Συνέχεια από:
ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ: «Οι καυχώμενοι εν τω σταυρώ του Χριστού» (Μ. Βασίλειος – Εις τον ΜΔ Ψαλμόν) (MΕΡΟΣ Α΄, Β΄, Γ, Δ', Ε΄, ΣΤ΄, Ζ΄,Η΄ )
«Οι
καυχώμενοι εν τω σταυρώ του Χριστού»
(Οι Άγιοι
Κολλυβάδες)
MΕΡΟΣ I΄
Aναμφίβολα, από τη Χίο μέχρι κάτω την Πάτμο και από τη Σκιάθο μέχρι την Ικαρία, οι Άγιοι κολλυβάδες όργωσαν το Αιγαίο Πέλαγος με βίωμα βαθειάς ορθόδοξης πνευματικότητας, φέρνοντας στο φως την Πατερική, την Ασκητική και την Λειτουργική ζωή της Εκκλησίας, μέσα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας: «Στο σκότος της Τουρκοκρατίας έλαμψε το καθαρά παραδοσιακό πνευματικό «κίνημα» των Κολλυβάδων. Το τι πρόσφερε αυτό στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας, αρνούμενο τη στατικότητα της εποχής και την απλοϊκή αντίληψη περί παραδόσεως, και δυναμικά αναμοχλεύοντας τη λειτουργική πατερική παράδοση, είναι σ’ όλους γνωστό. Σ’ αυτό οφείλεται η προβολή του λησμονημένου αιτήματος της συχνής προσελεύσεως στη Θ. Κοινωνία, η έξαρση του νοήματος του εβδομαδιαίου Πάσχα, η συναφής προσπάθεια απαλλαγής της αναστάσιμης Κυριακής από τα νεκρώσιμα στοιχεία…» (Ι. Φουντούλης).
Στο βιβλίο «περί της Συνεχούς Μεταλήψεως» (Αγ.
Μακάριος Νοταράς – Αγ. Νικόδημος Αγιορείτης) καταχωρείται η ερμηνευτική
(ενοποιητική με την Γραφή και την Ι. Παράδοση) αντίληψη περί της Συνεχούς
Μεταλήψεως.
Εύστοχα ο π. Θεόκλητος Διονυσιάτης στο βιβλίο του
«Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης», γράφει: «Ενταύθα να
αποσαφηνίσωμεν τι ηννόει ο θείος Πατήρ με τον όρον «συνεχής Θ. Μετάληψις», και
υπό ποίας προϋποθέσεις θα έδει να εφαρμόζηται. Κατ’ αρχήν, δεν πρέπει να
λησμονήσωμεν, ότι ο ίδιος ήτο μέγας ασκητής, ότι διητάτο με «κουκία βρεγμένα,
νερόμελον, ελαίας, ορύζιον νερόβραστον και άρτον». Και ότι, θιασώτης ων της
συνεχούς Θ. Μεταλήψεως, ησθάνετο εαυτόν ηνωμένον με τον Χριστόν, όπως προκύπτει
από τα ερωτικά κείμενα των βιβλίων του. Βεβαίως, θα ήτο σφάλμα να υποθέσωμεν,
ότι συνιστών μετά θέρμης εις όλα τα έργα του την συνεχή Θ. Μετάληψιν και
διωκόμενος επί τριάκοντα πέντε σχεδόν έτη δια το ορθόδοξον τούτο φρόνημά του,
είχεν υπ’ όψιν του Χριστιανούς ωσάν και αυτόν. Αντιθέτως μάλιστα, την συνεχή Θ.
Μετάληψιν εθεώρει αναγκαιοτέραν δια τους ατελείς, ως γράφει, μη έχοντας όμως
κανονικά εμπόδια. Και δια μεν τους ατελείς, την συνεχή Θ. Μετάληψιν βλέπει ως
φάρμακον προς ιατρείαν των παθών, δια δε τους τελείους, ως μέσον πλείονος
τελειότητος, ως τρυφήν και απόλαυσιν» (Σελ. 311).
1ο Σχόλιο: Περί της Σταυρικής ζωής των
Κολλυβάδων.
Από τότε, οι εμμένοντες στην παράδοση Μοναχοί
(Κολλυβάδες) στέκουν στα υψηλά υψίπεδα της Ομολογίας και της Σταυρικής ζωής,
για να μην απεμπολήσουν την αγιότητα της Ακριβείας στην Ορθοδοξία. Εδέχθησαν
συκοφαντίας, διωγμούς, ύβρεις, βιαιοπραγίες και αφορισμούς. Είχαν εσωτερικότητα
θεμελιακή της υπάρξεως της Ορθοδοξίας και των Παραδόσεών της, διότι όπου
καινοτομία ή αίρεση, εκεί και η παρουσία του πνευματικού θανάτου.
Σήμερα, μέγας πόνος από την απραξία των Ορθοδόξων
(γενικά) έναντι των καινοτομιών και της παναιρέσεως του Οικουμενισμού. Καμμία
(σχεδόν) αντίσταση στην δολίευση της συνειδήσεως. Τα υλικά αγαθά, η υπερβολική
μέριμνα, η ανηθικότητα, η αποστασία από το Θεό, η διανομή των ανέσεων και η
κατανάλωση, έχουν πυρακτώσει τον πλανήτη μας, εικόνα των οποίων είναι οι σεισμοί,
τα Ηφαίστεια και τα «ακραία» καιρικά φαινόμενα, συμπεριλαμβανομένων και των
ασθενειών. Που είναι η αήττητη σταυρική εμμονή της Ορθόδοξης συνείδησης στην
παραδοσιακή ελευθερία της;
Οι σημερινοί επίσκοποι έχουν «ξεχάσει» ότι:
«Η Ορθόδοξη Εκκλησία σαν σύστημα και ζωή εδράζεται
στη θυσία του Εσταυρωμένου και των αγίων μαρτύρων. Από τα χρόνια των διωγμών
μέχρι τα χρόνια της Βυζαντινής Ορθοδοξίας και από το Βυζάντιο μέχρι σήμερα η
Εκκλησία συμπάσχει και συσταυρώνεται με τον ιδρυτή της Ιησού Χριστό και μ’
Αυτόν πάλι αναστήνεται και συνεχίζει αδιάκοπα αυτή τη πορεία μέσα στον κόσμο» (Αρχιμ. Νικόλαος Ι. Πρωτόπαπας). (τέλος σχολίου)
Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο «ΠΡΟΟΙΜΙΟΝ» του
βιβλίου «Περί Συνεχούς Μεταλήψεως», γράφει:
α) «…επάναγκες είναι να
μεταλαμβανώσι συχνά το Σώμα και Αίμα του Κυρίου μας όλοι οι ζώντες πιστοί και
ορθόδοξοι Χριστιανοί, όσοι δεν έχουν από τον Πνευματικό τους κανόνα, και ότι η
συχνή Μετάληψις προξενεί μεγάλην ωφέλειαν εις τας ψυχάς και τα σώματά των, η δε
αργή και σχολαία προξενεί εκ του εναντίου εις αυτούς μεγάλην βλάβην και
αφανισμόν. Και προς τούτοις θέλομεν λύσει τας ενστάσεις, ας φέρουσιν εις τούτο
οι εναντίοι».
β) «Και λοιπόν εις τρία μέρη θα διαιρέσωμεν το παρόν βιβλιάριον. Και εις μεν το πρώτον
θέλομεν πραγματευθή περί της Κυριακής ταύτης και προπαρασκευαστικής ευχής
(ανάλυση του «Πάτερ ημών»), εις δε το δεύτερον περί του συνεχώς μεταλαμβάνειν
και εις το τρίτον θέλομεν διαλύσει τας ενστάσεις των εναντίων».
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, διαβάζουμε:
«Σχολάσωμεν, αδελφοί, τη ησυχία, τη νηστεία, τη
προσευχή, τοις δάκρυσι, ταις συνάξεσι, τω εργοχείρω, τη συντυχία των αγίων
Πατέρων, τη υπακοή της αληθείας, τη ακροάσει των θείων Γραφών, όπως μη χερσωθή ημών
η διάνοια, μάλιστα δε της Μεταλήψεως των θείων και αχράντων
Μυστηρίων αξίους εαυτούς παραστήσωμεν∙ όπως των τικτομένων απιστιών τε και
ρυπαρών λογισμών διασμηχθή ημών η ψυχή, και ενοικήσας εν ημίν ο Κύριος, ρύσηται
ημάς εκ του πονηρού» (αγ. Εφραίμ ο Σύρος).
Και κάτι επίκαιρο αναγράφεται (στο β΄ μέρος του
βιβλίου):
«Η Τεσσαρακοστή η μεγάλη μίαν φοράν τον χρόνον
γίνεται, Πάσχα δε κάμνομεν, ήτοι κοινωνούμεν, τρεις φοραίς την εβδομάδα, ή και
τέσσαρας∙ ή δια να ειπώ καλλίτερα, όσες φοραίς ημείς θέλομεν. Επειδή και το
Πάσχα δεν είναι η νηστεία, αλλ’ είναι η Μετάληψις και Κοινωνία, ήτις γίνεται
εις εκάστην λειτουργίαν» (Ι. Χρυσόστομος – Λόγος εις τους τα πρώτα Πάσχα
νηστεύοντας).
2ο Σχόλιο: Στο «Γ΄ ΜΕΡΟΣ» του βιβλίου, ανάμεσα στις απαντήσεις που δίδει ο Άγιος
Νικόδημος σε δεκατρείς (13) συνολικά ενστάσεις των «εναντίων περί του συνεχώς
μεταλαμβάνειν» (Σελ. 19), περιέχονται και απαντήσεις που εκμηδενίζουν το
σημερινό «σύστημα αυθεντικότητας» των οικουμενιστών επισκόπων – ιερέων.
Ο Άγιος Νικόδημος διευρύνει τις απαντήσεις του «περί
συνεχούς Θείας Μεταλήψεως», διαπερνά τον φόβο της αληθούς εκκλησιολογίας που
διακατέχει το σημερινό (γενικά) πλήθος της Ορθοδοξίας (μη τυχόν και
αντιμετωπίσουν διώξεις), ξεφεύγει από την εντροπία και το χάος των κακοδόξων
ερμηνευτών των Ι. Κανόνων και της Γραφής, ανάγεται στο Πατερικό σύμπαν και
διατυπώνει ορθά την οφειλόμενη πορεία του πιστού, ως μέλος της διαχρονικής
Εκκλησίας. Με αίσθημα ευθύνης συντάσσομαι με τις θέσεις του Αγίου Νικοδήμου, ως
βήμα σωτηρίας.
1ον) Τι διαβάζουμε στις
απαντήσεις του Αγίου εις την «ΕΝΣΤΑΣΙ 11».
Η διατύπωση της Ενστάσεως είναι η εξής:
«Πολλοί εναντιούμενοι λέγουσιν, ότι το να
μεταλαμβάνη τις δεν είναι δόγμα πίστεως, το οποίον να φυλάττεται και
απαραιτήτως».
Ο Άγιος Νικόδημος απαντά:
i) «Αγκαλά και η συχνή Μετάληψις δεν είναι δόγμα πίστεως, αλλ’ όμως είναι μια δεσποτική εντολή, ήτις περιέχεται και
εις άλλα ρητά του Κυρίου μας, μάλιστα δε εις εκείνο όπερ είπε∙ «τούτο ποιείτε
εις την εμήν ανάμνησιν» (Λουκ. 22, 19)∙ συνεχώς δηλ. καθ’ εκάστην εν όσω
στέκεται ούτος ο αιών∙ και δια τούτο, καθ’ ο εντολή δεσποτική, πρέπει αναγκαίως
να φυλάττεται…»
ii) Ο Ομολογητής θείος
Μελέτιος λέγει:
«Μη υπακούστε ούτε εις μοναχούς, ούτε εις ιερείς εις
όσα κακώς σας συμβουλεύουσι∙ και τι λέγω εις μοναχούς και ιερείς; ούτε εις τους
επισκόπους να πείθεσθε, όταν σας συμβουλεύουσιν να κάμνετε και να λέγετε και να
φρονήτε, όσα δεν είναι ωφέλιμα εις την ψυχήν σας» (Συνεχίζεται)
ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ
«Οι καυχώμενοι εν τω σταυρώ του Χριστού» (Οι Άγιοι Κολλυβάδες )
Μέρος Θ΄
Το κίνημα των Κολλυβάδων αποτελεί την ισχυρότερη φιλοσοφία της Ορθόδοξης αφύπνισης στα χρόνια της Τουρκοκρατίας (από τα μέσα του 18ου αιώνα έως τα μέσα του 19ου αιώνα)∙ υπήρξε μια πανίσχυρη και κυρίαρχη πνευματική κίνηση του Ορθοδόξου φρονήματος έναντι της εγκόσμιας «ιερότητας» (εκκοσμίκευση).
Θεμελιώδες χαρακτηριστικό των Μοναχών-Κολλυβάδων ήτο η σύνδεσή τους με την ανόθευτη ιερή παράδοση.
Ο αλησμόνητος Κωστής Μπαστιάς, έγραψε:
«Οι Κολλυβάδες εκφράζανε τον αγώνα της Ορθοδοξίας να κρατήσουν την ιερή της παράδοση ανόθευτη από συμβιβασμούς που θα νοθεύανε και την μορφή και την ουσία της. Γιατί μορφή και ουσία στην Ορθοδοξία είναι αλληλένδετα και κάθε ρωγμή στη θαυμαστή τούτη ενότητα είναι φοβερό τραύμα» (Κ. Μπαστιά «Ο Παπαδιαμάντης», δοκίμιο – Αθήνα 1962, σ. 29).
1ο Σχόλιο: Με την σχεδία της Ι. Παραδόσεως της Εκκλησίας διέπλευσε το πλήρωμα τις χιλιετίες∙ τους σκοτεινούς αιώνες της τουρκικής σκλαβιάς και η Ελλάδα, σήμερα, και η Εκκλησία, σπεύδουν στον χορό των οικουμενιστών, αμνήμονες. Στις ημέρες τους οι Κολλυβάδες φανέρωσαν τη βαθύτερη μνήμη της Εκκλησίας – Ι. Παραδόσεως. Χωρίς τους Ορθόδοξους πνευματικούς πυρήνες, η Ελλάδα θ’ αφανιστεί. (τέλος σχολίου)
Στην «ΟΜΟΛΟΓΙΑ ΠΙΣΤΕΩΣ» του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου αναπτύσσεται, γίνεται κατανοητή, η πνευματική φιλοσοφία των Κολλυβάδων.
«Η της Εκκλησίας παράδοσις αρχήν οίδε το στόμα και την φωνήν των Ιερών Αποστόλων», διαβάζουμε σε κείμενο (έργο) του Αγ. Αθανασίου του Παρίου» (Ε.Β.Ε. 2182, ft. 82v-87r).
Στο σπάνιο κείμενο «ΟΜΟΛΟΓΙΑ ΠΙΣΤΕΩΣ, ήτοι ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΔΙΚΑΙΟΤΑΤΗ» του Αγίου Νικοδήμου, διαβάζουμε:
Α) «Είναι δε και μερικοί, οίτινες, χωρίς να ηξεύρουν όλως τι θέλει να ειπή Κολυβάς, και χωρίς να καταλαμβάνουν το αίτιον, δια το οποίον ημείς κατηγορούμεθα και δυσφημιζόμεθα, μόνον διατί ακούουν να λέγουν ημάς άλλοι, Κολυβάδας, και αιρετικούς, και κακοδόξους, και άλλα παρόμοια δύσφημα, ευθύς ακολουθούν και αυτοί τας ιδίας δυσφημίας… όθεν εις πληροφορίαν της αληθείας αναγκαζόμεθα να εκθέσωμεν ενταύθα την παρούσαν ιδιόχειρον Ομολογίαν της ημών πίστεως, και να απολογηθώμεν δια βραχέων, τι φρονούμεν, περί ων αδίκως κατηγορούμεθα» (Σελ. 106).
Β) «Ημείς, λοιπόν, οπού φυλάττομεν την ανωτέρω παράδοσιν της Εκκλησίας, της εν Σαββάτω ποιούσης τα μνημόσυνα των κεκοιμημένων, και ημείς οπού φυλάττομεν τους ρηθέντας λόγους του θείου Δαμασκηνού και του ιερού Τριωδίου, ημείς λέγω κατηγορούμεθα και ονομαζόμεθα Κολυβάδες∙ παρά τίνων; Παρ’ εκείνων οπού παραβαίνουν την της Εκκλησίας παράδοσιν ταύτην, και ποιούσι μνημόσυνα εν Κυριακή!
Ω γη, και ήλιε, και δίκης βλέποντες οφθαλμοί! Και είναι τούτο δίκαιον, ημείς, οπού μάλιστα πρέπει να επαινούμεθα περί τούτου, και να εγκωμιαζώμεθα ως φύλακες της Εκκλησιαστικής Παραδόσεως; Κρίνατε απαθώς, παρακαλούμεν, κρίνατε οι διακριτικοί, και φόβον Θεού εις την ψυχήν σας έχοντες. (Σελ. 114).
2ο Σχόλιο: Ο Άγιος Νικόδημος είναι ο ακούραστος – υπέροχος γνώστης περί τα εκκλησιαστικά θέματα∙ νεότερος πατέρας της Εκκλησίας πολυγραφότατος∙ αγωνιστικά ετοιμοπόλεμος (ενάντια) προς κάθε προσπάθεια φαλκιδεύσεως του Δόγματος και του Ήθους της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, υπερασπιζόμενος το πνεύμα – φρόνημα της Ορθοδόξου Ιεράς Παραδόσεως. Υποδεικνύει – αποδεικνύει στα συγγράμματά του ότι η αμαρτία και η αίρεση έρχονται με χίλια πρόσωπα και από χίλια μονοπάτια. Η διαχρονική πνευματική (καρτεσιανή) βαθύνοιά του προστατεύει τον πιστό προσευχητικά και κατηχητικά. Το βλέπουμε στο βιβλίο του «ΝΕΑ ΚΛΙΜΑΞ»∙ εκεί γράφει:
«Αρμόζει δε ο Αναβαθμός ούτος («τοις οδούσιν αυτών, μη παραδώς Σώτερ τον σον δούλον, λέοντος τρόπον, κατ’ εμού κινούνται και γαρ οι εχθροί μου» – Σελ. 93) και εις σε αδελφέ∙ διότι, αχ! πόσαις φοραίς επιάσθης και συ από τα οδόντια του διαβόλου και αν ο Θεός δεν έκαμνεν έλεος εσύ βέβαια ποτέ δεν ήθελες ελευθερωθή από αυτά» (Σελ. 94).
Να ξαναθυμηθούμε τι γράφει: «κατηγορούμεθα και ονομαζόμεθα Κολυβάδες∙ παρά τίνων; παρ’ εκείνων οπού παραβαίνουν την της Εκκλησίας παράδοσιν ταύτην, και ποιούσι μνημόσυνα εν Κυριακή.
Αυτό συμβαίνει και σήμερα∙ οι ακριβείς περί το Ήθος και του Δόγματος της Ορθοδοξίας καλούνται ζηλωτές, σχισματικοί, ενώ την εκκλησία «υπερασπίζουν» οι αιρετικοί (οικουμενιστές) (και) με «συνοδικές» αποφάσεις – Κρήτη 2016!
«Ω γη, και ήλιε, και δίκης βλέποντες οφθαλμοί!» (Αγ. Νικόδημος).
Η οικουμενιστική Κίρκη με το μαγικό ραβδί της ξεπρόβαλε στον εκκλησιαστικό χώρο – ορίζοντα∙ Ορθόδοξοι πιστοί, προσοχή, στην ηθικολογία της∙ η τέχνη της δεν παρέχει λύτρωση, σωτηρία ψυχών.
Για να εννοήσει κάποιος τον ουρανό του πνεύματος των Αγίων Κολλυβάδων πρέπει, οπωσδήποτε, να μελετήσει τα «ανέκδοτα Φιλοκαλικά και Κολλυβάδικα υμναγιολογικά κείμενα για τον Μοναχισμό, τους Νεομάρτυρες και την Παράδοση, των αγίων Νικοδήμου Αγιορείτου και Αθανασίου Παρίου, μαζί με την δυσεύρετη Απολογία και Ομολογία πίστεως του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου» (Βλέπε το βιβλίο «Εν ασκήσει και μαρτυρίω» του Π.Β. ΠΑΣΧΟΥ).
Στην «Ομολογία πίστεως» του Αγίου Νικοδήμου συναντούμε την Θεολογία, τον Ορθόδοξο φωτεινό – στιλπνό κόσμο των νοημάτων περί: πίστεως, «περί Κολύβων», «περί μνημοσύνων», «περί προνομίων της Κυριακής», «ότι ο Κύριος ημών εδούλευε την τεκτονικήν τέχνην», «περί της των Μάγων Ιστορίας» και «περί του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας».
Στο επόμενο άρθρο «συν Θεώ», θα γνωρίσουμε (σύντομα) τις σπανίου πνευματικού κάλλους σελίδες του βιβλίου «περί της συνεχούς Θείας Μεταλήψεως» των Αγίων Νικοδήμου και Μακάριου Νοταρά, Επισκόπου Κορίνθου». (τέλος σχολίου)
Αντιγράφω εκ του βιβλίου των Διονυσίου Μ. Μπατιστάτου και Γεωργίου Ν. Βλαχογιάννη, θεολόγων – εκπαιδευτικών, με τίτλο «Χριστοκεντρικό Λαϊκό Κίνημα Ευσεβείας»:
«Το Κολλυβαδικό κίνημα, διωγμένο (Εσταυρωμένο) αρχικά απ’ τ’ Άγιο Όρος, εξαπλώθηκε σε διάφορα Αιγαιοπελαγίτικα νησιά, με Μητρόπολι θα λέγαμε την Σκιάθο∙ παντού οι Κολλυβάδες «απέλαυον της αγάπης και του σεβασμού των κατοίκων», όπως μας πληροφορεί ο Αλέξ. Παπαδιαμάντης στα 1895, σε νεκρολογία του για τον πατέρα του, ιερέα, παπα-Αδαμάντιον» (Σελ. 131).
Να θυμηθούμε: Μακάριος ο Νοταράς, Νικόδημος Αγιορείτης, Αθανάσιος ο Πάριος, Νεόφυτος Καυσοκαλυβίτης, ο Κύριλλος, ο Ηλίας, ο άγιος Αρσένιος Πάρου, ο Διονύσιος ο Γέροντας και οι δύο ευσεβείς – ευλαβείς Αλεξ. Παπαδιαμάντης και Αλεξ. Μωραϊτίδης (και άλλοι), αυτοί δημιούργησαν την Φιλοκαλική Αναγέννηση του νεώτερου Ελληνισμού.
Αναμφίβολα, οι Άγιοι Κολλυβάδες συνέχισαν, χωρίς διακοπή, την πίστη και ζωή της Μίας, αληθινής, αδιαίρετης (ορθόδοξης) Εκκλησίας.
Ερώτημα: Δεν θα έπρεπε η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου να είναι το μεγάλο κέντρο παγκόσμιας ακτινοβολίας των Αγίων Κολλυβάδων;
Η Σκιάθος, ως δυναμικό πεδίο του Ορθοδόξου πνεύματος είναι πολύ κοντά, αλλά, σήμερα, απελπιστικά αποδυναμωμένο!..
