ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΜΥΤΗΛΙΝΑΙΟΥ
Στο προηγούμενο δημοσίευμά μας ο π. Αθανάσιος αναφέρθηκε εισαγωγικά στο είδος του βιβλίου (προφητικό), στη γλωσσική του μορφή, στο περιεχόμενο, στην ιδιαίτερη αξία του αλλά και στη δυσκολία που παρουσιάζει στην κατανόησή του λόγω της ιδιόμορφης έκθεσης του κειμένου όπου οι περιγραφές αναφέρονται σε προφητείες που κινούνται στο μέλλον, στο παρόν αλλά και στο παρελθόν.
Και αφού διευκρίνισε τα σχετικά με τις προφητείες τις
αναφερόμενες στο μέλλον, συνέχισε με όσες αφορούν το παρόν, χρησιμοποιώντας για
παράδειγμα τον Ιωάννη τον Πρόδρομο που η προφητεία του δεν ήταν άλλη παρά να
δείξει στους ανθρώπους το Χριστό, να τους πει ότι είναι ο Μεσσίας που περίμεναν
και ότι ο ίδιος δεν ήταν άξιος να λύσει ούτε τους ιμάντες των υποδημάτων του.
Β’ συνέχεια
Αλλά όταν προφητεύη δια τον Χριστόν, ο Χριστός είναι παρών.
Και ο Ιωάννης ο Βαπτιστής είναι μέγας Προφήτης! Και όμως, αγαπητοί μου,
προφητεύει μόνο το παρόν. Είναι δε δυσκολώτερο να προφητεύσης το παρόν απ’ ότι
να προφητεύσης το μέλλον.
Τέλος η προφητεία
κινείται και εις το παρελθόν. προφητεύει εκείνα τα οποία ανθρώπινο μάτι δεν
έχει δη. Όταν, επί παραδείγματι, ο Μωϋσής, ο μέγας Προφήτης, καταγράφη στο
βιβλίον της Γενέσεως την δημιουργία του κόσμου και του ανθρώπου, από πού τα
ήξερε; Προφητικώς γράφει. Συνεπώς είναι Προφήτης που κινείται εις το παρελθόν.
Ακόμη ο χαρακτήρ της
προφητείας είναι ευρύτερος, απ’ ό,τι σας είπα, επειδή έχει και το στοιχείον της
διδασκαλίας. Δηλαδή η προφητεία περιέχει προτροπάς, ηθικάς προτροπάς, παρακινεί
σε μετάνοια, παραμυθεί τους πιστούς στον σκληρό αγώνα της πνευματικής ζωής και
λοιπά. Πολλές φορές οι Προφήται έρχονται να ενισχύσουν και να βοηθήσουν, να
παρακινήσουν εις μετάνοιαν και να ανορθώσουν τον λαόν που τους ακούει. δηλαδή
δεν έρχεται η προφητεία μόνο να πη τι θα γίνη ή τι έγινε, αλλά και πως πρέπει
να σταθούν οι άνθρωποι ενώπιον του Θεού.
Γι’ αυτόν τον λόγο
-υπογραμμίζω και σημειώνω- δεν θα πρέπει -δεν! υπογραμμίζω το δεν- δεν θα
πρέπει να δούμε το βιβλίον της Αποκαλύψεως με την στενήν έννοιαν της
προφητείας, δηλαδή σαν ένα βιβλίο που θα μας πη μόνο δια το μέλλον. Όχι,
αγαπητοί μου. το βιβλίον της Αποκαλύψεως θα κινηθή και προς τα πίσω και προς τα
εμπρός και -ακούστε!- εις το παρόν.
Τί είπε εδώ ο Κύριος;
«Α εισι».12. εκείνα τα οποία υπάρχουν, υφίστανται. Και εκείνο το «α εισι» δεν
είναι εκείνο μόνον το οποίον συνέβαινε τότε που ο Κύριος υπηγόρευε εις τον
Ιωάννην την Αποκάλυψιν και του εδείκνυε με τις εικόνες τις συμβολικές παν ό,τι
συνέβαινε στην εποχή του. Όταν θα γράψη για την «μεγάλη την πόρνη τη
Βαβυλώνα»13, τη Ρώμη - δεν είναι η Ρώμη μόνον- τότε εκείνο το «α εισι», είναι
και σήμερα, θα είναι και αύριο. αλλά για το αύριο θα είναι αυτό που θα ανήκη
στο αύριο, και θα είναι ως παρόν. Ετσι λοιπόν ανά πάσα στιγμή η Αποκάλυψις
κινείται στο παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον.
Έχει δε αυτήν την
ευρείαν μορφήν: έρχεται να παραμυθήση, να ανορθώση, να ειδοποιήση, να επισημάνη
-«Έρχεται, λέγει, ο Αντίχριστος»14-, να επισημάνη σε κάθε εποχή, ιδιαιτέρως
όμως σε μια εποχή όπου το θρησκευτικόν αίσθημα είναι πολύ χαμηλό.
Το βιβλίον της Αποκαλύψεως
είναι ένα ζωντανό βιβλίο, με πολλήν και ανέκφραστον χάριν και δροσερότητα. Παρά
τις τρομερές εικόνες που περιέχει, έχει μία δροσερότητα, και ταυτοχρόνως μία
τρυφερότητα. Είναι ένα αληθινό αριστούργημα το βιβλίον της Αποκαλύψεως. Εκείνος
ο οποίος μπόρεσε κάτι να δη μέσα στο βιβλίο αυτό, το καθιστά αληθινό εντρύφημά
του.
Η Αποκάλυψις είναι
γραμμένη, ξέρετε, εις την δημοτικήν της ελληνιστικής εποχής. ‘Εχομε την
ελληνιστικήν γλώσσα, η οποία βεβαίως δεν είναι η αττική διάλεκτος, η περίτεχνος
γλώσσα του Πλάτωνος. Ευρισκόμεθα αρκετά μακρυά, μερικές εκατοντάδες χρόνια
μακρυά. η ελληνική γλώσσα έχει υποστή πολλές επιδράσεις, ιδίως ξενικές, και
βαρβαρίζει. Στη γλώσσα αυτή γράφηκαν τα ευαγγέλια. Η γλώσσα του βιβλίου της
Αποκαλύψεως είναι ακόμα πιο κάτω απ’ αυτή την ελληνιστική γλώσσα.. Είναι μία -
επιτρέψατέ μου να το πω έτσι όπως θα το λέγαμε σήμερα - δημοτικιά! Μη σας
πειράζει αυτό και μη σας σκανδαλίζει. Παρουσιάζει στοιχεία από φιλολογικής
πλευράς τόσα και τέτοια, ώστε ξένοι να πουν ότι το βιβλίον της Αποκαλύψεως έχει
δική του γραμματική.
Λέγει, επί
παραδείγματι: «ο ων και ο ην και ο ερχόμενος» 15. Το «ο ων», μάλιστα, παίρνει
άρθρο, γιατί είναι μετοχή. το «ο ην», που είναι ο παρατατικός του ρήματος ειμί,
τί είδους άρθρο μπορεί να πάρει;... Το ρήμα παίρνει ποτέ άρθρο, και λέγει «ο
ην»;... Σόλοικο. Το βιβλίον της Αποκαλύψεως έχει λοιπόν τη δική του γραμματική.
αλλά είναι χαριτωμένη. Είναι χαριτωμένη γραμματική.!
Αλλά και το λεξιλόγιό
του ίσως δεν είναι πλούσιο. Ξέρετε, το φτωχότερο σε λεξιλόγιο από τα τέσσερα ευαγγέλια
είναι του Ιωάννου. αλλά είναι το υψιπετέστερον. είναι το θεολογικώτερον. το
ευαγγέλιον του Ιωάννου! Μιμείται την Κένωσιν του Θεού Λόγου16, ο Οποίος
περιβάλλεται την πτωχείαν της ανθρωπίνης υπάρξεως! Αυτός ο Θεός Λόγος!... Έτσι
μέσα απ’ τη φτώχεια, θα λέγαμε, του πλούτου των λέξεων, έρχεται ο πλούτος της
θεολογίας, ο πλούτος της Βασιλείας του Θεού, που τόσο πολύ ξεχειλίζει, ώστε
ξεπερνά τις έννοιες των λέξεων. Είναι κάτι καταπληκτικό. Μόνον εκείνος που
εξοικειώνεται με το βιβλίον της Αποκαλύψεως μπορεί να ανακαλύπτη όλα αυτά τα
στοιχεία κατά τρόπον ατέρμονα.
Είναι λοιπόν ένα
αληθινό αριστούργημα το βιβλίον της Αποκαλύψεως. Έχει ενότητα. έχει συμμετρία.
έχει ευρυθμία. έχει δύναμιν λόγου. έχει, παρά την πτωχεία των λέξεων, πλούτο
χρωμάτων και τόνων. έχει μία αφάνταστη ποικιλία θεμάτων. έχει μία πλαστικότητα.
έχει μια ζωηρότητα και μια παραστατικότητα το βιβλίο αυτό, τόση, που συναρπάζει
εκείνον που το διαβάζει.
Για κανένα άλλο
βιβλίο δεν γράφηκαν τόσα βιβλία. Για κανένα! Ακόμη και για το πιο κλασσικό
βιβλίο στην ανθρωπίνη Ιστορία, στην ιστορία της ανθρωπίνης γραμματείας! Κανένα
άλλο βιβλίο δεν είχε τόσες συγγραφές γι’ αυτό. Πάρα πολλά βιβλία έχουν γραφή,
γράφονται και θα γράφωνται για το βιβλίον της Αποκαλύψεως. Αληθής πλούτος
πραγματικά! Είναι βαθυστόχαστο βιβλίο. αφυπνιστικό συνειδήσεων. συναρπαστικό!
Με σκηνικά. τα σκηνικά του είναι ο ουρανός και η γη! Ο χρόνος στον οποίον
κινείται, που δεν χωράει η ανθρώπινη Ιστορία, είναι η παγκόσμια Ιστορία και η
Αιωνιότητα!
Γι’ αυτό, και
αποτελεί ερμηνευτικόν λάθος εάν θα θέλαμε να ερμηνεύσωμε το κείμενον της
Αποκαλύψεως με βάσιν έναν τόπο, όπως είναι η Ελλάς ή η Κωνσταντινούπολις -όσοι
διαβάσατε αποκαλυπτικήν γραμματείαν με καταλαβαίνετε-. να θέλωμε δηλαδή να
ερμηνεύσωμε την Αποκάλυψι στον στενό χώρο μιας Κωνσταντινουπόλεως...! ή στον
στενό χώρο της Ελλάδος...! σαν να είναι γραμμένη δηλαδή η Αποκάλυψις για τους
Έλληνες ειδικά. Είναι παγκόσμιον βιβλίον. Παγκόσμιον! Σας είπα. το σκηνικό του:
ο ουρανός και η γη! ο χρόνος: η Ιστορία η παγκόσμιος και η Αιωνιότητα! Πώς
λοιπόν τώρα να περιορίσουμε το βιβλίο της Αποκαλύψεως και να πούμε: «Για να
διαβάσουμε. τί θα γίνη; Άραγε θα πάρουμε την Πόλι και την αγιά-Σοφιά;»...!
Φτώχεια. Φτώχεια!
Γι’ αυτό όσοι
ερμηνεύουν έτσι έχουνε πέσει έξω. Αγαπητοί μου, όσοι έγραψαν ερμηνείες της
Αποκαλύψεως με τέτοια στενά όρια δεν επαληθεύθηκαν, και φυσικά ντροπιάστηκαν.
Μόνο για την ιστορία της ερμηνείας σας αναφέρω τον Απόστολο Μακράκη, ο οποίος
ήθελε να ερμηνεύση την Αποκάλυψι με βάσι πάντα τον ελληνικόν χώρον και κέντρο
την Κωνσταντινούπολιν, και μάλιστα με ιδέα τον Μωαμεθανισμόν!
Περιττόν είναι να σας
πω ότι δεν μπορούμε να ερμηνεύσωμε την Αποκάλυψι με βάσι κάποιο ρεύμα της
εποχής μας. Λέμε ότι τότε που ζούσε ο Μακράκης, προς τα τέλη του περασμένου
αιώνος, ήταν ο Μωαμεθανισμός. Το ότι ο Μωαμεθανισμός περιέχεται μέσα στο
βιβλίον της Αποκαλύψεως είναι αναμφισβήτητο. αλλά δεν μπορούμε να ειπούμε ότι
αυτό αποτελεί ένα θέμα με το οποίον ιδιαιτέρως θα ασχοληθή το βιβλίον της
Αποκαλύψεως και σ’ αυτό θα μείνη. Όχι. λάθος. Ούτε ο Κομμουνισμός ούτε η
αθεΐα... τίποτα! Αυτά τα πράγματα περιέχονται μέσα στο βιβλίον της Αποκαλύψεως.
Προσέξατε: περιέχονται! Είναι μεγάλα πράγματα. είναι παγκόσμια πράγματα, και
περιέχονται. αλλά δεν εξαντλείται το βιβλίον της Αποκαλύψεως σ’ αυτά.
Μην πούμε λοιπόν ότι
το Θηρίον είναι ο Κομμουνισμός ή ο Μωαμεθανισμός. Όχι. Το ότι αυτά είναι
προδρομικά θηρία είναι αναμφισβήτητο. αλλά δεν είναι αυτό καθ’ εαυτό το Θηρίον.
Είναι, σας είπα, ερμηνευτικόν λάθος να καθορίζουμε τέτοια πράγματα.
Γι’ αυτό, θα σας
παρακαλέσω πάρα πολύ, όταν θα έρχεσθε να ακούτε - και να έρχεσθε πάντα -, να
προσέχετε πολύ. Μάλιστα θα ιδήτε ότι υπάρχει πολύ ενδιαφέρον. Άλλωστε η
εισαγωγή που κάνουμε τώρα γίνεται ακριβώς για να ξυπνήση το ενδιαφέρον, να
κινήση το ενδιαφέρον των ακροατών, και να φέρετε άλλους τόσους. να χρειασθή να
πάμε -δεν ξέρω- στην πλατεία να κάνωμε την ομιλία μας! Αλλά προσέξτε: μην
περιμένετε να ακούσετε εδώ, αναλύοντας και ερμηνεύοντας το βιβλίον της
Αποκαλύψεως, να μάθετε αν θα γίνη και πότε θα γίνη ο τρίτος παγκόσμιος
πόλεμος!... ούτε ακόμη πότε θα ‘ρθη ο Αντίχριστος και πότε θα γίνει η δευτέρα
του Χριστού Παρουσία!... Τέτοια πράγματα μην τα περιμένετε. πρόκειται περί
ερμηνευτικού λάθους. Και όσοι εκ των ερμηνευτών ή ομιλητών θα επιχειρούσαν να
πουν «Να!», «Αυτό!», θα ήταν επικίνδυνο. Είναι χαρακτηριστικό, ότι όλοι, όσοι
έχουν μιλήσει έτσι, έχουν διαψευσθή.
Θα πρέπει να
ακολουθήσουμε την γραμμήν που ακολουθεί η Εκκλησία μας. Και τη γραμμή αυτή,
αγαπητοί μου, την εχάραξαν τρεις αληθινά θεόπνευστοι άνθρωποι, τρεις Πατέρες.
Αυτοί είναι: ο Ανδρέας Καισαρείας -6ος αιών-, που έγραψε υπόμνημα στην
Αποκάλυψι, το οποίο, δόξα τω Θεώ, έχω στα χέρια μου. ο Αρέθας, αρχιεπίσκοπος
Καισαρείας κι αυτός -του 9ου αιώνος-, το οποίον επίσης έχω. και ο Οικουμένιος,
αρχιεπίσκοπος Τρίκκης -του 6ου αιώνος κι αυτός-. Δεν έχω αυτό το υπόμνημα. έχω
τα δύο: του Ανδρέα Καισαρείας και του Αρέθα Καισαρείας, πλήρη υπομνήματα στην
Αποκάλυψι, στα οποία βλέπει κανείς την ορθόδοξη γραμμή της Εκκλησίας μας, το
πώς ερμηνεύει το βιβλίον της Αποκαλύψεως.
Δεν είναι τυχαίον -αν
και θα το αναλύσουμε αυτό μέσα στα θέματά μας- το γιατί Πατέρες και θεολόγοι
της Εκκλησίας μας δεν ασχολήθηκαν με το βιβλίον της Αποκαλύψεως. Φέρ’ ειπείν ο
καθηγητής Παναγιώτης Τρεμπέλας υπομνημάτισε όλα τα βιβλία της Καινής Διαθήκης
πλην του βιβλίου της Αποκαλύψεως. Γιατί; Αλλά αυτό θα το δούμε στην πορεία των
θεμάτων μας.
Τώρα μόνον τούτο σας
λέγω. τα υπομνήματα αυτών των τριών Πατέρων, όπως και το θαυμάσιο βιβλίο του
καθηγητού Μπρατσιώτη -ένα υπόμνημα στην Αποκάλυψι, το μοναδικό που υπάρχει στην
νεοελληνική θεολογική γραμματεία. το μοναδικό!- είναι οι οδηγοί μου. όλα τα
άλλα κρύβουν κινδύνους. Και σας το λέγω αυτό γιατί ούτε εγώ θα ήθελα να πλανηθώ
αλλά ούτε κι εσάς να πλανήσω. Γι’ αυτό, σας είπα, μην εξάπτεται η φαντασία σας
με πράγματα για τα οποία ίσως θα λέγατε: «Και τι θα γίνη; Και τι θα μάθωμε;»
Όχι. θέλει νηφαλιότητα.
Θα μάθωμε, μέσα στην
πορεία της αναλύσεως του ιερού κειμένου, πώς πρέπει να ερμηνεύουμε το βιβλίον
αυτό. Εγώ βεβαίως κάτι θα σας πω τώρα. όμως αυτό το κάτι δεν θα εξαντληθή, αλλά
θα μαθαίνωμε στην πορεία της αναλύσεως του βιβλίου.
Παρά ταύτα - αυτά που
σας λέγω - δεν μπορούμε να ειπούμε ότι δεν παρατηρούμε τα «σημεία των
καιρών»17, διότι αυτός ο Κύριος μας το είπε αυτό. Τι είπε; Μας μίλησε για τα
σημάδια του τέλους και μας είπε: «Όπως όταν βλέπετε ότι τα φύλλα της συκιάς
άνοιξαν επάνω στο κλαδί και λέτε ότι εγγύς το θέρος, έτσι και όταν δήτε αυτά τα
σημάδια που σας λέγω -Ποια; Ένα, δύο, τρία.... τα απαριθμεί εις το ευαγγέλιον-,
τότε θα πήτε: εγγύς το τέλος» 18.
«Ποίον τέλος, Κύριε;...»
Αυτό είναι τώρα!...
Εδώ έχομε διπλή εικόνα: το «τέλος» της Ιερουσαλήμ και το «τέλος» του κόσμου.
Είναι δύσκολο βιβλίο το βιβλίον της Αποκαλύψεως. η προφητεία είναι απύθμενος.
Είναι, αγαπητοί μου, απύθμενος! θα το δούμε λίγο πιο κάτω.
Πάντως ο άγιος
Ιγνάτιος συνιστά στον άγιο Πολύκαρπο, στον οποίο στέλνει επιστολή, ενώ πηγαίνει
στη Ρώμη για να μαρτυρήση, και του λέγει: «Τους καιρούς καταμάνθανε. Τον υπέρ
καιρόν προσδόκα, τον άχρονον, τον αόρατον, τον δι’ ημάς ορατόν...»19. Τους
καιρούς να καταμανθάνης. να τους μελετάς τους καιρούς. Δεν λέγει μάνθανε, άλλά
«καταμάνθαμε». παρατήρει τους καιρούς, μελέτα τους καιρούς. Και, ταυτοχρόνως,
να περιμένης -«προσδόκα» λέγει- τον Υπέρχρονον, τον Άχρονον, τον Ιησούν
Χριστόν, τον Αιώνιον Υιόν και Λόγον του Θεού. Περίμενέ Τον.
Αυτή η προτροπή του
είναι πολύ σπουδαία. Δεν πρέπει όμως να μας ρίχνη εις την περιπέτειαν της
περιεργείας ή στις συνέπειες μιας νοσηράς φαντασίας. γιατί, εδώ που τα λέμε,
όλοι οι άνθρωποι δεν έχουν υγιά φαντασίαν. έχουν και νοσηρά φαντασία, και κατά
το λαϊκόν, κάνουν την τρίχα τριχιά.
Εγώ μπορώ να σας πω
κάτι, και να βγήτε έπειτα έξω και να πήτε: «Ο πατήρ Αθανάσιος μας είπε πότε
πράγματι θα γίνη ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος»!... Και να ‘ρθουν εκείνοι στους
οποίους έχετε ανακοινώσει το πράγμα και να μου πουν: «Πάτερ είπατε αυτό. πότε
θα γίνη αλήθεια;»! κι εγώ να δηλώσω άγνοια. Και όλα αυτά γιατί; Διότι με την
φαντασία τους οι ακροαταί μεγάλωσαν εκείνο το οποίον είπα, και το προσέφεραν
όπως το φανταζόντουσαν.
Ο άγιος Ειρηναίος
λέει κάτι πολύ ωραίον. Λέγει: «Ασφαλέστερον και ακινδυνότερον το περιμένειν την
έκβασιν της προφητείας ή το καταστοχάζεσθαι και απομαντεύεσθαι..» 20 Είδατε τι
λέγει; Είναι ασφαλέστερο -και αναφέρεται μάλιστα στο όνομα του Αντιχρίστου ο
άγιος Ειρηναίος- είναι ασφαλέστερο και ακινδυνωδέστερο, δεν κινδυνεύεις, όταν
περιμένης την έκβασι της προφητείας. Άφησε το πράγμα να πραγματοποιηθή, παρά να
κάθεσαι να στοχάζεσαι και να απομαντεύεσαι, δηλαδή να προσπαθής να μαντεύσης τι
περίπου θα βγη και θα γίνη.
Και ο Ανδρέας
Καισαρείας μας λέγει το εξής πολύ σπουδαίο: «Ο χρόνος αποκαλύψει και η πείρα
τοις νήφουσιν» 21. Ο χρόνος θα αποκαλύψη τα γεγονότα.
«Μα, θα μου πήτε, αν
έρθουν τα γεγονότα, τότε για μας τί αξία θα έχει η προφητεία;»
Έχει μεγάλη αξία να
ξέρω τώρα ότι γίνεται αυτό που λέγει η Αποκάλυψι; για να μπορώ να σταθώ!
Συγκεκριμένα και καίρια για την παρουσία του Αντιχρίστου, διότι όταν θα έρθη,
θα αρχίση να λέγη πράματα και πράματα!. Σπουδαίος! Φιλάνθρωπος: πολιτισμένος:
καταπληκτικός θα είναι ο Αντίχριστος -έτσι λέγουν οι Πατέρες. Καταπληκτικός! Θα
μαγεύση όλη την ανθρωπότητα. Οι άνθρωποι θα πουν: «Να κυβερνήτης! Δεν φάνηκε
ποτέ στην οικουμένη τέτοιος κυβερνήτης!» Θα είναι δε παγκόσμιος βασιλεύς. Αυτές
οι ενώσεις που γίνονται σιγά-σιγά, μια μέρα θα καταλήξουν σε μία παγκοσμία
ενότητα. Και τότε θα προβληθή ο Αντίχριστος. Παράξενο; Αληθές όμως. Αυτή είναι
η ειδοποίησι που έχομε από τον λόγο του Θεού. Και τότε θα έρθουν ο προφήτης
Ηλίας και ο Ενώχ22, οι οποίοι δεν δοκίμασαν θάνατο23, ως Προφήται του παρόντος
όχι του μέλλοντος. του παρόντος- και θα λέγουν: «Αυτός είναι ο Αντίχριστος! Τι
είπατε;... είπατε ότι αυτός είναι ο μεγάλος κυβερνήτης;! Ο Αντίχριστος είναι!»
Αυτοί οι δύο θα προφητεύουν το παρόν. Και εκείνοι που θα νήφουν -είδατε τι
λέγει ο άγιος Ανδρέας Καισαρείας; «τοις νήφουσιν»-, αυτοί που θα νήφουν, αυτοί
που θα έχουν καθαρή καρδία, που θα ζουν πνευματική ζωή, αυτοί αμέσως θα τον
αναγνωρίσουν. Οι άλλοι τι θα κάνουν; Οι άλλοι να τι θα κάνουν: θα πιάσουν τους
Προφήτες και θα τους κρεμάσουν στην πλατεία της Ιερουσαλήμ! 24
Πότε λοιπόν θα
πραγματοποιηθούν αυτά; Όταν θα έρθουν. Και πως θα τα ξέρωμε; Θα τα δούμε τότε
που θα έρθουν. το κάθε πράγμα τότε που θα έρχεται. Βλέπετε λοιπόν ότι είναι
πολύ σπουδαίο το πώς θα πιάσουμε στα χέρια μας το βιβλίον της Αποκαλύψεως!
Όταν ανοίξωμε το
βιβλίον της Αποκαλύψεως, αγαπητοί μου, αισθανόμαθε ότι ευρισκόμεθα μπροστά σε
μίαν άβυσσον. δεν βρίσκουμε ούτε άκρη ούτε αρχή ούτε τέλος. Μία άβυσσος
οπτασιών, παραστάσεων και εικόνων! Και όμως τα πράγματα δεν είναι έτσι. ούτε
άβυσσος υπάρχει ούτε τίποτα.άλλο, υπάρχει εύρυθμος διάταξις όλης της ύλης κατά
ένα επταδικόν σύστημα, που μας αφήνει καταπλήκτους.
Όπως βεβαίως αν
ρίξουμε μια ματιά στα αστέρια του ουρανού, σ’ αυτά τουλάχιστον που βλέπουν τα
μάτια μας, αυτά τα έξι-επτά χιλιάδες αστέρια, θα πούμε: «Τί μας εζήτησαν; Να
σχεδιάσουμε χάρτην του ουρανού;... Που να βρούμε άκρη με τα αστέρια αυτά!...».
Κι όμως για τον αστρονόμο δεν υπάρχει χάος. έχει χαρτογραφήσει αυτά τα αστέρια.
Έτσι λοιπόν κι εδώ,
δεν υπάρχει χάος στην Αποκάλυψι. μπορούμε θαυμάσια να βρούμε και την άκρη και
την μέση και το τέλος. Αλλά τούτο συμβαίνει διότι δεν γνωρίζομε να την
ερμηνεύσωμε. Και ειλικρινά αυτό είναι το κύριο σημείο, το πρόβλημα: πως θα
ερμηνεύσωμε το βιβλίον της Αποκαλύψεως;
Χωρίς να θέλω να πελαγοδρομήσετε, θα σας έλεγα ότι έχουν
προταθή κάπου τέσσερις θεωρίες τρόπου ερμηνείας του βιβλίου. εγώ θα σας πω τις
δυο. Το ότι αποτελεί αληθινό πρόβλημα θα δήτε στην πορεία των θεμάτων μας, όταν
θα προχωρούμε στην ανάλυσι.
συνεχίζεται στο επόμενο τεύχος
12. Αποκ. 1, 19.
13. Βλ. Αποκ. 14, 8. 16, 19. 17, 5. κ.α.
14. Βλ. Αποκ. 11, 7. 13, 1-2.
15. Αποκ. 1, 4 . 8. 11,17.
16. Πρβλ. Φιλιπ. 2, 7.
17. Πρβλ. Ματθ. 16, 3.
18. Ματθ. 24, 32 . 33. Μάρκ. 13, 28. Λουκ. 21, 30.
19. Άγ. Ιγνάτιος Αντιοχείας, Προς άγιον Πολύκαρπον, ΒΕΠΕΣ,
τόμ. 2, Έκδοσις της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήναι
1955, σελ. 283, ΙΙΙ.
20. Άγ. Ειρηναίος, Κατά Αιρέσεων, V 30, 2. Ίδε Π. Ι.
Μπρατσιώτης, Η Αποκάλυψις του Ιωάννου, Εκδοτικός οίκος Χαραλ.Π.Συνοδινού,
Αθήναι 1950, σελ. 218.
21. Ένθ’ ανωτέρω σελ. 219.
22. Αποκ. 11, 3.
23. Γεν. 5, 24. Εβρ. 11, 5. Δ’ Βασ. 2, 11.
24. Αποκ. 1, 7-9.
