Η Λάρισα στην Επανάσταση του 1821

Κων/νου Αθ. Οικονόμου

    Μετά το θάνατο του Αλή πασά, και την κήρυξη της ελληνικής Επανάστασης, όλες οι διαθέσιμες στρατιωτικές δυνάμεις των Οθωμανών συγκεντρώθηκαν στη Λάρισα και τους γύρω οικισμούς. Μέχρι το τέλος του 1821 πασάδες απεσταλμένοι από την υψηλή Πύλη έφτασαν στη Λάρισα με τη διαταγή να συγκεντρώσουν τουλάχιστον 20.000 άνδρες για την καταστολή της ελληνικής Επανάστασης. Οι πασάδες αυτοί ήταν ο Βεράμ, ο Μεχίμ, ο Αλή Σχουδίν και ο Χατζη-Μπεκίρ¹. Την άνοιξη του
επομένου έτους είχαν συγκεντρωθεί γύρω από τη Λάρισα ισχυρή δύναμη 24.000 ανδρών και 6.000 ιππέων. Γενικός συντονιστής του τμήματος αυτού είχε οριστεί ο Μαχμούτ πασάς Δράμαλης, ενώ ο προκάτοχός του Χουρσίτ, που είχε πέσει σε δυσμένεια το προηγούμενο διάστημα, είχε αποτραβηχθεί και δεν συμμετείχε στις προετοιμασίες.

Όμως, όπως ίσως γνωρίζουμε, η στρατιά αυτή του Δράμαλη συνετρίβη από τους Κολοκοτρώνη και Νικηταρά, που ήταν επικεφαλής μιας μικρής δύναμης 2.500 ανδρών, στα Δερβενάκια, την 26η/7/1822. Έτσι ο Δράμαλης έπεσε σε μελαγχολία που, κατά πολλούς, τον οδήγησε στο θάνατο, την 27η Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς. Η ήττα όμως των Τούρκων στην Πελοπόννησο έφερε τον Χουρσίτ σε ακόμα χειρότερη θέση διότι κατηγορήθηκε ότι δεν συνέδραμε την προσπάθεια του Δράμαλη. Αυτό το τελευταία κατηγορία συνοδευόταν και από την υποψία ότι ο ίδιος είχε καταχραστεί θησαυρούς του Αλή πασά τον οδήγησαν στην οριστική δυσμένεια του σουλτάνου Μαχμούτ. Μόλις πληροφορήθηκε από ανθρώπους του ότι η Πύλη σχεδίαζε την καταδίκη του σε θάνατο, αυτοκτόνησε προλαμβάνοντας τις εξελίξεις. Ο τάφος του, η μάλλον η επιτύμβια στήλη του, σωζόταν μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα στην περιοχή του Πέρα Μαχαλά. Όμως την τιμωρία που απέφυγε όσο ήταν εν ζωή, δεν την απέφυγε μετά θάνατον. Λίγες μέρες μετά την αυτοκτονία του ήρθαν στη Λάρισα ζαπτιέδες² από την Πόλη, έχοντας στα χέρια τους σουλτανικό φιρμάνι, και ξέθαψαν το πτώμα του Χουρσίτ και αφού έκοψαν το κεφάλι το τοποθέτησαν σε ασημένια λεκάνη και το παρέδωσαν στον Οθωμανό σουλτάνο. Υπάρχει και η άλλη όμως άποψη, που δεν ομιλεί περί αυτοκτονίας του Χουρσίτ. Σύμφωνα μ' αυτή ο Χουρσίτ εκτελέστηκε δι' αποκεφαλισμού, κοντά στην όχθη του Πηνειού,στη θέση Κινάμ Βέη, μετά από φιρμάνι που προσκόμισαν απεσταλμένοι του σουλτάνου. Πάντως η μνήμη του Χουρσίτ έμενε για χρόνια ζωγραφισμένη με μελανά χρώματα στο νου των χριστιανών της Λάρισας, οι οποίοι με φρίκη θυμούνταν τα κατορθώματά του στη θεσσαλική πόλη. Δεν περνούσε άλλωστε ούτε μια μέρα χωρίς να θανατωθεί κάποιος Έλληνας, είτε με αγχόνη είτε με το φρικτότερο τσιγκέλι³. Αξίζει να αναφέρουμε ότι εν όψει της αυτονόμου Ελλάδας του 1828 οι Οθωμανοί οχύρωσαν ακόμα περισσότερο τη Λάρισα σκάβοντας βαθύτερη τάφρο περιμετρικά της πόλης (εκεί που σήμερα η οδός Πολυτεχνείου). Τα έργα αυτά αποπερατώθηκαν το 1829 και έγιναν κυρίως με εργασία – αγγαρεία των χριστιανών της πόλης.

1. Επ. Φαρμακίδης, Η Λάρισα, σ. 209.

2. Χωροφύλακες – αστυνομικοί.

3. Οι δύστυχοι καταδικασμένοι σηκώνονταν με ειδική ανυψωτική μηχανή και εν συνεχεία αφήνονταν να πέσουν πάνω σε αιχμηρό μεγάλο τσιγκέλι, βρίσκοντας φρικτό, βασανιστικό και αργό θάνατο. Αξίζει να σημειώσουμε πως ο διαβόητος Αλής ήταν ο κύριος εφαρμοστής αυτής της θανατικής ποινής. Μάλιστα η παραλία του Αλμυρού ήταν ένας τέτοιος τόπος θανάτωσης, γι΄αυτό και η ονομασία της περιοχής Τσιγκέλι.

ΕΠΙΣΥΝΑΠΤΩ ΧΑΡΤΗ ΠΟΛΗΣ [1830 ΠΕΡΙΠΟΥ] ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΠΟΧΗΣ