ΚΥΡΙΑΚΗ Ι΄ ΛΟΥΚΑ
ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ [:Γαλ. 3,23- 4,5]
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ
«Πρὸ δὲ τοῦ ἐλθεῖν τὴν πίστιν ὑπὸ νόμον ἐφρουρούμεθα συγκεκλεισμένοι εἰς τὴν μέλλουσαν πίστιν ἀποκαλυφθῆναι (:Προτοῦ ὅμως ἔλθει ἡ νέα αὐτὴ κατάσταση, στὴν ὁποία ἰσχύει πλέον ἡ πίστη, ὁ νόμος μᾶς φρουροῦσε κλεισμένους καλά, σὰν νὰ ἤμασταν μέσα σὲ κάποιο φρούριο, γιὰ νὰ καταφύγουμε ἔτσι στὴν πίστη ποὺ ἔμελλε νὰ ἀποκαλυφτεῖ μετὰ ἀπὸ καιρό)» [Γαλ. 3,23].
Εἶδες πῶς παρέστησε σαφῶς αὐτὰ τὰ ὁποῖα εἴπαμε; Διότι μὲ τίς λέξεις «ἐφρουρούμεθα» καὶ «συγκεκλεισμένοι» τίποτε ἄλλο δὲν θέλει νὰ δηλώσει, παρὰ τὴν ἀσφάλεια ἡ ὁποία δόθηκε ἀπὸ τίς ἐντολὲς τοῦ νόμου. Διότι σὰν νὰ κρατοῦσε αὐτοὺς μέσα σὲ ἕνα τεῖχος μὲ τὸν φόβο καὶ στὸ βίο τὸν σύμφωνο πρὸς αὐτόν, ὁ νόμος κρατοῦσε αὐτοὺς στὴν πίστη.
«ὥστε ὁ νόμος παιδαγωγὸς ἡμῶν γέγονεν εἰς Χριστόν, ἵνα ἐκ πίστεως δικαιωθῶμεν (:Συνεπῶς ὁ μωσαϊκὸς νόμος ἔγινε παιδαγωγός μας καὶ μᾶς προετοίμαζε νὰ ποθήσουμε καὶ νὰ γνωρίσουμε τὸν Χριστό, γιὰ νὰ λάβουμε τὴ δικαίωση καὶ τὴ σωτηρία ἀπὸ τὴν πίστη μας σὲ Αὐτόν)» [Γαλ. 3,23]. Ὁ παιδαγωγὸς βέβαια δὲν ἐναντιώνεται στὸν διδάσκαλο, ἀλλὰ καὶ συνεργεῖ, ἀπαλλάσσοντας τὸν νέο ἀπὸ κάθε κακία καὶ μὲ κάθε ἐπιμέλεια προετοιμάζοντάς τον νὰ δέχεται τὰ μαθήματα ἀπὸ τὸν διδάσκαλο. Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸν λέγει: «Ἀγνοοῦντες γὰρ τὴν τοῦ Θεοῦ δικαιοσύνην, καὶ τὴν ἰδίαν δικαιοσύνην ζητοῦντες στῆσαι, τῇ δικαιοσύνῃ τοῦ Θεοῦ οὐχ ὑπετάγησαν (: Δὲν φρόντισαν δηλαδὴ νὰ γνωρίσουν τὴν δικαίωση ποὺ δίνει ὁ Θεὸς ἀπὸ ἀγαθότητα, καὶ ζητοῦν νὰ στήσουν τὴν δική τους ἀντίληψη σχετικὰ μὲ τὴν δικαίωση. Γι᾿ αὐτὸ καὶ δὲν ὑπέταξαν τὸν ἑαυτό τους στὴν δικαίωση τοῦ Θεοῦ)» [Ρωμ. 10,3]. Ἐὰν λοιπὸν ὁ νόμος εἶναι παιδαγωγὸς καὶ φρουρούμαστε κλεισμένοι κάτω ἀπὸ αὐτόν, ὄχι μόνο δὲν εἶναι ἀντίθετος πρὸς τὴ χάρη, ἀλλὰ καὶ συνεργὸς εἶναι· ἐὰν ὅμως, ἐνῶ ἦλθε ἡ χάρη, ἐπιμένει νὰ ἰσχύει, τότε εἶναι ἀντίθετος. Διότι ἄν, ἐνῶ ὀφείλουμε νὰ ἐξέλθουμε πρὸς τὴν πίστη, αὐτὸς μᾶς κρατεῖ κλεισμένους, τότε καταστρέφει τὴ σωτηρία μας.
Διότι ὅπως ἀκριβῶς ὁ λύχνος, ἀφοῦ φώτισε στὴν νύκτα, ἄν, ὅταν ἔλθει ἡ ἡμέρα, ἀναγκάζει νὰ μὴ βλέπουμε τὸν ἥλιο, ὄχι μόνο δὲν πρόσφερε, ἀλλὰ κατέστρεψε, ἔτσι καὶ ὁ νόμος, ὅταν γίνεται ἐμπόδιο πρὸς τὰ μεγαλύτερα. Αὐτοὶ λοιπὸν οἱ ὁποῖοι τὸν τηροῦν τώρα, αὐτοὶ πολὺ περισσότερο τὸν κατηγοροῦν. Διότι καὶ ὁ παιδαγωγὸς τότε κάνει καταγέλαστο τὸν νέο, ὅταν, ἐνῶ ὁ καιρὸς καλεῖ αὐτὸν νὰ ἀπομακρυνθεῖ, τὸν κρατεῖ πλησίον του. Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸν καὶ ὁ Παῦλος λέγει: «Ἐλθούσης δὲ τῆς πίστεως οὐκέτι ὑπὸ παιδαγωγόν ἐσμεν (:Ὅταν λοιπὸν ἦλθε ἡ νέα κατάσταση, στὴν ὁποία ἰσχύει ἡ πίστη, δὲν εἴμαστε πλέον κάτω ἀπὸ τὴν παιδαγωγία τοῦ μωσαϊκοῦ νόμου)» [Γαλ. 3,25].
«Πάντες γὰρ υἱοὶ Θεοῦ ἐστε διὰ τῆς πίστεως ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ (:Διότι μὲ τὴν πίστη στὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ὅλοι γίνατε καὶ εἶστε υἱοὶ Θεοῦ ἐνήλικες, ὥριμοι καὶ χειραφετημένοι)» [Γαλ. 3,26]. Ὦ, πόσο μεγάλη εἶναι ἡ δύναμη τῆς πίστεως καὶ πῶς, προχωρῶντας, τὴν ἀποκαλύπτει! Διότι, προηγουμένως μὲν ἔδειξε, ὅτι ἡ πίστη ἀναδείκνυε αὐτοὺς υἱοὺς τοῦ πατριάρχου Ἀβραάμ· διότι ἔλεγε λίγο παραπάνω: «Γινώσκετε ἄρα ὅτι οἱ ἐκ πίστεως, οὗτοι εἰσιν υἱοὶ Ἀβραάμ (:Μάθετε συνεπῶς καὶ καταλάβετε ὅτι γνήσια παιδιὰ τοῦ Ἀβραὰμ δὲν εἶναι ὅσοι τηροῦν τὸν νόμο, ἀλλὰ ὅσοι κυριαρχοῦνται ἀπὸ τὴν πίστη)» [Γαλ. 3,7]. Τώρα ὅμως δείχνει ὅτι εἶναι καὶ παιδιὰ τοῦ Θεοῦ: «Πάντες γὰρ υἱοὶ Θεοῦ ἐστε διὰ τῆς πίστεως ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ (:Διότι μὲ τὴν πίστη στὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ὅλοι γίνατε καὶ εἶστε υἱοὶ Θεοῦ ἐνήλικες, ὥριμοι καὶ χειραφετημένοι)» [Γαλ. 3,26]· διὰ τῆς πίστεως, ὄχι διὰ τοῦ νόμου.
Ὕστερα, ἐπειδὴ εἶπε μεγάλο καὶ θαυμαστὸ πρᾶγμα, λέγει καὶ τὸν τρόπο τῆς υἱοθεσίας: «Ὃσοι γὰρ εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύσασθε (:Καὶ εἶστε υἱοὶ τοῦ Θεοῦ, διότι ὅσοι βαπτιστήκατε στὸν ὄνομα τοῦ Χριστοῦ πιστεύοντας σὲ Αὐτὸν ὡς σωτῆρα, ντυθήκατε τὸν Χριστὸ καὶ ἑνωθήκατε μαζί Του)». Καὶ γιατί δὲν εἶπε: «διότι ὅσοι βαπτιστήκατε στὸν Χριστό, ἔχετε γεννηθεῖ ἀπὸ τὸν Θεό»; Διότι αὐτὸ ἦταν τὸ φυσικὸ ἑπόμενο γιὰ νὰ ἀποδείξει ὅτι ἦσαν υἱοὶ τοῦ Θεοῦ. Διότι λέγει αὐτὸ μὲ τρόπο πολὺ φρικωδέστερο. Διότι, ἀφοῦ ὁ Χριστὸς εἶναι Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, καὶ ἐσὺ ἔχεις ἐνδυθεῖ Αὐτόν, ἔχοντας μέσα σου τὸν Υἱό, καὶ ἀφοῦ ἀφομοιώθηκες πρὸς Αὐτόν, ἔχεις ὁδηγηθεῖ σὲ μία συγγένεια καὶ σὲ μία εἰκόνα.
«Οὐκ ἔνι ᾿Ιουδαῖος οὐδὲ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδὲ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ· πάντες γὰρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ (:Δὲν ὑπάρχουν πλέον διαφορὲς ἐθνικότητας, κοινωνικῆς τάξεως καὶ φύλου. Δὲν ὑπάρχει διάκριση δούλου καὶ ἐλεύθερου, δὲν ὑπάρχει διάκριση ἄνδρα καὶ γυναίκας. Διότι ὅλοι σας γίνατε ἕνας νέος ἄνθρωπος μὲ τὴν ἕνωσή σας μὲ τὸν Ἰησοῦ Χριστό)» [Γαλ. 3,28]. Εἶδες ἀκόρεστη ψυχή; Διότι ἀφοῦ εἶπε ὅτι γίναμε υἱοὶ τοῦ Θεοῦ διὰ τῆς πίστεως, δὲν σταματᾷ μέχρι αὐτὸ τὸ σημεῖο, ἀλλὰ ἐπιζητεῖ νὰ βρεῖ κάτι περισσότερο, τὸ ὁποῖο δύναται νὰ παραστήσει σαφέστερα τὴν ἐγγύτερη ἕνωση μὲ τὸν Χριστό. Καὶ ἀφοῦ εἶπε ὅτι «ἔχετε ἐνδυθεῖ Αὐτόν», οὔτε σὲ αὐτὴν τὴ λέξῃ ἀρκεῖται, ἀλλὰ ἑρμηνεύοντάς την, προχωρεῖ βαθύτερα ἀπὸ αὐτὴ τὴν ἕνωση, καὶ λέγει ὅτι «Πάντες γὰρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ (:Διότι ὅλοι σας γίνατε ἕνας νέος ἄνθρωπος μὲ τὴν ἕνωσή σας μὲ τὸν Ἰησοῦ Χριστό)»· δηλαδὴ μία μορφή, ἕναν τύπο ἔχετε ὅλοι, τὸν τύπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τί θὰ ἦταν φρικωδέστερο ἀπὸ αὐτὰ τὰ λόγια; Ὁ Ἕλληνας καὶ ὁ Ἰουδαῖος καὶ ὁ πρώην δοῦλος, ὄχι ἀγγέλου, οὔτε ἀρχαγγέλου, ἀλλὰ αὐτοῦ τοῦ ἴδιου τοῦ Κυρίου τῶν πάντων ἔχοντας τὴ μορφή, περιφέρεται ἐμφανίζοντας στὸν ἑαυτό του τὸν Χριστό.
«Εἰ δὲ ὑμεῖς Χριστοῦ, ἄρα τοῦ ᾿Αβραὰμ σπέρμα ἐστὲ καὶ κατ᾿ ἐπαγγελίαν κληρονόμοι (:Ἐὰν λοιπὸν ἐσεῖς ποὺ εἶστε ἐθνικοὶ Χριστιανοὶ ἀνήκετε στὸν Χριστό, ἄρα διαμέσου τοῦ Χριστοῦ, ποὺ εἶναι ὁ εὐλογημένος ἀπόγονος τοῦ Ἀβραάμ, εἶστε κι ἐσεῖς ἀπόγονοι τοῦ Ἀβραάμ· καὶ σύμφωνα μὲ τὴν ὑπόσχεση εἶστε καὶ κληρονόμοι τῆς εὐλογίας)» [Γαλ. 3,29]. Εἶδες πὼς αὐτὸ τὸ ὁποῖο ἔλεγε προηγουμένως γιὰ τὸν ἀπόγονο, ἀπέδειξε τώρα, ὅτι δηλαδὴ σὲ αὐτὸν καὶ στὸν Ἀπόγονο τοῦ ἔχουν δοθεῖ οἱ εὐλογίες;
«Λέγω δέ, ἐφ᾿ ὅσον χρόνον ὁ κληρονόμος νήπιός ἐστιν, οὐδὲν διαφέρει δούλου, κύριος πάντων ὤν, ἀλλὰ ὑπὸ ἐπιτρόπους ἐστὶ καὶ οἰκονόμους ἄχρι τῆς προθεσμίας τοῦ πατρός. οὕτω καὶ ἡμεῖς, ὅτε ἦμεν νήπιοι, ὑπὸ τὰ στοιχεῖα τοῦ κόσμου ἦμεν δεδουλωμένοι (:Καὶ γιὰ νὰ σᾶς διευκρινίσω τὴν ἀλήθεια αὐτή, χρησιμοποιῶ κι ἄλλο ἕνα παράδειγμα. Λέω λοιπὸν τὸ ἑξῆς: Γιὰ ὅσο χρόνο κάθε κληρονόμος εἶναι ἀνήλικος, δὲ διαφέρει σὲ τίποτε ἀπὸ τὸν δοῦλο, ἂν καὶ εἶναι κύριος ὅλης τῆς πατρικῆς περιουσίας ποὺ κληρονόμησε. Καὶ δὲ διαφέρει ἀπὸ τὸν δοῦλο, διότι ἐνῶ εἶναι κύριος τῆς πατρικῆς του κληρονομίας, ἐξαρτᾷται ἀπὸ ἐπιτρόπους ποὺ τὸν κηδεμονεύουν καὶ οἰκονόμους ποὺ διαχειρίζονται τὴν πατρική του περιουσία, μέχρι τὸν χρόνο ποὺ ὅρισε ὁ πατέρας. Ἔτσι καὶ ἐμεῖς οἱ Χριστιανοί, ὅταν ἤμασταν σὲ νηπιώδη πνευματικὴ κατάσταση, ἤμασταν ὑποδουλωμένοι στὴ στοιχειώδη καὶ ἀνεπαρκῆ θρησκευτικὴ γνώση τοῦ κόσμου ποὺ βρίσκεται στὴν ἄγνοια καὶ τὴν ἀμάθεια)» [Γαλ. 4,1-3].
«Νήπιον» ἐδῶ λέγει ὄχι στὴν ἡλικία, ἀλλὰ στὸ φρόνημα, γιὰ νὰ δείξει ὅτι ὁ μὲν Θεὸς ἀπὸ τὴν ἀρχὴ ἤθελε νὰ χαρίσει αὐτά· ἀλλὰ ἐπειδὴ ἀκόμη ἤμασταν σὲ νηπιώδη κατάσταση, ἐπέτρεψε νὰ ἤμασταν ὑπὸ τὰ στοιχεῖα τοῦ κόσμου, δηλαδὴ τίς νουμηνίες καὶ τὰ Σάββατα· διότι αὐτὲς οἱ ἡμέρες γίνονται γιὰ ἐμᾶς ἀπὸ τὴν περιφορὰ τοῦ ἥλιου καὶ τῆς σελήνης. Ἐὰν λοιπὸν καὶ τώρα σᾶς ὁδηγοῦν ὑπὸ τὴν ἐξουσία τοῦ νόμου, δὲν κάνουν τίποτε ἄλλο, παρὰ νὰ σᾶς ὁδηγοῦν πίσω, ἐνῶ βρίσκεστε στὸ χρόνο τῆς ὥριμης ἡλικίας. Βλέπεις πόσο κακὸ εἶναι ἡ τήρηση τῶν ἡμερῶν; Τὸν Κύριο, τὸν οἰκοδεσπότη, τὸν κυρίαρχο πάντων, ὑποβιβάζει στὴν τάξη τοῦ δούλου.
«Ὃτε δὲ ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου, ἐξαπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ, γενόμενον ἐκ γυναικός, γενόμενον ὑπὸ νόμον (:Ὅταν ὅμως συμπληρώθηκε ὁ χρόνος ποὺ εἶχε ὁρίσει ἡ πανσοφία τοῦ Θεοῦ, ἀπέστειλε ὁ Θεὸς στὸν κόσμο τὸν Υἱό Του, ὁ Ὁποῖος ἔγινε ἄνθρωπος ἀπὸ γυναῖκα καὶ ὑποτάχθηκε στὸν μωσαϊκὸ νόμο). ἵνα τοὺς ὑπὸ νόμον ἐξαγοράσῃ, ἵνα τὴν υἱοθεσίαν ἀπολάβωμεν (:προκειμένου νὰ ἐξαγοράσει ἐκείνους ποὺ ἦταν ὑποδουλωμένοι στὴν κατάρα τοῦ μωσαϊκοῦ νόμου, γιὰ νὰ λάβουμε τὴν υἱοθεσία ποὺ ὁ Θεὸς μᾶς εἶχε ὑποσχεθεῖ)» [Γαλ. 4,4-5]. Δύο αἰτίες καὶ κατορθώματα τῆς Σαρκώσεως θέτει ἐδῶ, καὶ τὴν ἀπαλλαγὴ ἀπὸ τὰ κακά, καὶ τὴ χορήγηση τῶν ἀγαθῶν· τὰ ὁποῖα δὲν ἦταν δυνατὸν νὰ κατορθωθοῦν ἀπὸ κανένα, παρὰ μόνο ἀπὸ Αὐτόν. Ποιά λοιπὸν ἦσαν αὐτά;
Νὰ ἀπαλλαγοῦμε ἀπὸ τὴν κατάρα τοῦ νόμου καὶ νὰ ὁδηγηθοῦμε στὴν υἱοθεσία. Διότι λέγει «προκειμένου νὰ ἐξαγοράσει ἐκείνους ποὺ ἦταν ὑποδουλωμένοι στὴν κατάρα τοῦ μωσαϊκοῦ νόμου, γιὰ νὰ λάβουμε τὴν υἱοθεσία ποὺ ὁ Θεὸς μᾶς εἶχε ὑποσχεθεῖ». Καλῶς εἶπε «νὰ λάβουμε», δείχνοντας ὅτι ἦταν ὀφειλόμενη. Διότι ἄνωθεν εἶχε ὑποσχεθεῖ ὅπως καὶ ἔδειξε ὁ ἴδιος διὰ πολλῶν ὅτι δόθηκαν γι᾿ αὐτὰ ὑποσχέσεις στὸν Ἀβραάμ.
«Καὶ ἀπὸ ποῦ εἶναι φανερὸ ὅτι γίναμε υἱοί;», λέγει. Εἶπε ἕνα τρόπο ὅτι ἐνδυθήκαμε τὸν Χριστό, ὁ ὁποῖος εἶναι Υἱός· λέγει τώρα καὶ δεύτερο, ὅτι λάβαμε τὸ πνεῦμα τῆς υἱοθεσίας. Διότι δὲ θὰ μπορούσαμε νὰ ὀνομάσουμε Πατέρα τὸν Θεό, ἐὰν προηγουμένως δὲν εἴχαμε γίνει υἱοί. Ἐὰν λοιπὸν ἡ χάρη μᾶς ἀνέδειξε ἀπὸ δούλους, ἐλεύθερους, ἀπὸ νήπια, τέλειους, ἀπὸ ἐχθρούς, κληρονόμους καὶ υἱούς, πῶς δὲν εἶναι ἄτοπο καὶ ἐσχάτης ἀγνωμοσύνης ἀπὸ τὴ μιὰ μεριά τὸ νὰ ἐγκαταλείψουμε αὐτήν, καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη νὰ ἐπιστρέψουμε στὴν κατάσταση ποὺ ἤμασταν πρὶν ἀπὸ τὴν ἐπίσκεψη τῆς θείας χάρης;
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
ἐπιμέλεια κειμένου: Ἑλένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
• https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-epistulam-ad-galatas-commentarius.pdf
• Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου Ἅπαντα τὰ ἔργα, Ὑπόμνημα στὴν Πρὸς Γαλάτας ἐπιστολή, κεφ. Γ΄ καὶ Δ΄, πατερικὲς ἐκδόσεις «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς»(ΕΠΕ), ἐκδ. οἶκος «Τὸ Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1979, τόμος 20, σελίδες 314-323 .
• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient greek/tools/liddell-scott/index.html
• Π. Τρεμπέλα, Ἡ Καινὴ Διαθήκη μὲ σύντομη ἑρμηνεία (ἀπόδοση στὴν κοινὴ νεοελληνική), ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ὁ Σωτήρ», ἔκδοση τέταρτη, Ἀθήνα 2014.
• Ἡ Καινὴ Διαθήκη, Κείμενον καὶ ἑρμηνευτικὴ ἀπόδοσις ὑπὸ Ἰωάννου Κολιτσάρα, ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ἡ Ζωή», ἔκδοση τριακοστὴ τρίτη, Ἀθήνα 2009.
• Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη κατὰ τοὺς ἑβδομήκοντα, Κείμενον καὶ σύντομος ἀπόδοσις τοῦ νοήματος ὑπὸ Ἰωάννου Κολιτσάρα, ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ἡ Ζωή», ἔκδοση τέταρτη, Ἀθήνα 2005.
• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia Diathikh/Biblia/Palaia Diathikh.htm
• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh Diathikh/Biblia/Kainh Diathikh.htm
