θα ενεργήσει μες στην Εκκλησία; Λόγω ακριβώς της πονηρής καταστάσεως αυτής. Με καταλαβαίνεις; Ο Θεός δεν απουσιάζει. Δεν μπορεί κάποιος να βούλεται πονηρά και ο Θεός να μην ενεργήσει. Υπάρχει μία βουλή λοιπόν πονηρή αυτήν την στιγμή και ο Θεός ενεργεί και ο Θεός επεμβαίνει και βλέποντας αυτήν την πονηρή κατάσταση, ο Θεός ο ίδιος θα σταματούσε την φθοροποιό ενέργεια των πραγμάτων.
Όμως για να επανέλθω και να το ξεκαθαρίσουμε μια και καλή, φυσικά και μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο, μόνο που αυτό για μας δεν είναι κάτι κακό. Είναι κακό για τον κόσμο. Είναι κακό για έναν άνθρωπο που σκέπτεται με κοσμική λογική. Το μαρτύριο για μας είναι το ανώτερο όμως. Κοίταξε. Ορθοδόξως δεν νοείται κάτι που συμβαίνει στην Εκκλησία ως κάτι το τυχαίο. Μπορεί να αποκρύπτεται από τα μάτια ας πούμε ημών των ατελών ανθρώπων αλλά οπωσδήποτε έχει το νόημά του και τον λόγο του. Και πάντοτε αυτόν τον λόγο τον εκφράζει ένας Άγιος άνθρωπος, ένας άνθρωπος που όπως λέμε πληροφορείται απλανώς από τον Θεό για το νόημα των γεγονότων ή για την έκβασή τους επίσης. Έτσι λοιπόν δεν νοούνται τυχαία γεγονότα, ούτε τυχαίοι οι θάνατοι. Αυτά όλα θεωρούνται ευλογίες μες στην Εκκλησία.
Μπορώ όμως να συμπληρώσω το εξής. Στην Εκκλησία και στην ιστορία Της δηλαδή, έχουμε καταστάσεις φθοράς. Η φθορά όμως στην Εκκλησία, όπως έγινε με την καταστροφή του Ναού της Παναγίας στην Κωνσταντινούπολη, της Ζωοδόχου Πηγής. Όμως γιατί έγινε αυτή η καταστροφή; Τα αίτιά της ήταν πνευματικά. Ήταν οι ιερείς και ο λαός η ευθύνη αυτής της καταστροφής. Αυτοί ευθύνονταν. Οι ιερείς έπαψαν να λειτουργούν ποιμαντικά, να διδάσκουν σωστά τον λαό, να λειτουργούν αξίως, να υπηρετούν τον λαό όπως ο Θεός θέλει, να υπουργούν τα Μυστήρια και το Μυστήριο της ενσωμάτωσης, να το πω έτσι. Θέλησαν να εκμεταλλευτούν τον λαό με όλους τους τρόπους, και όλα αυτά που μπορούν να συμβούν μέσα στην πτωτική μας κατάσταση. Και ο λαός επίσης έβρισκε την σύναξη και τα πέριξ της συνάξεως ως μία ευκαιρία, διασκέδασης, τραγουδιού. Όλα αυτά που συμβαίνουν ας πούμε, οι παρεκτροπές. Όταν συμβαίνουν αυτά, ναι, μπορεί να συμβεί μία καταστροφή. Μπορεί να συμβεί μία απώλεια τέτοιου χαρακτήρα, αλλά μόνο που εκεί χρειαζόμαστε καθαρά αισθητήρια. Χρειαζόμαστε τους Αγίους της κάθε εποχής για να μας πουν το νόημα των πραγμάτων.
Το δυστύχημα σήμερα είναι ότι δεν ακούμε τους Αγίους της εποχής μας. Και δεν μπορούμε να πούμε ότι δεν υπάρχουν. Υπάρχουν Άγιοι στην εποχή μας και εκφράζεται η αγιότητα. Όχι θεσμικά. Η αγιότητα δεν είναι θεσμική λειτουργία. Είναι χαρισματική λειτουργία μέσα στην Εκκλησία. Θα ήμασταν λοιπόν πιο βέβαιοι για όλες μας τις ενέργειες και τις θεωρήσεις αν ακούγαμε τους Αγίους της εποχής, που υπάρχουν και για την Ελλάδα εδώ που ζούμε, ίσως στην Πορτογαλία, δεν ξέρω τί μπορεί να συμβεί αλλά Εκκλησία Μία είναι. Έχουμε στην Ελλάδα Αγίους. Στο Άγιον Όρος έχουμε πρόσωπα τόσο ξεκάθαρα και διαπιστευμένα. Το Σώμα της Εκκλησίας εμπιστεύεται τις κρίσεις αυτών των προσώπων κα θα μπορούσαμε να έχουμε βεβαιώσεις για την Θεολογία μας και την στάση μας, και για όλα αυτά…»
-https://www.youtube.com/watch?v=fmhoKR4bMKkἈρωγή Ι.Α.
Απομαγνητοφώνηση ΤΑΣ ΘΥΡΑΣ.
Το πρώτο μέρος : Άσηπτη θεολογία ή θεολογία της μολύνσεως;
Ευχαριστούμε το Ιστολόγιο ΤΑΣ ΘΥΡΑΣ για το επιτελούμενο έργο απο το οποίο εποφελούνται περισσότεροι. Δ.Β.
