ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ, ΘΕΜΕΛΙΩΤΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ :ΑΓΩΝΑΣ Α.Φ. 200  http://www.agonas.org/

“Η πλήρης αναβίωση της κλασσικής ελληνικής φιλολογίας κατά τον τέταρτο μ.Χ. αιώνα στη Χριστιανική Ανατολή ήταν ένας από τους δημιουργικότερους πολιτισμούς, τους οποίους είδε ποτέ η ιστορία”. (Ζέγκερ)

“Αστέρια τρία λαμπερά και ποταμοί σοφίας στης Γνώσης το στερέωμα τα μύρα τους σκορπούν. Και κάτω από τη λάμψη τους με ύμνους αγνής λατρείας να φωτιστούν ολόθερμα τα νιάτα λαχταρούν”. (Τούλα Τρυφωνοπούλου)

Η 30ή Ιανουαρίου καθιερώθηκε επίσημα από την εποχή του αυτοκράτορα Αλεξίου Κομνηνού (1081-1118) ως κοινή εορτή των τριών Ιεραρχών, Βασιλείου του Μεγάλου, Γρηγορίου του Θεολόγου και Ιωάννου του Χρυσοστόμου.

Έκτοτε η Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία και η Ελληνική Παιδεία την ημέρα αυτή τιμούν και γεραίρουν τη μνήμη των τριών τούτων ιεραρχών, γιατί υπήρξαν μεγάλοι της Εκκλησίας πατέρες, εξέχουσες της Ορθοδοξίας μορφές, διαπρύσιοι της αλήθειας κήρυκες, ακατάβλητοι του δικαίου αγωνιστές, ακάματοι του καλού εργάτες, ανιδιοτελείς των πονεμένων υποστηρικτές, μόνιμοι των πτωχών τροφοδότες, ανεξάντλητοι της σοφίας θησαυροί, έξοχοι της νεότητας παιδαγωγοί, κορυφαίοι του ελληνικού λόγου χειριστές, θαυμαστοί, της οικουμένης διδάσκαλοι.

Στην εν γένει δράση των τριών αυτών φωστήρων του ελληνισμού βρίσκει αρμονική έκφραση ο συγκερασμός της θείας χριστιανικής θρησκείας και του αρχαίου ελληνικού πνεύματος. Συστηματικοί μελετητές της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας και φιλοσοφίας (σπούδασαν και οι τρείς στην Αθήνα), εναρμόνισαν τα διδάγματα των κορυφαίων φιλοσόφων της αρχαιότητας με τη διδασκαλία του Χριστού και έθεσαν τις βάσεις, που πάνω τους θεμελιώθηκε και οικοδομήθηκε ο ελληνοχριστιανικός πολιτισμός.

Η περίφημη πραγματεία του Μεγάλου Βασιλείου “προς τους νέους, όπως αν εξ ελληνικών ωφελοίντο λόγων” παρέχει ακλόνητες μαρτυρίες για την ωφελιμότητα και την αξία των ανθρωπιστικών σπουδών. Χαρακτηριστική και εξόχως διδακτική παραμένει η προτροπή του για ό,τι υπέροχο και υγιές υπάρχει στα αριστουργήματα της αρχαίας ελληνικής διάνοιας: “Και καθάπερ της ροδωνιάς του άνθους δρεψάμενοι τας ακάνθας εκκλίνομεν, ούτω και επί των τοιούτων λόγων. Όσον χρήσιμον καρπωσάμενοι, το βλαβερόν φυλαξώμεθα”.

Η καταπληκτική δύναμη και η γοητεία των τριών Ιεραρχών συνίστατο στο ότι εφάρμοζαν πιστά και απαρέγκλιτα τα κηρύγματα του Ευαγγελίου και παρουσίαζαν απόλυτη συνέπεια λόγων και έργων, “καθ’ όσον ο μεν βίος αυτών ήτο οδηγός της θεωρίας, η δε θεωρία επισφράγισις του βίου των”.

Οι ευαίσθητες ψυχές τους έγιναν πραγματικοί δέκτες της ανθρώπινης δυστυχίας και πομποί μηνυμάτων αγάπης, παρηγοριάς και ενθάρρυνσης. Ανάλωσαν τη ζωή και την περιουσία τους για τη στήριξη της ορθοδοξίας, την ίδρυση και τη λειτουργία ιδρυμάτων μόρφωσης και φιλανθρωπίας.

Στην προσπάθειά τους να αναμορφώσουν την κοινωνία, σύμφωνα με το πνεύμα του γνήσιου χριστιανικού και του ελληνοπρεπούς παιδευτικού ιδεώδους υπεσήλθαν σε όλες τις σφαίρες της κοινωνικής δράσης και ουδέποτε έπαυσαν με το υψηλό αίσθημα αγάπης, φιλαληλίας και θυσίας που τους διέκρινε να βοηθούν τους αδυνάτους και τους φτωχούς, να ανακουφίζουν τους πονεμένους και τους ασθενείς, να διδάσκουν του νέους και να παραδειγματίζουν τους ενηλικιωμένους.

Η άσκηση της αληθινής χριστιανικής αρετής, η βοήθεια και η προστασία κάθε κατατρεγμένου και η στηλίτευση της αδικίας και της διαφθοράς, τους κατέστησαν τόσο δημοφιλείς, ώστε να συναντήσουν το μίσος των ισχυρών της ημέρας και να υποστούν παντοειδείς διώξεις. Ουδέποτε όμως κάμφθηκαν ή δείλιασαν.

Προς όλους γενικά τους ισχυρούς εχθρούς της θρησκείας δείχθηκαν γενναίοι και ακλόνητοι. Οι λόγοι τους γεμάτοι ηθική βαρύτητα από τη θερμότητα του αισθήματος και τη φλόγα της πίστης, ήταν φοβερά ραπίσματα για τους ανήθικους, τους αιρετικούς και τους ειδωλολάτρες. Η απάντηση του Βασιλείου στις απειλές του ύπαρχου Μόδιστου, αποσταλμένου του αυτοκράτορα Ουάλη: “Ούτε το κατακαίον πυρ, ούτε το αποσφάζον ξίφος, ούτε τους γαμψούς όνυχας με τα οποία με απειλείς φοβούμαι. Ο θάνατος θέλει εκπληρώσει απάσας τας επιθυμίας μου, διότι θέλει με φέρει προς τον Θεό” αποκαλύπτει την υπεροχή του ψυχικού σθένους του ιεράρχη απέναντι στην αυτοκρατορική ισχύ.

Ο μνημειώδης λόγος του Γρηγορίου κατά την παραίτησή του από τον πατριαρχικό θρόνο: “Θρόνου εξώσατε, πόλεως απελάσατε, μόνον την πίστιν τηρήσατε, την αλήθειαν και την αρετήν αγαπήσατε” αποτελεί απαράμιλλο καύχημα φωνής και θυσίας ιεράρχη. Και η αντιμετώπιση των απειλών της αυτοκράτειρας Ευδοξίας από το Χρυσόστομο υπήρξε επίσης θαυμαστή, θαρραλέα και καρτερική. Δε συμβαίνει όμως το ίδιο με μερικούς σημερινούς ιεράρχες που αναρριχιένται στο μητροπολιτικό θρόνο με τη βοήθεια των “διαπλεκόμενων συμφερόντων” στοχεύουν στην καλοπέραση, τον πλουτισμό και δεν αποχωρούν παρά τη δημόσια κατακραυγή και τον αυτοευτελισμό τους από την εμπλοκή τους σε ηθικά και οικονομικά σκάνδαλα.

Αν και πέρασαν αιώνες από την εποχή των τριών μεγάλων ιεραρχών, το ανέσπερο φως, που αυτοί εξέπεμψαν εξακολουθεί και σήμερα να φωτίζει και να καταυγάζει, να ζωογονεί και να ζεσταίνει κάθε γνήσια χριστιανική ορθόδοξη καρδιά και ελληνική ψυχή.

Τα κηρύγματα, οι λόγοι, οι επιστολές, τα συγγράμματα και το παράδειγμά τους εξακολουθούν και σήμερα να τροφοδοτούν τον ελληνισμό και την οικουμένη. “Ολίγαι ημέραι παρέρχονται χωρίς ν’ αντλήσω θησαυρούς γνώσεων και θρησκευτικής εποικοδομής από των λόγων του Χρυσοστόμου ή του Γρηγορίου” γράφει ο Γλάδστων. “Οι πατέρες της Εκκλησίας ήταν πνεύματα πολύ ανώτερα, μεγάλες ψυχές, γεμάτες ηρωικά αισθήματα, άνθρωποι που είχαν μια θαυμαστή πείρα των πνευμάτων και των ηθών των ανθρώπων” προσθέτει ο Φενελόν.

Υπήρξαν όντως “οι τον λαό ποικίλαις αρεταίς εκθρέψαντες” και αναδείχθηκαν άξιοι μαθητές Εκείνου που κήρυξε: “Υπόδειγμα δέδωκα υμίν, ίνα καθώς εγώ ποιώ και υμείς ποιείτε”.

Από τέτοιους ιεράρχες έχει ανάγκη η Εκκλησία και η πατρίδα μας. Ας φροντίσουν να τους ομοιάσουν και οι σημερινοί μας. Ας συναισθανθούν το χρέος τους και ας το εκπληρώσουν προς δόξαν Θεού και σωτηρία ψυχών.

Ας τιμήσουμε και φέτος, επ’ ευκαιρία της εορτής τους, “τους τρεις μέγιστους φωστήρας της τρισηλίου Θεότητας” επάξια, ας αντλήσουμε διδάγματα από την άγια ζωή και την πολυσχιδή τους δράση και ας γίνουμε όχι μόνο των λόγων αυτών εραστές” αλλά και των έργων μιμητές. Ας πούμε με τα χείλη και την καρδιά και ας κάνουμε βίωμά μας τους παρακάτω στίχους της Τ. Τρυφωνοπούλου: “Κι εμείς κρατούμε ευλαβικά μες της ψυχής τα βάθη το θείο τους που άφησαν παράδειγμα στη γη. Να ‘χει η ζωή μας στόλισμα της Αρετής τα άνθη και τ’ άστρο τους το δρόμο μας ψηλά να οδηγεί”.

Α.Κ.