Για αυτούς που συνεορτάζουν με τους Ιουδαίους (Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου).
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΛΑΡΙΣΗΣ ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ
σ.σ. Στην απερίγραπτα διαστρεβλωτική και εμπαθέστατη απάντηση του μητροπολίτου Λαρίσης Ιερωνύμου προς τον π. Παύλο Δημητρακόπουλο, ο οποίος σχολίασε, ως ώφειλε, την σκανδαλώδη παρουσία του πρώτου στα εγκαίνια μίας Εβραϊκής συναγωγής, απαντά ο μεγάλος Πατέρας της Εκκλησίας, Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Οι δηλητηριώδεις, εκτός τόπου και χρόνου, χαρακτηρισμοί που αποδίδει ο μητροπολίτης στον ιερέα του επιστρέφονται με τόκο, όχι από εμάς φυσικά αλλά από τους Πατέρες της Εκκλησίας, οι οποίοι δεν δέχονται υπεράσπιση από λαϊκιστές που ερωτοτροπούν με ψευτο-ανοιχτομυαλοσύνες και συγκρητισμούς του κοσμικού πνεύματος. Η υπεράσπιση της αλήθειας έχει ΠΑΝΤΑ κόστος. Το κόστος αυτό το πλήρωσε ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Δεν το πληρώνουν οι εισπράκτορες παλαμακίων στις Εβραϊκές συναγωγές, ή όπου αλλού, για τις σοφιστείες που κατεβάζουν από το κεφάλι τους. Πραγματικά λυπούμαστε για αυτό που διαβάσαμε. Και δεν μπορούμε να φανταστούμε τί θα έσερνε ο αρθρογράφος του εν λόγω παραληρήματος στον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο εάν ζούσε σήμερα. Δεν έχει πάτο τούτο το βαρέλι.
Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου
εισαγωγικό από entaksis: Σε μια εποχή πνευματικής σύγχυσης και ασάφειας για τα όρια της πίστης, παρατηρείται με λύπη το φαινόμενο Ορθόδοξοι χριστιανοί να συμμετέχουν ή να παρίστανται σε εορτές και τελετές αλλοθρήσκων, Ιουδαίων, αιρετικών ή και ειδωλολατρών.
Κάποιοι, είτε από απερισκεψία είτε στο όνομα ενός ψευδεπίγραφου “σεβασμού”, γίνονται συμμέτοχοι σε θρησκευτικές πράξεις που όχι μόνο δεν έχουν σχέση με την αλήθεια της Εκκλησίας, αλλά συνιστούν βεβήλωση του Μυστηρίου της Πίστεως. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, με θεολογική ακρίβεια και ποιμαντική παρρησία, φωτίζει το μέγεθος της πλάνης αυτής. Η συναγωγή, λέει, δεν είναι ιερός τόπος απλώς και μόνο επειδή φυλάσσονται εκεί προφητικά βιβλία. Το ίδιο ισχύει και για κάθε τόπο ή τελετή, όσο κι αν φαίνεται “σεβαστή”, όταν υβρίζεται ο Χριστός, αθετείται η Χάρη και διαστρέφεται η αλήθεια των Αγίων.Η συμμετοχή, έστω και παθητική, σε τέτοιους συνεορτασμούς, προσβάλλει την Ορθόδοξη πίστη και συνιστά αποδοχή του ψεύδους. Ο άγιος Πατέρας δεν διστάζει να αποκαλέσει αυτούς τους τόπους κατοικητήρια δαιμόνων, όχι επειδή υπάρχει κάποιο είδωλο, αλλά γιατί εκεί απορρίπτεται το Σταυρικό Μυστήριο και εξευτελίζεται ο Χριστός. Είναι τραγική αυταπάτη να φαντάζεται κανείς πως μπορεί να τιμήσει τον Θεό συνεορτάζοντας με εκείνους που Τον αρνούνται, ή να “οικοδομήσει γέφυρες” πάνω σε θεμέλια πλάνης και βλασφημίας.
Επειδή όμως υπάρχουν μερικοί που θεωρούν ως ιερό τόπο και τη συναγωγή, είναι ανάγκη να πούμε και σ’ αυτούς λίγα λόγια. Για ποιον δηλαδή λόγο σέβεστε τον τόπο εκείνον, τον οποίο πρέπει να καταφρονείτε, να τον σιχαίνεστε και να τον αποφεύγετε; Στον χώρο αυτό, λέει, βρίσκεται ο νόμος και τα βιβλία των προφητών. Και τι σχέση έχει αυτό; Όπου υπάρχουν δηλαδή τέτοια βιβλία, θα θεωρείται και ο τόπος άγιος; Οπωσδήποτε όχι. Εγώ γι’ αυτό κυρίως μισώ και αποστρέφομαι τη συναγωγή, γιατί, ενώ έχουν τους προφήτες, δεν πιστεύουν σ’ αυτούς, και ενώ μελετούν τα βιβλία τους, δεν δέχονται τις μαρτυρίες τους — πράγμα που είναι χειρότερο και από εκείνους που τους υβρίζουν.
Γιατί πες μου: αν έβλεπες κάποιον σεβαστό και λαμπρό και αξιοπρεπή άνθρωπο να μπαίνει σε καπηλειό ή σε καταγώγιο ληστών, και εκεί να υβρίζεται και να κακοποιείται και να υπομένει τους πιο μεγάλους εξευτελισμούς των μεθυσμένων, άραγε θα θαύμαζες το καπηλειό ή το σπήλαιο, επειδή εκεί μέσα εξευτελίστηκε ο θαυμαστός εκείνος και μεγάλος άνδρας; Εγώ τουλάχιστον νομίζω όχι, αλλά ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο κυρίως θα το μισούσες και θα το αποστρεφόσουν. Αυτό σκέψου και για τη συναγωγή. Διότι και τους προφήτες και τον Μωυσή τούς εισήγαγαν εκεί, όχι για να τους τιμήσουν, αλλά για να τους υβρίσουν και να τους ατιμάσουν. Γιατί, όταν ισχυρίζονται ότι οι προφήτες δεν είδαν τον Χριστό και ότι τίποτε δεν προφήτεψαν για την παρουσία Του, τότε ποια μεγαλύτερη ύβρις θα μπορούσε να γίνει στους αγίους αυτούς, όταν τους κατηγορούν ότι αγνοούν τον Δεσπότη τους και λένε ότι είναι συμμέτοχοι στη δική τους ασέβεια; Γι’ αυτό λοιπόν κυρίως πρέπει να μισείτε και αυτούς και τη συναγωγή τους, γιατί εξυβρίζουν τους αγίους εκείνους.
Αλλά γιατί μιλώ για βιβλία και τόπους; Σε καιρό πνευματικής ασθένειας ως προς την πίστη, φτάνει κανείς να θαυμάζει τα ιουδαϊκά πράγματα; Όποιος αμαρτάνει δεν τιμωρείται μόνο για την πτώση του, αλλά και γιατί παρασύρει και άλλους. Όπως ακριβώς και εκείνος που μένει σταθερός στην αρετή δεν στεφανώνεται μόνο γι’ αυτήν, αλλά θαυμάζεται και γιατί οδηγεί και άλλους στον ίδιο ζήλο. Αποφεύγετε λοιπόν και τις συγκεντρώσεις και τους τόπους αυτών, και κανένας να μη σέβεται τη συναγωγή εξαιτίας των βιβλίων που υπάρχουν σ’ αυτήν, αλλά γι’ αυτό ακριβώς ας τη μισεί και ας την αποστρέφεται, επειδή έχουν τους αγίους για να τους υβρίζουν, επειδή δεν πιστεύουν στους λόγους τους, επειδή τους κατηγορούν για τη χειρότερη ασέβεια.
Για να μάθετε ότι τα βιβλία δεν αγιάζουν τον τόπο, αλλά τον καθιστά βέβηλο η προαίρεση εκείνων που συνέρχονται εκεί, θα σας διηγηθώ μια παλιά ιστορία. Ο Πτολεμαίος ο Φιλάδελφος, αφού συγκέντρωσε από παντού τα βιβλία και έμαθε ότι και οι Ιουδαίοι έχουν βιβλία που φιλοσοφούν για τον Θεό και για άριστη πολιτεία, έστειλε και κάλεσε άνδρες από την Ιουδαία, τα ερμήνευσε μαζί τους και τα τοποθέτησε στο ιερό του Σεράπιδος, καθόσον ήταν ο ίδιος ειδωλολάτρης, και μέχρι τώρα βρίσκονται εκεί τα βιβλία των προφητών. Τι λοιπόν; Ο ναός του Σεράπιδος είναι άγιος, επειδή έχει τα προφητικά βιβλία; Μακριά μια τέτοια σκέψη· εκείνα βέβαια έχουν τη δική τους αγιότητα, που όμως δεν τη μεταδίδουν στον τόπο, εξαιτίας της μιαρότητας εκείνων που συγκεντρώνονται εκεί.
Το ίδιο λοιπόν πρέπει να σκεφτεί κανείς και για τη συναγωγή. Διότι, αν και δεν στήθηκε εκεί κάποιο είδωλο, στον τόπο εκείνο κατοικούν δαίμονες. Και αυτό δεν το λέγω μόνο για τη συναγωγή που είναι εδώ, αλλά και για τη συναγωγή που βρίσκεται στη Δάφνη· γιατί το βάραθρο που υπάρχει εκεί είναι πονηρότερο και το ονομάζουν της Ματρώνης. Καθόσον άκουσα ότι πολλοί πιστοί ανεβαίνουν εκεί και διανυκτερεύουν στον τόπο εκείνο. Αλλά δεν θα μπορούσα ποτέ να ονομάσω αυτούς πιστούς. Για μένα και το ιερό της Ματρώνης και το ιερό του Απόλλωνα είναι εξίσου βέβηλα. Αν όμως κάποιος με κατηγορεί γι’ αυτό που τολμώ και λέγω, εγώ πάλι θα τον κατηγορήσω για τη χειρότερη μορφή μανίας.
Πες μου λοιπόν, εκεί όπου κατοικούν οι δαίμονες δεν είναι τόπος ασέβειας, κι αν ακόμη δεν υπάρχει στημένο άγαλμα; Όπου συγκεντρώνονται οι χριστοκτόνοι, όπου εκδιώκεται ο Σταυρός, όπου βλασφημείται ο Θεός, όπου αγνοείται ο Πατέρας, όπου υβρίζεται ο Υιός, όπου αθετείται η Χάρη του Πνεύματος — ή καλύτερα και αυτοί οι ίδιοι είναι δαίμονες — δεν είναι μεγαλύτερη η βλάβη που προέρχεται από εκεί; Γιατί εκεί η ασέβεια είναι φανερή από παντού και δεν θα ήταν εύκολο να παγιδεύσει, ούτε και να εξαπατήσει άνθρωπο μυαλωμένο και σώφρονα. Εδώ όμως, λέγοντας ότι λατρεύουν τον Θεό, αποστρεφόμενοι τα είδωλα και αναγνωρίζοντας τους προφήτες και τιμώντας αυτούς, ευκολότερα συλλαμβάνουν στις παγίδες τους τους πιο αφελείς και ανόητους, παρασκευάζοντας με αυτά τα λόγια το δόλωμα.
Ώστε ως προς την ασέβεια καμία διαφορά δεν υπάρχει μεταξύ αυτών και των Εθνικών· τα μέσα όμως της απάτης ενεργούνται από αυτούς με πιο φοβερό τρόπο. Καθόσον και σ’ αυτούς έχει στηθεί ένας αόρατος βωμός απάτης, στον οποίο δεν θυσιάζουν μόνο πρόβατα και μοσχάρια, αλλά και ψυχές ανθρώπων. Και πράγματι, αν εσύ θαυμάζεις τα ιερά εκείνων, τι σχέση μπορείς να έχεις εσύ με εμάς; Γιατί, αν τα των Ιουδαίων είναι σεμνά και μεγάλα, τότε τα δικά μας είναι ψεύτικα· αν όμως τα δικά μας είναι αληθινά, όπως βέβαια και είναι αληθινά, εκείνα τότε είναι γεμάτα από απάτη. Δεν εννοώ τις Γραφές — μακριά μια τέτοια σκέψη — γιατί εκείνες με οδήγησαν προς τον Χριστό· αλλά εννοώ την ασέβεια αυτών και τη σημερινή τους μανία.
Αλλά είναι καιρός πλέον να αποδείξουμε ότι εκεί κατοικούν και δαίμονες, όχι μόνο στον τόπο αυτόν, αλλά και στις ίδιες τις ψυχές των Ιουδαίων. Γιατί λέγει: «Όταν εξέλθει το πνεύμα το ακάθαρτο από τον άνθρωπο, βαδίζει μέσα από ξερούς τόπους, ζητώντας να βρει ανάπαυση· και αν δεν βρει, τότε λέγει: θα επιστρέψω στον οίκο μου· και ερχόμενο εκεί τον βρίσκει άδειο και σκουπισμένο και στολισμένο. Τότε πηγαίνει και παίρνει μαζί του επτά άλλα πνεύματα πιο πονηρά απ’ αυτό, και εισέρχονται σ’ αυτόν και γίνεται τότε η κατάσταση του ανθρώπου αυτού χειρότερη από την προηγούμενη. Το ίδιο θα συμβεί και σ’ αυτή την πονηρή γενεά».
Βλέπεις ότι δαίμονες κατοικούν στις ψυχές τους και ότι αυτοί οι τελευταίοι είναι χειρότεροι από τους πρώτους; Και πολύ σωστά. Γιατί τότε ασεβούσαν στους προφήτες, ενώ τώρα υβρίζουν τον ίδιο τον Κύριο των προφητών. Πες μου λοιπόν: συγκεντρώνεστε μαζί με δαιμονιζόμενους, με ανθρώπους που έχουν τόσα πολλά ακάθαρτα πνεύματα, που ανατράφηκαν με σφαγές και φόνους, και δεν φρίττετε; Πρέπει δηλαδή να τους χαιρετάτε και να τους απευθύνετε έστω και τυπικά έναν λόγο, και δεν πρέπει να τους αποστρέφεσθε σαν κοινή καταστροφή και ασθένεια όλης της οικουμένης; Δεν διέπραξαν κάθε είδος κακίας; Δεν αφιέρωσαν όλοι οι προφήτες τους πολλούς και μακροσκελείς λόγους τους στις κατηγορίες αυτών; Ποια τραγωδία και ποιον τρόπο παρανομίας δεν ξεπέρασαν με τις μιαιφονίες τους; Θυσίασαν στα δαιμόνια τους υιούς και τις θυγατέρες τους, αγνόησαν τη φύση, ξέχασαν τους φοβερούς πόνους του τοκετού, καταπάτησαν τους νόμους της διαπαιδαγώγησης των παιδιών, ανέτρεψαν από τα θεμέλια τους συγγενικούς δεσμούς, κι έγιναν πιο άγριοι από όλα τα θηρία. Γιατί τα θηρία πολλές φορές θυσιάζουν τη ζωή τους και αδιαφορούν για τη δική τους σωτηρία, προκειμένου να υπερασπίσουν τα τέκνα τους, ενώ αυτοί, χωρίς να υπάρχει κανένας λόγος, κατέσφαξαν με τα χέρια τους τα παιδιά τους, για να λατρεύσουν τους μισητούς δαίμονες, τους εχθρούς της ζωής μας. Για ποιο πράγμα λοιπόν θα ήταν δυνατό να τους θαυμάσει κανείς πρώτα; Για την ασέβειά τους ή για τη σκληρότητα και απανθρωπιά τους; Για το ότι θυσίασαν τους υιούς τους ή για το ότι τους πρόσφεραν θυσία στους δαίμονες; Αλλά μήπως εξαιτίας της ασέλγειάς τους δεν ξεπέρασαν και τα πιο μιαρά άλογα ζώα; Άκουσε τι λέγει ο προφήτης για την ακολασία τους: «Έγιναν θηλυμανείς ίπποι· ο καθένας χλιμίντριζε για τη γυναίκα του πλησίον του». Και δεν είπε ότι ο καθένας τους επιθυμούσε τη γυναίκα του πλησίον του, αλλά με τη φωνή των αλόγων ζώων φανέρωσε πάρα πολύ χαρακτηριστικά τη μανία που γεννιέται από την ακολασία σ’ αυτούς.
Τι άλλο θέλετε να σας πω; Τις αρπαγές, τις πλεονεξίες, τις προδοσίες των φτωχών, τις κλοπές, τις καπηλείες τους; Αλλά δεν θα έφθανε ούτε ολόκληρη η ημέρα για να σας τα διηγηθώ αυτά. Μήπως όμως οι εορτές τους έχουν κάτι το σεμνό και το μεγάλο; Αλλά κι αυτές τις κατέστησαν ακάθαρτες. Άκουσε λοιπόν τους προφήτες — ή καλύτερα, άκουσε τον ίδιο τον Θεό, που τόσο πολύ τις αποστρέφεται: «Μίσησα και απέρριψα τις εορτές σας». Ο Θεός τις μισεί κι εσύ συναναστρέφεσαι αυτούς; Και δεν είπε “μισώ αυτήν ή εκείνη την εορτή”, αλλά όλες μαζί. Θέλεις να δεις ότι μισεί και τη λατρεία που τελείται με τα τύμπανα, τις κιθάρες, τα ψαλτήρια και τα άλλα όργανα; «Απομακρύνατε», λέγει, «από κοντά μου τον ήχο των ωδών σας και δεν θέλω ν’ ακούσω τις μελωδίες των οργάνων σας». Ο Θεός λέγει: «Απομακρύνατέ τα από κοντά μου»· κι εσύ τρέχεις να ακούσεις τις σάλπιγγες; Μήπως οι θυσίες αυτές και οι προσφορές δεν είναι βδελυκτές; «Εάν μου προσφέρετε σεμιγδάλι, μάταια το κάνετε· γιατί θεωρώ βδέλυγμα το θυμίαμά σας». Το θυμίαμα είναι βδέλυγμα, και δεν είναι βδέλυγμα ο τόπος; Και πότε είναι βδέλυγμα; Είναι βδέλυγμα προτού διαπράξουν το αποκορύφωμα των κακών τους, προτού φονεύσουν τον Κύριό τους, πριν από τον σταυρό, πριν από τη χριστοκτονία· και τώρα δεν είναι πολύ περισσότερο βδέλυγμα;
Αν και βέβαια τι υπάρχει ευωδέστερο από το θυμίαμα; Αλλά ο Θεός δεν προσέχει τη φύση των δώρων, αλλά από την προαίρεση των προσφερόντων κρίνει τις προσφορές. Πρόσεξε του Άβελ τη διάθεση, και τότε έκανε δεκτή τη θυσία του· είδε τον Κάιν και τότε αποστράφηκε τις θυσίες του· γιατί λέγει: «Δεν πρόσεξε τις θυσίες αυτού». Ο Νώε θυσίασε στον Θεό πρόβατα και μοσχάρια και όρνιθες· και λέγει η Γραφή ότι «ένιωσε ο Κύριος οσμή ευωδίας» — δηλαδή δέχθηκε τα προσφερθέντα. Βέβαια, ο Θεός δεν έχει μύτη για να οσφραίνεται, αλλά είναι ασώματος· αν και τα προσφερόμενα εκεί ήταν κνίσσα και καπνός καιομένων σωμάτων και δεν υπάρχει τίποτε δυσωδέστερο από την κνίσσα αυτή. Αλλά για να μάθεις ότι ο Θεός προσέχει την προαίρεση των προσφερόντων και βάσει αυτής δέχεται ή αποστρέφεται τις προσφορές, ονομάζει την κνίσσα και τον καπνό «οσμή ευωδίας», ενώ το θυμίαμα «βδελυγμό», επειδή η προαίρεση των προσφερόντων ήταν γεμάτη από πολλή δυσωδία.
Θέλεις να μάθεις ότι ο Θεός μαζί με τις θυσίες και τα όργανα και τις εορτές και τα θυμιάματα αποστρέφεται και τον ναό εξαιτίας εκείνων που μπαίνουν σ’ αυτόν; Αυτό βέβαια το απέδειξε έμπρακτα, παραδίδοντας τον ναό στην αρχή σε χέρια βαρβάρων, και αργότερα καταστρέφοντας αυτόν. Όμως και πριν από την καταστροφή, με το στόμα του προφήτη φωνάζει και λέγει: «Μη πιστεύετε σε λόγια ψευδή, γιατί δεν θα σας ωφελήσουν εκείνοι που λέγουν: ο ναός του Κυρίου είναι αυτός, ο ναός του Κυρίου βρίσκεται εδώ». Δεν αγιάζει ο ναός, λέγει, τους προσερχομένους, αλλά οι προσερχόμενοι αγιάζουν τον ναό. Αν λοιπόν τότε δεν ωφελούσε ο ναός — τότε που υπήρχαν σ’ αυτόν τα χερουβίμ και η κιβωτός — πολύ περισσότερο τώρα, που όλα εκείνα καταστράφηκαν, τώρα που η αποστροφή του Θεού είναι πλήρης και η αιτία της έχθρας είναι μεγαλύτερη.
Πόσης λοιπόν ανοησίας δείγμα δεν θα ήταν, πόσης παραφροσύνης, να κάνει κανείς κοινωνούς του εκείνους που ατιμάστηκαν και προδόθηκαν από τον Θεό, εκείνους που εξόργισαν τον Κύριο; Αν κάποιος φόνευε το παιδί σου, πες μου, θα μπορούσες να τον αντικρίσεις; Θα είχες τη δύναμη ν’ ακούσεις το όνομά του; Δεν θα τον απέφευγες σαν δαίμονα κακό, σαν να ήταν αυτός ο ίδιος ο διάβολος; Του Κυρίου σου τον Υιό φόνευσαν και τολμάς να συγκεντρώνεσαι με αυτούς στον ίδιο χώρο; Και εκείνος βέβαια που φονεύθηκε τόσο πολύ σε τίμησε, ώστε σε έκανε αδελφό του και συγκληρονόμο του, ενώ εσύ τόσο τον ατιμάζεις, ώστε και τους φονευτές και σταυρωτές του να τιμάς, και να τον λατρεύεις συμμετέχοντας στις ίδιες εορτές, και πηγαίνοντας στους βέβηλους ναούς τους, και παίρνοντας μέρος στις ακάθαρτες θυσίες τους, και μετέχοντας στα τραπέζια των δαιμόνων. Έτσι ονομάζω εγώ τη νηστεία των Ιουδαίων μετά τη θεοκτονία εκείνη. Και πώς δεν λατρεύουν τους δαίμονες εκείνοι που ενεργούν αντίθετα με τις εντολές του Θεού;
ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΕΡΓΑ -34 – ΛΟΓΟI ΔΟΓΜΑΤΙΚΟΙ – ΠΟΛΕΜΙΚΟΙ – ΚΑΤΑ ΙΟΥΔΑΙΩΝ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΩΝ – ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΙΜΕΝΟ – ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ – ΣΧΟΛΙΑ: Από τον Λ.Σ. θεολόγο – ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΜΕΡΕΤΑΚΗ «ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟΝ»- ΠΑΤΕΡΙΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ»-ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1988 –
Για αυτούς που συνεορτάζουν με τους Ιουδαίους (Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου). | ΤΑΣ ΘΥΡΑΣ ΤΑΣ ΘΥΡΑΣ
=====================================
*Τι πραγματικά σημαίνει η λέξη «έρεβος» προέρχεται από την αρχαία ελληνική «ο Έρεβος», όπου σημαίνει την προσωποποίηση του σκότους.
Συγκεκριμένα, έρεβος ονομαζόταν το απόλυτο σκοτάδι που επικρατούσε στα βάθη της γης. Εκεί κατοικούσαν η Περσεφόνη, οι Ερινύες, ο Κέρβερος, οι Εκατόγχειρες και Πλούτωνας.
Ο Έρεβος αναπαρίσταται ως φτερωτό, σκοτεινό και τεράστιο ον, δίδυμο της Νύχτας. Μαζί με την αδερφή του, δημιούργησε τον Αιθέρα, το Φως του Ουρανού και την Ημέρα.
Ο Μητροπολίτης Λαρίσης και Τυρνάβου στα εγκαίνια της ανακαινισμένης εβραϊκής συναγωγής “Ετς Χαγίμ”
.jpg)