ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ: «O Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς και η actus purus του Ρωμαιοκαθολισμού»

 

«O Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς και η actus purus του Ρωμαιοκαθολισμού»

Στη σύγχρονη μεγάλη θάλασσα της κοινωνίας, οι Ορθόδοξοι (ποσοτικά και στατιστικά) που έχουν ως προτεραιότητα σωτηρίας τις Εκκλησιολογικές αλήθειες της Ορθοδόξου Εκκλησίας, όπως τα Δόγματα, τις Κανονικές Συνόδους με τις αποφάσεις των και την Πατερική παράδοση, χωρίς οικουμενιστικές «προσαρμογές», είναι ολίγοι (μικρό ποίμνιο)∙ μια μικρή – σωτήρια νησίδα στη θάλασσα αυτή.

Οι ποιμαντικές δομές των οικουμενιστών επισκόπων, προσαρμόζουν τις σχέσεις των πιστών με τους Αγίους σε «αυτονομημένα» αιτήματα σωτηρίας, όπως: Ευόδωση στις εργασίες, πετυχημένοι γάμοι – τεκνογονία, ιάσεις νοσημάτων, απαλλαγή εκ των παθών κ.λ.π.

Οι ατομικοί στόχοι, έστω και με σκληρούς ασκητικούς αγώνες, μακριά από την καθολικότητα και την αλήθεια που πρεσβεύει (διαχρονικά) η Εκκλησία, δεν σώζουν.

Συντελείται ο αγιασμός του πιστού (ορθοδόξου), κληρικού, λαϊκού ή μοναχού, όταν αποδέχεται συνύπαρξη Ορθοδοξίας και αιρέσεως (οικουμενισμού) μέσα στην Εκκλησία; Υπηρετούν το μυστήριο της σωτηρίας τους, όταν κλείνουν τα μάτια μπροστά στην αίρεση «οικουμενισμός», ο οποίος με «συνοδική» κατοχύρωση στην Κρήτη, έχει καταστρέψει την Ορθόδοξη αδελφική κοινωνία μέσα στην Εκκλησία; Ασφαλώς, όχι!

Δεν αμφισβητήσαμε ποτέ στη σφαίρα της Εκκλησιαστικής ζωής τους πνευματικούς Πατέρες, όταν συνεχίζουν το έργο και την διδασκαλία των Αποστόλων και των Πατέρων∙ ούτε αμφισβητούμε την προσφυγή στους Αγίους και τα θεμιτά αιτήματα των πιστών. Όλα αυτά όμως συγκρατούνται στο σημείο όπου η βάση είναι η ορθή πίστη – εκκλησιολογία και η υπακοή στους ιερούς κανόνες. Ορθή πίστη, ορθή εκκλησιολογία και υπακοή στην διαχρονική Ορθόδοξη Εκκλησία, είναι οι αντηρίδες της σωτηρίας.

Οι οικουμενιστές επίσκοποι επιθυμούν να κρημνίσουν τα όρια που διαμόρφωσαν (διαχρονικά) οι Πατέρες της Εκκλησίας, πιστεύοντας (δυστυχώς), ότι έτσι θα κάνει η Εκκλησία αισθητή την παρουσία της στο σύγχρονο κόσμο. Οι πνευματικοί – γέροντες και οι Ι. Μονές, υποκύπτουν στις απαιτήσεις των οικουμενιστών (ως «υπακοή» στην Εκκλησία!), φοβούμενοι αυτοέκφραση εναντίον της αιρέσεως «οικουμενισμός». Υπάρχουν, όμως, δόξα τω Θεώ και γέροντες και οι Ι. Μονές, που κινούνται εναντίον της αιρέσεως στα όρια συμπεριφοράς των Ι. Κανόνων.

Ο λόγος των σημερινών ποιμένων δεν είναι χαρισματικός, προφητικός, ελεγκτικός, μέσα στις φωνές: του κράτους, των συνδικάτων, των πολιτικών κομμάτων, της δημόσιας διοίκησης, του ραδιοφώνου – τηλεοράσεως, του αθλητισμού, του Τύπου κ.λ.π.

Έτσι, στο σημερινό φάσμα της κοινωνίας, η σωτήρια βαθύτερη σφαίρα των εμπειριών – βιωμάτων της Εκκλησίας απωθείται στο περιθώριο. Παράδειγμα και ο τοπικός Τύπος της πόλις μου (Βόλος), που αγνοεί-μηδενίζει, εδώ και πολύ καιρό, τα Ορθόδοξα αντι-οικουμενιστικά άρθρα, που όφειλε να τα δημοσιεύει, δεοντολογικά, ως μια θετικοποιητική δημοκρατική στάση.

Αυτή η έκλειψη του αντι-αιρετικού λόγου, αντιπαρατίθεται στα ορθόδοξα βιώματα πλήθους κατοίκων της Μαγνησίας – Ι. Μ. Δημητριάδος.

Ας διενεργήσουν «γκάλοπ» με έντονο θεολογικό χαρακτήρα και θα το διαπιστώσουν. Η οικουμενιστική διαλεκτική τους θεωρεί, δυστυχώς, «σχισματικούς».

Εδώ και χρόνια, στους κατανυκτικούς Εσπερινούς της Ι. Μ. Δημητριάδος, ουδέποτε αναλύθηκε η πνευματική τοποθέτηση – προσφορά του Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά (Β΄ Κυριακή των Νηστειών) κατά του Ρωμαιοκαθολικισμού∙ την Κυριακή αυτή, όπου η Εκκλησία προβάλλει με έμφαση τον ορθό, διαφωτιστικό λόγο του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ως την φυσική συνέχεια της Κυριακής της Ορθοδοξίας.

Οι ευθύνες βαρύνουν και το σύγχρονο «φοβικό» πλήρωμα, ως γνήσιο τέκνο του «σύγχρονου» πολιτισμού, το οποίο δεν έχει εξορύξει (ακόμη) το φρόνημα και την πρακτική του 15^ου Κανόνα της Α-Β Συνόδου από τη ζωή της Εκκλησίας. Το πλήρωμα, ναι μεν, αποδίδει συνειδησιακή μομφή στους οικουμενιστές επισκόπους και στην αίρεση, αλλά δεν προβαίνει (συλλογικά) στην αποδοκιμασία – καταγγελία του οικουμενισμού.

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς απαντά (διαχρονικά) σ’ όλους εκείνους που υποτιμούν τις δογματικές διαφορές: «Ου μικρόν εν τοις περί Θεού το παραμικρόν» (Συγγράμματα, Α΄, σελ. 24).

Να θυμίσουμε ότι ο Γρηγόριος ο Παλαμάς, η μεγάλη αυτή θεολογική μορφή και μέγας εκκλησιολογικός – εκκλησιαστικός ηγέτης, υπερασπίσθηκε την Ορθόδοξη πνευματικότητα – θεολογία σε δύο πεδία: α) στη διδασκαλία περί Αγίου Πνεύματος και β) στο μέγα πνευματικό κίνημα υπέρ «της θεολογίας του Ησυχασμού».

Η «λογική» απ’ αρχής σημάδεψε τη Δύση, διότι είναι θρέμμα (η Δύση) του φιλοσοφικού ουμανισμού, μιας φιλοσοφικής γνωσιολογίας στηριζομένης στον Αριστοτέλη.

Δεν είναι τυχαίο, ότι ο Θωμάς Ακινάτης πραγματοποίησε προσαρμογή της Χριστιανικής σκέψης στις αριστοτελικές έννοιες και αντίστροφα∙ έτσι δημιουργήθηκε η actus purus του Ρωμαιοκαθολικισμού και η αίρεση του Filioque.

Είναι αλήθεια, ότι το νήμα Ερμηνείας περί «εκπορεύσεως και πέμψης του Αγίου Πνεύματος» οδηγεί στο θέμα «περί της ουσίας και ενεργείας» στον Θεό∙ γι’ αυτό και ο διάλογος Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά με τον σχολαστικό (δυτικό) στη σκέψη Βαρλαάμ άρχισε από το Filioque και έφθασε στον προβληματισμό: Η ενέργεια του Θεού είναι άκτιστη ή κτιστή; Για να αντιληφθούμε σε βάθος τις αιρέσεις, πρέπει να εμβαθύνουμε (πρώτα) στη σωτήρια θεολογία των Πατέρων. Ιδού, σύντομα, τι λέγουν και οι Βαρλααμίτες – Ακινδυνιαστές.

Α) Filiogue= Εκπόρευση αιώνια του Αγίου Πνεύματος και από τον Υιό. Αυτή είναι η αίρεση των Ρωμαιοκαθολικών, που οδήγησε στο οριστικό σχίσμα μεταξύ Ανατολικής Εκκλησίας και Δυτικής.

Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΣΗ: Το άγιο Πνεύμα εκπορεύεται προαιώνια μόνο από τον Πατέρα, ενώ αποστέλλεται και φανερώνεται εν χρόνω στον κόσμο από τον Υιό (Ιω. 15, 26).

Β) actus purus= Δέχονται οι Ρωμαιοκαθολικοί, ότι η άκτιστη ουσία του Θεού ταυτίζεται απολύτως με την καθαρή ενέργεια του Θεού, γι’ αυτό και οι άνθρωποι έρχονται σε σχέση – κοινωνία με κτιστές ενέργειες του Θεού και όχι με την actus purus = καθαρή ενέργεια.

ΟΡΘΟΔΟΞΕΣ (Διαχρονικά) ΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΕΣ:

α) Αγ. Μάξιμος ο Ομολογητής: Από της ενεργείας η εκάστου φύσις χαρακτηρίζεται, της μεν ακτίστου ενεργείας, άκτιστον δεικνυούσης φύσιν, κτιστήν δε, της κτιστής».

β) Μ. Βασίλειος: Ημείς εκ των ενεργειών γνωρίζειν λέγομεν τον Θεόν, τη δε ουσία αυτού προσεγγίζειν ουχ υπισχνούμεθα∙ αι μεν γαρ ενέργειαι αυτού προς ημάς καταβαίνουσιν, η δε ουσία αυτού μένει απρόσιτος» (Λόγος κατ’ Ευνομίου).

Επίσης: «Η του Θεού άκτιστος ενέργεια… ου χρονικώς μόνον, αλλά και πληθυντικώς προάγεται, αναλόγως τοις μετέχουσι χορηγουμένη, και κατά την  επιτηδειότητα των υποδεχομένων επί μάλλον και ήττον ενιείσα την θεοποιόν λαμπρότητα» (κεφ. ξθ΄,  των θεολογικών).

γ) Αγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς: «Η μεν θεία υπερουσιότης ουδέποτε πληθυντικώς καλείται∙ η δε του Θεού θεία και άκτιστος χάρις και ενέργεια μεριζομένη αμερίστως, κατ’ εικόνα της ηλιακής ακτίνος, ή και θερμαίνει και φωτίζει και ζωοποιεί και αύξει, τοις τε λαμπομένοις την οικείαν ενίησι λαμπρότητα, και τοις οφθαλμοίς των ορώντων επιφαίνεται, κατά ταύτην γουν ως κατ’ αμυδράν εικόνα, και η θεία του Θεού ενέργεια, ου μία μόνον, αλλά και πολλαί καλούνται…».

δ) Γέροντας Εφραίμ Φιλοθεΐτης - Αριζόνας: «Όταν οι Δυτικοί ταυτίζουν εις τον θεόν ουσίαν και ενέργεια, δημιουργούν ουσιαστικώς αδιέξοδο. Εάν ο Θεός είναι απρόσιτος και κατά την ουσία και κατά τις ενέργειες, τότε οι άνθρωποι δεν ημπορούν να επικοινωνήσουν αληθινά μαζί του. Να εισέλθουν στην ουσία του Θεού δεν γίνεται∙ να σωθούν με τις κτιστές ενέργειες του Θεού, όπως τις θεωρούν οι Λατίνοι, πάλι δεν γίνεται.  Τα δογματικά τους άρα θεμέλια δεν επιτρέπουν στον πιστό να στηρίξη επί του ασφαλούς την δυνατότητα της πραγματικής σωτηρίας του, καθώς την προσέφερε ο Θεάνθρωπος Ιησούς.

Ο θεολόγος νους του αγίου Γρηγορίου (Παλαμά) έκαμε διάκριση μεταξύ «ουσίας και ενεργείας εις τον Θεόν» και εδίδαξε ότι ο «ακατάληπτος και απερινόητος κατά την ουσίαν Θεός καθίσταται προσιτός εις τους ανθρώπους δια των ενεργειών του. Ο άνθρωπος μετέχων των θείων ενεργειών ή της θείας χάριτος λαμβάνει κατά χάριν ό,τι ο Θεός κατέχει κατ’ ουσίαν» (Περιοδικό «ΟΣΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ», 1974, αριθ. 1).

ε) Καθηγητής Π. Χρήστου: «Η σωτηρία λοιπόν του ανθρώπου είναι πραγματική, διότι ο άνθρωπος καθίσταται Θεός κατά πάντα πλην κατ’ ουσίαν».

ΣΧΟΛΙΟ: Κλείνοντας τη μικρή αυτή εργασία, αισθανόμαστε υπερηφάνεια (Ορθόδοξη) για την πνευματική – ανεκτίμητη κληρονομιά που μας άφησε ο Αγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς. Μας άφησε την διαχρονική Πατερική Ορθόδοξη παράδοση, ζωντανή και κρυστάλλινη, ως οδηγό στις αφάνταστες δυσχέρειες που δημιουργεί ο οικουμενισμός και οι οικουμενιστές επίσκοποι. Δυστυχώς, ολίγοι ιεράρχες και κληρικοί προβάλλουν με ιδιαίτερη μέριμνα το σωτήριο έργο του Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά έναντι του Παπισμού και κατά προέκτασιν έναντι του οικουμενισμού, έναντι των κακοδοξιών της Δύσεως.

ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ