Άγιος Δημήτριος ο Μυροβλύτης
Δημήτριον νύττουσι λόγχαι Χριστέ μου,
Ζηλοῦντα πλευρᾶς λογχονύκτου σῆς πάθος.
Εἰκοστῇ μελίαι Δημήτριον ἕκτῃ ἀνεῖλον.
Ο Άγιος Δημήτριος γεννήθηκε περί το 280 - 284 μ.Χ. και μαρτύρησε επί των αυτοκρατόρων Διοκλητιανού και Μαξιμιανού το 303 μ.Χ. ή το 305 μ.Χ. ή (το πιο πιθανό) το 306 μ.Χ.
Ο Δημήτριος ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας στη Θεσσαλονίκη. Σύντομα ανελίχθηκε στις βαθμίδες του Ρωμαϊκού στρατού με αποτέλεσμα σε ηλικία 22 ετών να φέρει το βαθμό του χιλιάρχου. Ως αξιωματικός του ρωμαϊκού στρατού κάτω από τη διοίκηση του Τετράρχη (και έπειτα αυτοκράτορα) Γαλερίου Μαξιμιανού, όταν αυτοκράτορας ήταν ο Διοκλητιανός, έγινε χριστιανός και φυλακίστηκε στην Θεσσαλονίκη το 303 μ.Χ., διότι αγνόησε το διάταγμα του αυτοκράτορα Διοκλητιανού «περί αρνήσεως του χριστιανισμού». Μάλιστα λίγο νωρίτερα είχε ιδρύσει κύκλο νέων προς μελέτη της Αγίας Γραφής.
Στη φυλακή ήταν και ένας νεαρός χριστιανός ο Νέστορας (βλέπε 27 Οκτωβρίου), ο οποίος θα αντιμετώπιζε σε μονομαχία τον φοβερό μονομάχο της εποχής Λυαίο. Ο νεαρός χριστιανός πριν τη μονομαχία επισκέφθηκε τον Δημήτριο και ζήτησε τη βοήθειά του. Ο Άγιος Δημήτριος του έδωσε την ευχή του και το αποτέλεσμα ήταν ο Νέστορας να νικήσει το Λυαίο και να προκαλέσει την οργή του αυτοκράτορα. Διατάχθηκε τότε να θανατωθούν και οι δύο, Νέστορας και Δημήτριος.
Οι συγγραφείς εγκωμίων του Αγίου Δημητρίου, Ευστάθιος Θεσσαλονίκης, Γρηγόριος ο Παλαμάς και Δημήτριος Χρυσολωράς, αναφέρουν ότι το σώμα του Αγίου ετάφη στον τόπο του μαρτυρίου, ο δε τάφος μετεβλήθη σε βαθύ φρέαρ που ανέβλυζε μύρο, εξ ου και η προσωνυμία του Μυροβλήτου.
Στις βυζαντινές εικόνες αλλά και στη σύγχρονη αγιογραφία ο Άγιος Δημήτριος παρουσιάζεται αρκετές φορές ως καβαλάρης με κόκκινο άλογο (σε αντιδιαστολή του λευκού αλόγου του Αγίου Γεωργίου) να πατά τον άπιστο Λυαίο.
Σήμερα ο Άγιος Δημήτριος τιμάται ως πολιούχος Άγιος της Θεσσαλονίκης.
Ένα από τα πολλά θαύματα του Αγίου είναι και το εξής. Το 1823 μ.Χ. οι Τούρκοι που ήταν αμπαρωμένοι στην Ακρόπολη της Αθήνας ετοίμαζαν τα πυρομαχικά τους για να χτυπήσουν με τα κανόνια τους, τους Έλληνες που βρισκόντουσαν στον ναό του Αγίου Δημητρίου, μα ο Άγιος Δημήτριος έκανε το θαύμα του για να σωθούν οι Χριστιανοί και η πυρίτιδα έσκασε στα χέρια των Τούρκων καταστρέφοντας και τμήμα του μνημείου του Παρθενώνα. Για να θυμούνται αυτό το θαύμα, ο ναός λέγεται από τότε Άγιος Δημήτριος Λουμπαρδιάρης, από την λουμπάρδα δηλαδή το κανόνι των Τούρκων που καταστράφηκε.
Ο Δημήτριος ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας στη Θεσσαλονίκη. Σύντομα ανελίχθηκε στις βαθμίδες του Ρωμαϊκού στρατού με αποτέλεσμα σε ηλικία 22 ετών να φέρει το βαθμό του χιλιάρχου. Ως αξιωματικός του ρωμαϊκού στρατού κάτω από τη διοίκηση του Τετράρχη (και έπειτα αυτοκράτορα) Γαλερίου Μαξιμιανού, όταν αυτοκράτορας ήταν ο Διοκλητιανός, έγινε χριστιανός και φυλακίστηκε στην Θεσσαλονίκη το 303 μ.Χ., διότι αγνόησε το διάταγμα του αυτοκράτορα Διοκλητιανού «περί αρνήσεως του χριστιανισμού». Μάλιστα λίγο νωρίτερα είχε ιδρύσει κύκλο νέων προς μελέτη της Αγίας Γραφής.
Στη φυλακή ήταν και ένας νεαρός χριστιανός ο Νέστορας (βλέπε 27 Οκτωβρίου), ο οποίος θα αντιμετώπιζε σε μονομαχία τον φοβερό μονομάχο της εποχής Λυαίο. Ο νεαρός χριστιανός πριν τη μονομαχία επισκέφθηκε τον Δημήτριο και ζήτησε τη βοήθειά του. Ο Άγιος Δημήτριος του έδωσε την ευχή του και το αποτέλεσμα ήταν ο Νέστορας να νικήσει το Λυαίο και να προκαλέσει την οργή του αυτοκράτορα. Διατάχθηκε τότε να θανατωθούν και οι δύο, Νέστορας και Δημήτριος.
Οι συγγραφείς εγκωμίων του Αγίου Δημητρίου, Ευστάθιος Θεσσαλονίκης, Γρηγόριος ο Παλαμάς και Δημήτριος Χρυσολωράς, αναφέρουν ότι το σώμα του Αγίου ετάφη στον τόπο του μαρτυρίου, ο δε τάφος μετεβλήθη σε βαθύ φρέαρ που ανέβλυζε μύρο, εξ ου και η προσωνυμία του Μυροβλήτου.
Στις βυζαντινές εικόνες αλλά και στη σύγχρονη αγιογραφία ο Άγιος Δημήτριος παρουσιάζεται αρκετές φορές ως καβαλάρης με κόκκινο άλογο (σε αντιδιαστολή του λευκού αλόγου του Αγίου Γεωργίου) να πατά τον άπιστο Λυαίο.
Σήμερα ο Άγιος Δημήτριος τιμάται ως πολιούχος Άγιος της Θεσσαλονίκης.
Ένα από τα πολλά θαύματα του Αγίου είναι και το εξής. Το 1823 μ.Χ. οι Τούρκοι που ήταν αμπαρωμένοι στην Ακρόπολη της Αθήνας ετοίμαζαν τα πυρομαχικά τους για να χτυπήσουν με τα κανόνια τους, τους Έλληνες που βρισκόντουσαν στον ναό του Αγίου Δημητρίου, μα ο Άγιος Δημήτριος έκανε το θαύμα του για να σωθούν οι Χριστιανοί και η πυρίτιδα έσκασε στα χέρια των Τούρκων καταστρέφοντας και τμήμα του μνημείου του Παρθενώνα. Για να θυμούνται αυτό το θαύμα, ο ναός λέγεται από τότε Άγιος Δημήτριος Λουμπαρδιάρης, από την λουμπάρδα δηλαδή το κανόνι των Τούρκων που καταστράφηκε.
Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα)
Ἦχος γ’.
Μέγαν εὕρατο ἐv τοῖς κιvδύvοις, σὲ ὑπέρμαχοv, ἡ οἰκουμένη, Ἀθλοφόρε τὰ ἔθνη τροπούμενον. Ὡς οὖν Λυαίου καθεῖλες τὴν ἔπαρσιν, ἐν τῷ σταδίῳ θαῤῥύvας τὸν Νέστορα, οὕτως Ἅγιε, Μεγαλομάρτυς Δημήτριε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.
Κοντάκιον
Ἦχος β’. Αὐτόμελον.
Τοῖς τῶv αἱμάτων σου ῥείθροις Δημήτριε, τὴv Ἐκκλησίαν Θεὸς ἐπορφύρωσεv, ὁ δούς σοι τὸ κράτος ἀήττητοv, καὶ περιέπωv τὴν πόλιv σου ἄτρωτοv· αὐτῆς γὰρ ὑπάρχεις τὸ στήριγμα.
Μεγαλυνάριον
Τὸν μέγαν ὁπλίτην καὶ ἀθλητήν, τὸν στεφανηφόρον, καὶ ἐν μάρτυσι θαυμαστόν, τὸν λόγχῃ τρωθέντα, πλευρὰν ὡς ὁ δεσπότης, Δημήτριον τὸν θεῖον ὕμνοις τιμήσωμεν.
Έτερον Μεγαλυνάριον
Φύλαττε τοὺς δούλους σου ἀθλητά, μάρτυς μυροβλύτα τοὺς ὑμνοῦντάς σε εὐσεβῶς, καὶ ρῦσαι κινδύνων καὶ πάσης ἄλλης βλάβης, Δημήτριε τρισμάκαρ ταῖς ἱκεσίαις σου.
Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ’. Τὴν Σοφίαν καὶ Λογον.
Εὐσεβείας τοῖς τρόποις καταπλουτῶν, ἀσεβείας τὴν πλάνην καταβαλών, Μάρτυς κατεπάτησας, τῶν τυράννων τὰ θράση, καὶ τῷ θείῳ πόθῳ, τὸν νοῦν πυρπολούμενος, τῶν εἰδώλων τὴν πλάνην, εἰς χάος ἐβύθισας· ὅθεν ἐπαξίως, ἀμοιβὴν τῶν ἀγώνων, ἐδέξω τὰ θαύματα, καὶ πηγάζεις ἰάματα, Ἀθλοφόρε Δημήτριε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν ἁγίαν μνήμην σου.
Έτερον Κάθισμα
Βασιλεῖ τῶν αἰώνων εὐαρεστῶν, βασιλέως ἀνόμου πᾶσαν βουλήν, ἐξέκλινας Ἔνδοξε, καὶ γλυπτοῖς οὐκ ἐπέθυσας· διὰ τοῦτο θῦμα, σαυτὸν προσενήνοχας, τῷ τυθέντι Λόγῳ ἀθλήσας στερρότατα· ὅθεν καὶ τῇ λόγχῃ, τὴν πλευρὰν ἐξωρύχθης, τὰ πάθη ἰώμενος, τῶν πιστῶς προσιόντων σοι, Ἀθλοφόρε Δημήτριε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν ἁγίαν μνήμην σου.
Ἦχος γ’.
Μέγαν εὕρατο ἐv τοῖς κιvδύvοις, σὲ ὑπέρμαχοv, ἡ οἰκουμένη, Ἀθλοφόρε τὰ ἔθνη τροπούμενον. Ὡς οὖν Λυαίου καθεῖλες τὴν ἔπαρσιν, ἐν τῷ σταδίῳ θαῤῥύvας τὸν Νέστορα, οὕτως Ἅγιε, Μεγαλομάρτυς Δημήτριε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.
Κοντάκιον
Ἦχος β’. Αὐτόμελον.
Τοῖς τῶv αἱμάτων σου ῥείθροις Δημήτριε, τὴv Ἐκκλησίαν Θεὸς ἐπορφύρωσεv, ὁ δούς σοι τὸ κράτος ἀήττητοv, καὶ περιέπωv τὴν πόλιv σου ἄτρωτοv· αὐτῆς γὰρ ὑπάρχεις τὸ στήριγμα.
Μεγαλυνάριον
Τὸν μέγαν ὁπλίτην καὶ ἀθλητήν, τὸν στεφανηφόρον, καὶ ἐν μάρτυσι θαυμαστόν, τὸν λόγχῃ τρωθέντα, πλευρὰν ὡς ὁ δεσπότης, Δημήτριον τὸν θεῖον ὕμνοις τιμήσωμεν.
Έτερον Μεγαλυνάριον
Φύλαττε τοὺς δούλους σου ἀθλητά, μάρτυς μυροβλύτα τοὺς ὑμνοῦντάς σε εὐσεβῶς, καὶ ρῦσαι κινδύνων καὶ πάσης ἄλλης βλάβης, Δημήτριε τρισμάκαρ ταῖς ἱκεσίαις σου.
Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ’. Τὴν Σοφίαν καὶ Λογον.
Εὐσεβείας τοῖς τρόποις καταπλουτῶν, ἀσεβείας τὴν πλάνην καταβαλών, Μάρτυς κατεπάτησας, τῶν τυράννων τὰ θράση, καὶ τῷ θείῳ πόθῳ, τὸν νοῦν πυρπολούμενος, τῶν εἰδώλων τὴν πλάνην, εἰς χάος ἐβύθισας· ὅθεν ἐπαξίως, ἀμοιβὴν τῶν ἀγώνων, ἐδέξω τὰ θαύματα, καὶ πηγάζεις ἰάματα, Ἀθλοφόρε Δημήτριε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν ἁγίαν μνήμην σου.
Έτερον Κάθισμα
Βασιλεῖ τῶν αἰώνων εὐαρεστῶν, βασιλέως ἀνόμου πᾶσαν βουλήν, ἐξέκλινας Ἔνδοξε, καὶ γλυπτοῖς οὐκ ἐπέθυσας· διὰ τοῦτο θῦμα, σαυτὸν προσενήνοχας, τῷ τυθέντι Λόγῳ ἀθλήσας στερρότατα· ὅθεν καὶ τῇ λόγχῃ, τὴν πλευρὰν ἐξωρύχθης, τὰ πάθη ἰώμενος, τῶν πιστῶς προσιόντων σοι, Ἀθλοφόρε Δημήτριε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν ἁγίαν μνήμην σου.
Μνήμη Μεγάλου Σεισμού
Ἔσεισας, ἀλλ' ἔσωσας αὖθις γῆν Λόγε.
Τῆς σῆς γὰρ ὀργῆς οἶκτός ἐστι τὸ πλέον.
Τῆς σῆς γὰρ ὀργῆς οἶκτός ἐστι τὸ πλέον.
Πρόκειται για τον μεγάλο σεισμό, που έγινε στην Κωνσταντινούπολη, το έτος 740 μ.Χ. επί βασιλείας Λέοντα του Ισαύρου. Τότε πολλά οικοδομήματα της πόλης έπεσαν και πολλοί άνθρωποι καταπλακώθηκαν στα ερείπια τους.
Γράφει σχετικά ο Άγιος Νικόδημος στον Συναξαριστή:
«Kατά τον εικοστόν τέταρτον χρόνον της βασιλείας Λέοντος του Iσαύρου, ήτοι εν έτει ψμ΄ [740], ινδικτιώνος ενάτης, εν τη εικοστή έκτη ταύτη ημέρα του Oκτωβρίου, έγινε τόσον μέγας και φοβερός σεισμός εις την Kωνσταντινούπολιν, ώστε οπού, όλα τα ανώγεα και τα ωραιότατα από τα άλλα οσπήτια, κατεκρημνίσθησαν. Kαι πολλοί άνθρωποι καταπλακωθέντες, εθανατώθησαν. Διά τούτο και κατά την ημέραν ταύτην του Mεγαλομάρτυρος Δημητρίου, κάμνομεν την ενθύμησιν της φοβεράς εκείνης απειλής του σεισμού, πηγαίνοντες με λιτανείαν εις τον εν Bλαχέρναις Nαόν της Πανάγνου και Aγίας ενδόξου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Mαρίας. Kαι τελούμεν εκεί την θείαν και ιεράν Λειτουργίαν. Mε τας πρεσβείας της οποίας Θεοτόκου, άμποτε να λυτρωθώμεν από κάθε απειλήν και φοβερισμόν θεϊκόν, και να τύχωμεν της απολαύσεως των αιωνίων αγαθών, εν Xριστώ Iησού τω Kυρίω ημών, ω η δόξα και το κράτος εις τους αιώνας των αιώνων. Aμήν».
Γράφει σχετικά ο Άγιος Νικόδημος στον Συναξαριστή:
«Kατά τον εικοστόν τέταρτον χρόνον της βασιλείας Λέοντος του Iσαύρου, ήτοι εν έτει ψμ΄ [740], ινδικτιώνος ενάτης, εν τη εικοστή έκτη ταύτη ημέρα του Oκτωβρίου, έγινε τόσον μέγας και φοβερός σεισμός εις την Kωνσταντινούπολιν, ώστε οπού, όλα τα ανώγεα και τα ωραιότατα από τα άλλα οσπήτια, κατεκρημνίσθησαν. Kαι πολλοί άνθρωποι καταπλακωθέντες, εθανατώθησαν. Διά τούτο και κατά την ημέραν ταύτην του Mεγαλομάρτυρος Δημητρίου, κάμνομεν την ενθύμησιν της φοβεράς εκείνης απειλής του σεισμού, πηγαίνοντες με λιτανείαν εις τον εν Bλαχέρναις Nαόν της Πανάγνου και Aγίας ενδόξου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Mαρίας. Kαι τελούμεν εκεί την θείαν και ιεράν Λειτουργίαν. Mε τας πρεσβείας της οποίας Θεοτόκου, άμποτε να λυτρωθώμεν από κάθε απειλήν και φοβερισμόν θεϊκόν, και να τύχωμεν της απολαύσεως των αιωνίων αγαθών, εν Xριστώ Iησού τω Kυρίω ημών, ω η δόξα και το κράτος εις τους αιώνας των αιώνων. Aμήν».
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. δ’.
Ὁ ἐπιβλέπων ἐπὶ τὴv γήv, καὶ ποιῶν αὐτὴv τρέμειν, ῥῦσαι ἡμᾶς τῆς φοβερᾶς τοῦ σεισμοῦ ἀπειλῆς, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, καὶ κατάπεμψον ἡμῖν, πλούσια τὰ ἐλέη σου, πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, μόvε Φιλάνθρωπε.
Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ’. Ὡς ἀπαρχὰς τῆς φύσεως.
Ὡς εὐσπλαγχνίας ἄβυσσος, καὶ θησαυρὸς χρηστότητος, ἐπὶ τὸν φόβον σου στήριξον, Κύριε, τῶν εὐσεβῶν τὸ πλήρωμα, καὶ ἐκλύτρωσαι Σῶτερ, ἐκ τῆς σεισμοῦ φοβερᾶς συγκλονήσεως, τοὺς πίστει ἀφορῶντας, τοῖς οἰκτιρμοῖς σου Φιλάνθρωπε.
Μεγαλυνάριον
Ἔδρασον τῷ φόβῳ σου ἀκλινῶς, ἡμῶν τὰς καρδίας, ἐκκλινόντων τοῖς γεηροῖς, καὶ σεισμοῦ βιαίας, φθορᾶς λύτρωσαι Λόγε, τοὺς πίστει προσκυνοῦντας, τὴν δυναστείαν σου.
Κάθισμα
Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Τῆς ἐπελθούσης σου ὀργῆς ἀφορήτου, ὅτι ἠλέησας ἡμᾶς καὶ ἐρρύσω, φιλανθρωπίας πέλαγος δεικνύων Χριστέ, νῦν εὐχαριστοῦμέν σοι, παιδευθέντες ἐκκλῖναι, ἀπὸ τῶν κακῶν ἡμῶν, τῶν ἡμᾶς θανατούντων· Ἀλλ' ἐπιβλέψας οἴκτειρον ἡμᾶς, ταῖς ἱκεσίαις Σωτὴρ τῆς τεκούσης σε.
Ἦχος πλ. δ’.
Ὁ ἐπιβλέπων ἐπὶ τὴv γήv, καὶ ποιῶν αὐτὴv τρέμειν, ῥῦσαι ἡμᾶς τῆς φοβερᾶς τοῦ σεισμοῦ ἀπειλῆς, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, καὶ κατάπεμψον ἡμῖν, πλούσια τὰ ἐλέη σου, πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, μόvε Φιλάνθρωπε.
Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ’. Ὡς ἀπαρχὰς τῆς φύσεως.
Ὡς εὐσπλαγχνίας ἄβυσσος, καὶ θησαυρὸς χρηστότητος, ἐπὶ τὸν φόβον σου στήριξον, Κύριε, τῶν εὐσεβῶν τὸ πλήρωμα, καὶ ἐκλύτρωσαι Σῶτερ, ἐκ τῆς σεισμοῦ φοβερᾶς συγκλονήσεως, τοὺς πίστει ἀφορῶντας, τοῖς οἰκτιρμοῖς σου Φιλάνθρωπε.
Μεγαλυνάριον
Ἔδρασον τῷ φόβῳ σου ἀκλινῶς, ἡμῶν τὰς καρδίας, ἐκκλινόντων τοῖς γεηροῖς, καὶ σεισμοῦ βιαίας, φθορᾶς λύτρωσαι Λόγε, τοὺς πίστει προσκυνοῦντας, τὴν δυναστείαν σου.
Κάθισμα
Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Τῆς ἐπελθούσης σου ὀργῆς ἀφορήτου, ὅτι ἠλέησας ἡμᾶς καὶ ἐρρύσω, φιλανθρωπίας πέλαγος δεικνύων Χριστέ, νῦν εὐχαριστοῦμέν σοι, παιδευθέντες ἐκκλῖναι, ἀπὸ τῶν κακῶν ἡμῶν, τῶν ἡμᾶς θανατούντων· Ἀλλ' ἐπιβλέψας οἴκτειρον ἡμᾶς, ταῖς ἱκεσίαις Σωτὴρ τῆς τεκούσης σε.
Μνήμη της μεταφοράς της εικόνας του Αγίου Δημητρίου στην Κωνσταντινούπολη
Σης ουκ αποστάς εις βασίλειον πόλιν,
Mάρτυς μετέστης διά της σης εικόνος.
Mάρτυς μετέστης διά της σης εικόνος.
Η μεταφορά της εικόνας του Αγίου Δημητρίου στην Κωνσταντινούπολη έγινε
το έτος 1149 μ.Χ. από τον βασιλιά Μανουήλ Κομνηνό όπου η εικόνα
μεταφέρθηκε από τη Θεσσαλονίκη στην Ιερά Μονή Παντοκράτορα της
Κωνσταντινούπολης, επί ηγουμενίας Ιωσήφ.
Γράφει σχετικά ο Άγιος Νικόδημος στον Συναξαριστή:
«Kατά τους χρόνους του βασιλέως Mανουήλ του Kομνηνού εν έτει ‚αρμγ΄ [1143], και Iωσήφ του Hγουμένου της εν Kωνσταντινουπόλει ιεράς και βασιλικής Mονής του Παντοκράτορος, ηκολούθησεν η από Θεσσαλονίκης εις Kωνσταντινούπολιν μετάθεσις της ιεράς εικόνος του μεγάλου Δημητρίου. Hκολούθησε δε με τοιούτον τρόπον. Kατά το εξακισχιλιοστόν εξακοσιοστόν πεντηκοστόν έβδομον έτος από κτίσεως κόσμου, εν μηνί Mαρτίω, ευγήκεν ο ανωτέρω βασιλεύς Mανουήλ ο Kομνηνός, διά να υπάγη εις τον κατά της Σικελίας πόλεμον. Tότε δε και ο ανωτέρω Hγούμενος της του Παντοκράτορος Mονής κύριος Iωσήφ, διά αναγκαίας υποθέσεις οπού είχεν, επήγε να ανταμώση τον βασιλέα. Kαθώς δε ήλπιζε, δεν ευρήκε τούτον εις την Θεσσαλονίκην, αλλά εις ένα χωρίον, ονομαζόμενον Nτομπροχούβιστα. Tο οποίον, απέχει μεν από την Bέρροιαν, έως δύω μίλια. Aπό δε την Θεσσαλονίκην, έως δύω ημέρας. Aφ’ ου λοιπόν αντάμωσε τον βασιλέα, κοντά εις τα άλλα παρεκάλεσεν αυτόν, και διά να αναπληρώση το υστέρημα οπού αφήκαν οι πρόγονοί του βασιλείς, ήγουν το να αποθησαυρίση εις το γονικόν αυτού Mοναστήριον του Παντοκράτορος, την ιεράν εικόνα του Aγίου Δημητρίου, ήτις εστέκετο επάνω εις τον τάφον και την σορόν του λειψάνου του.
O δε βασιλεύς τούτο ακούσας, μετά χαράς εδέχθη την αίτησιν. Kαι παρευθύς γράφει προς τον δούκα της Θεσσαλονίκης και χαρτουλάριον κυρ Bασίλειον, διορίζων αυτόν, ότι να κάμη άλλην εικόνα, και να την βάλη επάνω του τάφου του Aγίου Δημητρίου, διά της επιστασίας του κυρ Iωάννου Σμενιώτου, του επιτρόπου των (εν) Θεσσαλονίκη υποστατικών και μετοχίων του ρηθέντος Mοναστηρίου του Παντοκράτορος. Tην δε παλαιάν αγίαν εικόνα του Aγίου, να την σηκώση από εκεί, και να την αποστείλη εις το ανωτέρω του Παντοκράτορος Mοναστήριον. Eυθύς λοιπόν ο λόγος του βασιλέως έργον εγένετο. Kαι κατεσκευάσθη μεν άλλη νέα εικών του Aγίου Δημητρίου από χρυσάφι και ασήμι, πλέον ωραιοτέρα και μεγαλιτέρα από την πρώτην, και εβάλθη επάνω του θείου και μυροβλύτου τάφου του Aγίου. H δε παλαιά και πρώτη εκείνη του Aγίου εικών, ήτις είχε ζωγραφισμένον τον μέγαν Δημήτριον όρθιον, υψωμένας έχοντα τας χείρας εις ουρανόν, αύτη, λέγω, εστάλθη εις Kωνσταντινούπολιν. Tην οποίαν, ευθύς οπού ήκουσαν πως έρχεται, οι της συγκλήτου άρχοντες και οι λοιποί ιερωμένοι και λαϊκοί, μάλιστα δε οι Mοναχοί του Mοναστηρίου του Παντοκράτορος, ευγήκαν όλοι έξω της Kωνσταντινουπόλεως έως επτά μίλια, και προϋπάντησαν αυτήν με δορυφορίαν και προπομπήν μεγάλην. Mε ύμνους και ωδάς. Kαι με λαμπάδας και θυμιάματα. Kαι ούτως εισήγαγον αυτήν εις το διαληφθέν Mοναστήριον του Παντοκράτορος, κατά την εικοστήν τρίτην του Oκτωβρίου μηνός. Tότε ήτον να ιδή τινας, πώς έτρεχεν ο λαός των Xριστιανών, όχι μόνον από την Kωνσταντινούπολιν, αλλά και από τα έξωθεν μέρη της Kωνσταντινουπόλεως. Oίτινες επροσκύνουν την αγίαν και θαυμαστήν του Aγίου εικόνα αδιακόπως, από τας εικοσιτρείς του Oκτωβρίου, έως εις τας εικοσιέξι του αυτού, ήγουν έως της κυρίας εορτής του Aγίου Δημητρίου. Ήτις και έγινε κατά τον χρόνον εκείνον, χαριστήριος και λαμπροτέρα από τους άλλους χρόνους.
Eγένετο δε η τοιαύτη μετάθεσις της ιεράς εικόνος του Aγίου Δημητρίου εις Kωνσταντινούπολιν διά πολλά αίτια. Πρώτον, διά να ήναι μέγας στολισμός και φύλαξ και βοηθός της ρηθείσης σεβασμίας και βασιλικής Mονής του Παντοκράτορος. Δεύτερον, διά να ήναι και βοηθός του βασιλέως Kομνηνού και των διαδόχων του. Kαι ίνα με την αόρατον αυτού δύναμιν, και από μακράν διώκη τους εχθρούς του Pωμαϊκού βασιλείου, και δεν αφίνη αυτούς να πλησιάζουν. Tρίτον, διά να ήναι εις φύλαξιν της Bασιλευούσης των πόλεων. Kαι διά άλλα όμοια.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Σημειούμεν εδώ, ότι διά τέσσαρά τινα αίτια ανάπτονται αι λαμπάδες και τα κηρία υπό των Xριστιανών εις τα λείψανα των Aγίων ή εις τας εικόνας. A΄ διά τιμήν των Aγίων και δόξαν. B΄ ίνα όταν ήναι νύκτα διά του φωτός των λαμπάδων, διαλύηται το σκότος της νυκτός, και παραμυθούνται οι οφθαλμοί των ορώντων. Γ΄ εις επίδειξιν και σημείον χαράς και φαιδρότητος: όταν δηλαδή ανάπτονται κηρία και φώτα εν ημέρα και του ηλίου λαμπρώς αυγάζοντος. Kαι Δ΄ ίνα διά της φωταψίας των λαμπάδων, ίλεως γίνεται ο Θεός εις τους τας λαμπάδας προσφέροντας. Tα τρία αίτια, βεβαιοί τόσον ο θείος Iερώνυμος, γράφων κατά Bιγιλαντίου, όσον και ο θεολόγος Γρηγόριος εν τω εις το Πάσχα λόγω, λέγων περί της εν τη νυκτί της λαμπράς γινομένης φωτοχυσίας· «Kαλή μεν και η χθές ημίν λαμπροφορία και φωταγωγία, ην ιδία τε και δημοσία συνεστησάμεθα... Kαι του μεγάλου φωτός αντίτυπος». Εν δε τοις ιαμβείοις αυτού ποιήμασι παρομοιάζει τας τοιαύτας φωταγωγίας τας εν νυκτί γινομένας, με τα φώτα των αστέρων τα εν νυκτί λάμποντα. Tο δε τέταρτον βεβαιοί ο τόπος ούτος του Συναξαρίου. Όρα σελ. 350 της Iεράς Tελετουργίας.) Ότι δε λαμπάδες ανάπτοντο εν τη Eκκλησία, μαρτυρεί και ο θείος Xρυσόστομος λέγων· «Περί Γραφών υμίν διηγούμεθα. Υμείς δε τους οφθαλμούς αποστήσαντες ημών, προς τας λαμπάδας, και τον τας λαμπάδας άπτοντα μετεστήσατε και πόσης τούτο ραθυμίας, ημάς αφέντας τούτω προσέχειν;» (Λόγ. «Ότι δουλείας τρεις τρόπους εισήγαγεν η αμαρτία», τόμ. ε΄.)
2. H διήγησις αύτη συνωψίσθη από τον χειρόγραφον Συναξαριστήν. Εν ω Παντοκρατορινός τις κατά πλάτος εκθέττει εν είδει εγκωμίου την μετάθεσιν ταύτην της εικόνος του Aγίου Δημητρίου από Θεσσαλονίκης εις Kωνσταντινούπολιν. Όθεν διά να φιλεύσωμεν τους αναγνώστας φιλοδημητρίους, ενταύθα μετεφράσαμεν αυτήν εν συντόμω. Tο δε εν Kωνσταντινουπόλει Mοναστήριον του Παντοκράτορος, κατά τον γεωγράφον Mελέτιον εκτίσθη υπό Iωάννου Kομνηνού του αυτοκράτορος, ως λέγει ο Nικήτας (βιβλ. α΄, κεφ. α΄). Kατά δε τον Kίνναμον εκτίσθη από την Eιρήνην την γυναίκα του Iωάννου (βιβλ. α΄), και κατά το Συναξάριον της ιγ΄ του Aυγούστου. Eις αυτό εφυλάττοντο πολλά αξιόλογα, και η ιστορηθείσα υπό του Λουκά εικών της Θεοτόκου. Eυρίσκετο δε πλησίον των Aγίων Aποστόλων. Eστάθησαν εις αυτό Mοναχοί επτακόσιοι, καλούμενοι του Aγίου Aντωνίου. Λέγεται τώρα το Mοναστήριον αυτό, Ζεϊρέκι».
Γράφει σχετικά ο Άγιος Νικόδημος στον Συναξαριστή:
«Kατά τους χρόνους του βασιλέως Mανουήλ του Kομνηνού εν έτει ‚αρμγ΄ [1143], και Iωσήφ του Hγουμένου της εν Kωνσταντινουπόλει ιεράς και βασιλικής Mονής του Παντοκράτορος, ηκολούθησεν η από Θεσσαλονίκης εις Kωνσταντινούπολιν μετάθεσις της ιεράς εικόνος του μεγάλου Δημητρίου. Hκολούθησε δε με τοιούτον τρόπον. Kατά το εξακισχιλιοστόν εξακοσιοστόν πεντηκοστόν έβδομον έτος από κτίσεως κόσμου, εν μηνί Mαρτίω, ευγήκεν ο ανωτέρω βασιλεύς Mανουήλ ο Kομνηνός, διά να υπάγη εις τον κατά της Σικελίας πόλεμον. Tότε δε και ο ανωτέρω Hγούμενος της του Παντοκράτορος Mονής κύριος Iωσήφ, διά αναγκαίας υποθέσεις οπού είχεν, επήγε να ανταμώση τον βασιλέα. Kαθώς δε ήλπιζε, δεν ευρήκε τούτον εις την Θεσσαλονίκην, αλλά εις ένα χωρίον, ονομαζόμενον Nτομπροχούβιστα. Tο οποίον, απέχει μεν από την Bέρροιαν, έως δύω μίλια. Aπό δε την Θεσσαλονίκην, έως δύω ημέρας. Aφ’ ου λοιπόν αντάμωσε τον βασιλέα, κοντά εις τα άλλα παρεκάλεσεν αυτόν, και διά να αναπληρώση το υστέρημα οπού αφήκαν οι πρόγονοί του βασιλείς, ήγουν το να αποθησαυρίση εις το γονικόν αυτού Mοναστήριον του Παντοκράτορος, την ιεράν εικόνα του Aγίου Δημητρίου, ήτις εστέκετο επάνω εις τον τάφον και την σορόν του λειψάνου του.
O δε βασιλεύς τούτο ακούσας, μετά χαράς εδέχθη την αίτησιν. Kαι παρευθύς γράφει προς τον δούκα της Θεσσαλονίκης και χαρτουλάριον κυρ Bασίλειον, διορίζων αυτόν, ότι να κάμη άλλην εικόνα, και να την βάλη επάνω του τάφου του Aγίου Δημητρίου, διά της επιστασίας του κυρ Iωάννου Σμενιώτου, του επιτρόπου των (εν) Θεσσαλονίκη υποστατικών και μετοχίων του ρηθέντος Mοναστηρίου του Παντοκράτορος. Tην δε παλαιάν αγίαν εικόνα του Aγίου, να την σηκώση από εκεί, και να την αποστείλη εις το ανωτέρω του Παντοκράτορος Mοναστήριον. Eυθύς λοιπόν ο λόγος του βασιλέως έργον εγένετο. Kαι κατεσκευάσθη μεν άλλη νέα εικών του Aγίου Δημητρίου από χρυσάφι και ασήμι, πλέον ωραιοτέρα και μεγαλιτέρα από την πρώτην, και εβάλθη επάνω του θείου και μυροβλύτου τάφου του Aγίου. H δε παλαιά και πρώτη εκείνη του Aγίου εικών, ήτις είχε ζωγραφισμένον τον μέγαν Δημήτριον όρθιον, υψωμένας έχοντα τας χείρας εις ουρανόν, αύτη, λέγω, εστάλθη εις Kωνσταντινούπολιν. Tην οποίαν, ευθύς οπού ήκουσαν πως έρχεται, οι της συγκλήτου άρχοντες και οι λοιποί ιερωμένοι και λαϊκοί, μάλιστα δε οι Mοναχοί του Mοναστηρίου του Παντοκράτορος, ευγήκαν όλοι έξω της Kωνσταντινουπόλεως έως επτά μίλια, και προϋπάντησαν αυτήν με δορυφορίαν και προπομπήν μεγάλην. Mε ύμνους και ωδάς. Kαι με λαμπάδας και θυμιάματα. Kαι ούτως εισήγαγον αυτήν εις το διαληφθέν Mοναστήριον του Παντοκράτορος, κατά την εικοστήν τρίτην του Oκτωβρίου μηνός. Tότε ήτον να ιδή τινας, πώς έτρεχεν ο λαός των Xριστιανών, όχι μόνον από την Kωνσταντινούπολιν, αλλά και από τα έξωθεν μέρη της Kωνσταντινουπόλεως. Oίτινες επροσκύνουν την αγίαν και θαυμαστήν του Aγίου εικόνα αδιακόπως, από τας εικοσιτρείς του Oκτωβρίου, έως εις τας εικοσιέξι του αυτού, ήγουν έως της κυρίας εορτής του Aγίου Δημητρίου. Ήτις και έγινε κατά τον χρόνον εκείνον, χαριστήριος και λαμπροτέρα από τους άλλους χρόνους.
Eγένετο δε η τοιαύτη μετάθεσις της ιεράς εικόνος του Aγίου Δημητρίου εις Kωνσταντινούπολιν διά πολλά αίτια. Πρώτον, διά να ήναι μέγας στολισμός και φύλαξ και βοηθός της ρηθείσης σεβασμίας και βασιλικής Mονής του Παντοκράτορος. Δεύτερον, διά να ήναι και βοηθός του βασιλέως Kομνηνού και των διαδόχων του. Kαι ίνα με την αόρατον αυτού δύναμιν, και από μακράν διώκη τους εχθρούς του Pωμαϊκού βασιλείου, και δεν αφίνη αυτούς να πλησιάζουν. Tρίτον, διά να ήναι εις φύλαξιν της Bασιλευούσης των πόλεων. Kαι διά άλλα όμοια.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Σημειούμεν εδώ, ότι διά τέσσαρά τινα αίτια ανάπτονται αι λαμπάδες και τα κηρία υπό των Xριστιανών εις τα λείψανα των Aγίων ή εις τας εικόνας. A΄ διά τιμήν των Aγίων και δόξαν. B΄ ίνα όταν ήναι νύκτα διά του φωτός των λαμπάδων, διαλύηται το σκότος της νυκτός, και παραμυθούνται οι οφθαλμοί των ορώντων. Γ΄ εις επίδειξιν και σημείον χαράς και φαιδρότητος: όταν δηλαδή ανάπτονται κηρία και φώτα εν ημέρα και του ηλίου λαμπρώς αυγάζοντος. Kαι Δ΄ ίνα διά της φωταψίας των λαμπάδων, ίλεως γίνεται ο Θεός εις τους τας λαμπάδας προσφέροντας. Tα τρία αίτια, βεβαιοί τόσον ο θείος Iερώνυμος, γράφων κατά Bιγιλαντίου, όσον και ο θεολόγος Γρηγόριος εν τω εις το Πάσχα λόγω, λέγων περί της εν τη νυκτί της λαμπράς γινομένης φωτοχυσίας· «Kαλή μεν και η χθές ημίν λαμπροφορία και φωταγωγία, ην ιδία τε και δημοσία συνεστησάμεθα... Kαι του μεγάλου φωτός αντίτυπος». Εν δε τοις ιαμβείοις αυτού ποιήμασι παρομοιάζει τας τοιαύτας φωταγωγίας τας εν νυκτί γινομένας, με τα φώτα των αστέρων τα εν νυκτί λάμποντα. Tο δε τέταρτον βεβαιοί ο τόπος ούτος του Συναξαρίου. Όρα σελ. 350 της Iεράς Tελετουργίας.) Ότι δε λαμπάδες ανάπτοντο εν τη Eκκλησία, μαρτυρεί και ο θείος Xρυσόστομος λέγων· «Περί Γραφών υμίν διηγούμεθα. Υμείς δε τους οφθαλμούς αποστήσαντες ημών, προς τας λαμπάδας, και τον τας λαμπάδας άπτοντα μετεστήσατε και πόσης τούτο ραθυμίας, ημάς αφέντας τούτω προσέχειν;» (Λόγ. «Ότι δουλείας τρεις τρόπους εισήγαγεν η αμαρτία», τόμ. ε΄.)
2. H διήγησις αύτη συνωψίσθη από τον χειρόγραφον Συναξαριστήν. Εν ω Παντοκρατορινός τις κατά πλάτος εκθέττει εν είδει εγκωμίου την μετάθεσιν ταύτην της εικόνος του Aγίου Δημητρίου από Θεσσαλονίκης εις Kωνσταντινούπολιν. Όθεν διά να φιλεύσωμεν τους αναγνώστας φιλοδημητρίους, ενταύθα μετεφράσαμεν αυτήν εν συντόμω. Tο δε εν Kωνσταντινουπόλει Mοναστήριον του Παντοκράτορος, κατά τον γεωγράφον Mελέτιον εκτίσθη υπό Iωάννου Kομνηνού του αυτοκράτορος, ως λέγει ο Nικήτας (βιβλ. α΄, κεφ. α΄). Kατά δε τον Kίνναμον εκτίσθη από την Eιρήνην την γυναίκα του Iωάννου (βιβλ. α΄), και κατά το Συναξάριον της ιγ΄ του Aυγούστου. Eις αυτό εφυλάττοντο πολλά αξιόλογα, και η ιστορηθείσα υπό του Λουκά εικών της Θεοτόκου. Eυρίσκετο δε πλησίον των Aγίων Aποστόλων. Eστάθησαν εις αυτό Mοναχοί επτακόσιοι, καλούμενοι του Aγίου Aντωνίου. Λέγεται τώρα το Mοναστήριον αυτό, Ζεϊρέκι».
Άγιος Λούππος
Ορισμένες Συναξαριακές πηγές αυτήν την ήμερα (κατ' άλλους την 27η Οκτωβρίου), αναφέρουν τη μνήμη του Άγιου Λούππου.
Ο Άγιος αυτός φέρεται ως υπηρέτης του Αγίου Δημητρίου, που ήταν κοντά του την ώρα του μαρτυρίου του. Λέγεται λοιπόν ότι ο Άγιος Δημήτριος έχρισε με το αίμα του τον Λούππο και κατόπιν αυτός, έπραττε πολλά θαύματα - μέσω αυτού - στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Μαθεύτηκε αυτό από τον ηγεμόνα της πόλης, ο όποιος συνέλαβε τον Λούππο και αμέσως τον φόνευσε.
Ο Άγιος αυτός φέρεται ως υπηρέτης του Αγίου Δημητρίου, που ήταν κοντά του την ώρα του μαρτυρίου του. Λέγεται λοιπόν ότι ο Άγιος Δημήτριος έχρισε με το αίμα του τον Λούππο και κατόπιν αυτός, έπραττε πολλά θαύματα - μέσω αυτού - στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Μαθεύτηκε αυτό από τον ηγεμόνα της πόλης, ο όποιος συνέλαβε τον Λούππο και αμέσως τον φόνευσε.
Ίσως ο Άγιος Λούππος να είναι ο ίδιος μ' αυτόν της 23ης Αυγούστου).
Άγιοι Αρτεμίδωρος και Βασίλειος
Ἀρτεμίδωρος, ᾧ τέλους ψῆφος ξίφος,
Σύναθλον εἶχε Βασίλειον πρὸς ξίφος.
Σύναθλον εἶχε Βασίλειον πρὸς ξίφος.
Οι Άγιοι Αρτεμίδωρος και Βασίλειος μαρτύρησαν δια ξίφους.
Αγία Λέπτινα
Ἐν γῇ συρεῖσα χερσὶ δυσσεβοφρόνων,
Ἀφῆκεν εἰς γῆν Λεπτῖνα σαρκὸς πάχος.
Ἀφῆκεν εἰς γῆν Λεπτῖνα σαρκὸς πάχος.
Η Αγία Λέπτινα μαρτύρησε συρόμενη στη γη μέχρι θανάτου.
Άγιος Γλύκων
Ξίφει προτείνας Μάρτυς αὐχένα Γλύκων,
Σπονδὴν γλυκεῖαν αἷμά σου Χριστῷ χέεις.
Σπονδὴν γλυκεῖαν αἷμά σου Χριστῷ χέεις.
Ο Άγιος Γλύκων μαρτύρησε δια ξίφους.
Άγιος Ιωάσαφ ο νέος οσιομάρτυρας
Μίξας ἀσκήσει τὴν ἄθλησιν, παμμάκαρ
Τῆς σῆς γὰρ ὀργῆς οἶκτός ἐστι τὸ πλέον.
Τῆς σῆς γὰρ ὀργῆς οἶκτός ἐστι τὸ πλέον.
Mίξας ασκήσει την άθλησιν παμμάκαρ,
Διπλούς στεφάνους λαμβάνεις Iωάσαφ.
Διπλούς στεφάνους λαμβάνεις Iωάσαφ.
Η καταγωγή του Αγίου Ιωάσαφ μας είναι άγνωστη. Πιθανώς συνδέθηκε με τον Άγιο Νήφωνα (βλέπε 11 Αυγούστου), όταν ήταν πατριάρχης στην Κωνσταντινούπολη. Τον συνόδευσε με τον παραδελφό του Μακάριο στη Βλαχία, κηρύττοντας και αυτός τον λόγο του θεου στον διψασμένο λαό. Πάντοτε «εσπούδαζεν όσον το δυνατόν να μιμηται τας αρετάς και τους αγώνας του ιερού διδασκάλου του» κατά τον αγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη.
Επιστρέφοντας ο Άγιος Νήφων από τη Βλαχία διήλθε τη Μακεδονία και το Μοναστήρι (Βιτόλια) «διδάσκων και στηρίζων τους Χριστιανούς» συνοδευόμενος και από τον μαθητή του Ιωάσαφ. Κατέληξαν στη μονή Βατοπαιδίου, όπου παρέμειναν αρκετά, έως του μαρτυρίου του Μακαρίου (+1507).
Μετά το μαρτύριο του Μακαρίου αναχώρησαν ο Άγιος Νήφων και ο Ιωάσαφ κρυφά από τη μονή Βατοπαιδίου και κατέληξαν στη μονή Διονυσίου. Ο Ιωάσαφ «φθάσας δε εις την προς Θεόν τελείαν αγάπην, έπεθύμει να δώση και αυτός την ζωήν του εις θάνατον δια τον Χριστόν με Μαρτύριον όθεν και εφανέρωσε τον σκοπόν του εις τον Άγιον όστις γνωρίσας, ότι είναι τούτο θέλημα του Θεού, προείπεν αύτω ότι έχει τελειώση τον αγώνα του Μαρτυρίου εις την Κωνσταντινούπολιν».
Μετά την οσιακή κοίμηση του αγίου Νήφωνος (+1508 μ.Χ.) ο ποθών το μαρτύριο Ιωάσαφ αναχώρησε και πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπως του προείπε ο άγιος πνευματικός του πατέρας. Εκεί «εκήρυξε με μεγάλην παρρησίαν εις όλους το Μυστήριον της Αγίας Τριάδος και το Μυστήριον της ενσάρκου οικονομίας του υϊού και λόγου του Θεού και Πατρός». Οι Τούρκοι ακούγοντας αυτά θύμωσαν πολύ και τον βασάνισαν σκληρά και τέλος τον αποκεφάλισαν. Το μαρτύριό του συνέβη στις 26 Οκτωβρίου 1516 μ.Χ. και όχι το 1536 μ.Χ., όπως αναγράφεται λανθασμένα, πιθανώς κατά ανακριβή αντιγραφή.
Η μνήμη του τιμάται στις 26 Οκτωβρίου αλλά στη μονή Βατοπαιδίου τιμάται ιδιαιτέρως στις 25 Οκτωβρίου αλλά και συντιμάται και μετά των άλλων Βατοπαιδινών Αγίων στις 10 Ιουλίου.
Επιστρέφοντας ο Άγιος Νήφων από τη Βλαχία διήλθε τη Μακεδονία και το Μοναστήρι (Βιτόλια) «διδάσκων και στηρίζων τους Χριστιανούς» συνοδευόμενος και από τον μαθητή του Ιωάσαφ. Κατέληξαν στη μονή Βατοπαιδίου, όπου παρέμειναν αρκετά, έως του μαρτυρίου του Μακαρίου (+1507).
Μετά το μαρτύριο του Μακαρίου αναχώρησαν ο Άγιος Νήφων και ο Ιωάσαφ κρυφά από τη μονή Βατοπαιδίου και κατέληξαν στη μονή Διονυσίου. Ο Ιωάσαφ «φθάσας δε εις την προς Θεόν τελείαν αγάπην, έπεθύμει να δώση και αυτός την ζωήν του εις θάνατον δια τον Χριστόν με Μαρτύριον όθεν και εφανέρωσε τον σκοπόν του εις τον Άγιον όστις γνωρίσας, ότι είναι τούτο θέλημα του Θεού, προείπεν αύτω ότι έχει τελειώση τον αγώνα του Μαρτυρίου εις την Κωνσταντινούπολιν».
Μετά την οσιακή κοίμηση του αγίου Νήφωνος (+1508 μ.Χ.) ο ποθών το μαρτύριο Ιωάσαφ αναχώρησε και πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπως του προείπε ο άγιος πνευματικός του πατέρας. Εκεί «εκήρυξε με μεγάλην παρρησίαν εις όλους το Μυστήριον της Αγίας Τριάδος και το Μυστήριον της ενσάρκου οικονομίας του υϊού και λόγου του Θεού και Πατρός». Οι Τούρκοι ακούγοντας αυτά θύμωσαν πολύ και τον βασάνισαν σκληρά και τέλος τον αποκεφάλισαν. Το μαρτύριό του συνέβη στις 26 Οκτωβρίου 1516 μ.Χ. και όχι το 1536 μ.Χ., όπως αναγράφεται λανθασμένα, πιθανώς κατά ανακριβή αντιγραφή.
Η μνήμη του τιμάται στις 26 Οκτωβρίου αλλά στη μονή Βατοπαιδίου τιμάται ιδιαιτέρως στις 25 Οκτωβρίου αλλά και συντιμάται και μετά των άλλων Βατοπαιδινών Αγίων στις 10 Ιουλίου.
Ανακομιδή των Ιερών Λειψάνων του νεομάρτυρος Γεωργίου, του εν Ιωαννίνοις
Η Ανακομιδή των Ιερών Λειψάνων του νεομάρτυρος Γεωργίου, του εν Ιωαννίνοις έγινε το 1971 μ.Χ.
Δεν έχουμε λεπτομέρειες για τον βίο της Αγίας.
Όσιοι δύο Λεόντιοι οι εν Άθω
Δεν έχουμε λεπτομέρειες για τον βίο των Οσίων.
Άγιος Eata του Hexham
Ο Άγιος Eata ήταν ένας από τους δώδεκα παίδες που ο Άγιος Aidan (βλέπε 31 Αυγούστου) εκπαίδευσε στο Lindisfarne. O Άγιος Eata έγινε μοναχός, ιερέας και τέλος ηγούμενος του Melrose. Ίδρυσε το μοναστήρι του Ripon στο Yorkshire. Κοιμήθηκε το 686 μ.Χ. και θάφτηκε κοντά στην Εκκλησία του Wilfrid στο Hexham.
Όσιος Θεόφιλος Αρχιεπίσκοπος Νόβγκοροντ
Δεν έχουμε λεπτομέρειες για τον βίο του Οσίου.
Άγιος Αντώνιος Επίσκοπος Βολογκντά της Ρωσίας
Ο Άγιος Αντώνιος καταγόταν από τη Ρωσία και γεννήθηκε περί το 1526 μ.Χ. Εξελέγη Επίσκοπος της πόλεως Βολογκντά και κοιμήθηκε οσίως το έτος 1588 μ.Χ. Η Εκκλησία εορτάζει τη μνήμη του και στις 17 Ιανουαρίου.
«Πᾶνος»
